خروج از افغانستان؛ خبری که دشمنان امریکا را خوشحال نمی‌کند
حمله نظامی امریکا و متحدانش به افغانستان در سال ۲۰۰۱ میلادی، معادلات امنیتی خاورمیانه و آسیای مرکزی را وارد مراحل پیچیده‌تری کرد. کشورهای متخاصم با امریکا شامل روسیه، چین و ایران، به این مداخله، نگاهی توأم با بیم و امید داشتند. به همین دلیل، همه این کشورها با فرایند سیاسی پس از سقوط رژیم طالبان، محتاطانه همکاری کردند.
آن‌ها در نشست‌هایی سیاسی که به ابتکار امریکا و سازمان ملل برای تعیین سرنوشت افغانستان برگزار می‌شد، فعالانه شرکت کردند و مبالغ هنگفتی پول برای روی کارآوردن یک دولت دموکراتیک و مسؤول در کابل، اختصاص دادند.
دشمنان سنتی امریکا در منطقه، از این‌که یک رژیم افراط‌گرا، غیرمسؤول، مهاجم و متحد شبکه‌های مخوف تروریستی در کابل ساقط شده و جای آن را دولتی با سازوکارهای دموکراتیک و در عرصه روابط بین‌الدول و تعهدات بین‌المللی، پاسخگو گرفته‌است، خوشحال بودند.
با این‌همه، واضح بود که این رویکرد، از یک تعارض درونی جدی رنج می‌برد. دشمنان امریکا گاه در حمایت از دولت تحت حمایت امریکا در کابل و اهداف هژمونیک واشنگتن و ناتو در افغانستان، با چالش رو به‌رو می‌شدند.
ایران از جمله کشورهایی بود که هیچ‌گاه مخالفت خود را با حضور نظامی، پایگا‌ه‌های دایمی و پیمان‌های راهبردی و امنیتی میان کابل و واشنگتن، پنهان نکرد. تهران نگران آن بود که در صورت بروز جنگی مستقیم میان این دو دشمن ۴۰ ساله، از افغانستان به‌عنوان یک پایگاه مؤثر برای هدف‌قراردادن ایران، استفاده شود.
روسیه و چین و حتی پاکستان هم از حضور نظامی دایمی امریکا و هم‌پیمانانش در مناطق نفوذ سنتی خود در افغانستان، آسیای مرکزی و خاور میانه، خوشنود نبودند.
با این‌همه، شاید حیرت‌انگیز به‌نظر برسد؛ اما این کاملا واقعیت دارد که همه این کشورها با وجود نگاه خصمانه‌ای که نسبت به امریکا دارند، از عزم خروج ایالات متحده از افغانستان، خوشحال نخواهند شد.
این در حالی است که زلمی خلیلزاد؛ نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان اعلام کرده که نیروهای پیمان ناتو و امریکا باهم به افغانستان رفتند و حضورشان را باهم تنظیم می‌کنند و اگر قرار باشد که این کشور را ترک کنند نیز باهم ترک خواهند کرد.
او بعد از دیدار با ینس استولتنبرگ؛ دبیر کل ناتو در صفحه توییترش نوشت که از ناتو به‌دلیل فداکاری و تعهدات دوام‌دارش قدردانی می‌کند و به دبیرکل ناتو اطمینان داده که در همکاری کامل با این نهاد کار خواهد کرد.
استولتنبرگ نیز در این دیدار گفته که افغانستان برای ناتو یک اولویت است و هدف این است که این کشور دیگر خاستگاهی برای فعالیت شورشیان نباشد.
او افزوده که تلاش‌های آقای خلیلزاد در راستای صلح افغانستان با پیشرفت‌های همراه بوده‌است.
آقای خلیلزاد سفرش را از ۳۱ می به افغانستان، بلژیک، آلمان، پاکستان، قطر و امارات آغاز کرده که تا ۱۶ جون ادامه می‌یابد.
او گفته‌بود صلح افغانستان نیاز به حمایت منطقه‌ای و بین‌المللی دارد؛ حمایتی که به‌نظر می‌رسد به‌دشواری به‌دست خواهد آمد؛ زیرا نه روسیه، نه ایران، نه چین و نه پاکستان، خواستار خروج فوری و غیرمسؤولانه امریکا از افغانستان نیستند. این در حالی است که عمده‌ترین پیش‌شرط طالبان برای صلح، خروج بی‌قید و شرط و کامل امریکا و متحدانش از افغانستان است.
روسیه، چین و امریکا اخیرا در نشستی سه‌جانبه در مسکو خواستار خروج مسؤولانه امریکا از افغانستان شدند. هدف از تعبیر «مسؤولانه» از نظر روسیه و چین، این است که امریکا پس از خروج، افغانستان را به‌حال خودش رها کند تا تروریست‌های بین‌المللی آزادانه در آن جولان دهند و سایر کشورهای منطقه را از این طریق، تهدید کنند.
در صورت خروج امریکا، روسیه نگران قدرت‌گرفتن داعش در شمال افغانستان و نفوذ آن به آسیای میانه و نیز گسیل سیل عظیم قاچاق مواد مخدر به‌سمت مرزهای خود است. چین هم از فعال‌ترشدن افراط‌گرایان در شمال شرق افغانستان و تأثیر آن روی تحریک گروه‌های ستیزه‌‌جوی اویغور در ایالت سین‌کیانگ و همچنین به‌خطر افتادن پروژه بلندپرازانه «یک کمربند، یک جاده» است که بخشی از آن، از افغانستان می‌گذرد. ایران هم علیرغم ارتباطاتی که با طالبان، ایجاد کرده، نسبت به استراتژی نهایی آن گروه در صورت دست‌یابی به‌قدرت، مطمئن نیست و با توجه به تجربه پرفراز و فرود روابط با طالبان، نگران روی کا‌رآمدن یک دولت غیرمسؤول با غلبه طالبان در کابل است. تهران در عین حال، از توسعه داعش در افغانستان، بیمناک است. پاکستان نیز از این امر هراس دارد که سرخوردگی و خستگی امریکا از جنگ افغانستان، ترامپ را به تصمیمی جنون‌‌آمیز و نابخردانه برای خروج آنی از آن کشور تحریک کند و به‌این ترتیب، افغانستان شاهد تکرار تجربه دوران جنگ‌های داخلی باشد که در نتیجه آن، هیچ‌یک از گروه‌های نیابتی اسلام‌آباد، برنده بازی نشوند و سال‌ها هزینه آی‌اس‌آی روی طالبان، شکست بخورد؛ بنابراین، سعی می‌کند پیش از هرگونه خروج امریکا، طالبان به توافقی قابل اجرا با واشنگتن دست پیدا کنند.
با توجه به این موارد و در شرایطی که هیچ‌یک از کشورهای یادشده، توان پرکردن جای خالی امریکا در افغانستان را ندارند، تصور می‌شود که خبر خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان، رویدادی نیست که دشمنان امریکا را در منطقه، خوشحال کند.
مردم و حتی سرسخت‌ترین مخالفان حضور نظامی امریکا در افغانستان نیز تقریبا نگاه مشابهی نسبت به این رویداد دارند و نسبت به تبعات و پیامدهای آن، بیمناک‌اند.
