امریکا، افغانستان و خطر جنگ پس از صلح

همه رویدادها حاکی از آن است که امریکا در صدد پایان جنگ در افغانستان است؛ جنگی طولانی و بی‌نتیجه که به‌صورت ناامیدکننده‌‌ای درست به همان نقطه‌ای بازگشته‌است که شروع شده‌بود؛ یعنی بازگشت طالبان به قدرت.

در این‌جا اهمیت چندانی ندارد که آیا طالبان با همان هیأت و شاکله زمان سلطه «امارت اسلامی» بازمی‌گردند یا نه شاهد تغییراتی تاکتیکی و نمادین در رویکردها و سیاست‌های آن گروه به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند آزادی‌های اساسی، حقوق اقلیت‌ها، زنان و… خواهیم بود. این‌که امریکا و هم‌پیمانانش که به‌منظور براندازی و نابودی کامل طالبان به‌مثابه یک گروه افراط‌گرای «تروریستی» به افغانستان لشکرکشی نظامی کرده‌بودند، اینک با نمایندگان آن گروه، دور یک میز می‌نشینند تا صلح کنند، برای طالبان یک برگ برنده ارزشمند و یک پیروزی نمادین محسوب می‌شود.

نکته دیگر این است که طالبان می‌خواهند آنچه در میدان جنگ به‌دست آورده‌اند را در میز صلح، کامل کنند. به بیان دیگر، آن‌ها همه امتیازها را یکجا می‌‌خواهند و این همان چیزی است که در خواسته بی‌قید و شرط خروج نیروهای خارجی از افغانستان، مستتر است. طالبان می‌گویند تا آخرین نظامی خارجی، خاک افغانستان را ترک نکرده‌‌است، آتش‌بس برقرار نخواهد شد و «جهاد» ادامه می‌یابد.

در این میان، آینده مأموریت نظامی امریکا در افغانستان و پروژه‌های استراتژیک ایالات متحده برای تحمیل هژمونی خود بر افغانستان در هاله‌ای از تردید و ابهام قرار می‌گیرد.

وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) اما در گزارشی به کنگره آن کشور گفته‌است که حتی در صورت رسیدن به یک توافق صلح با طالبان در زمینه مبارزه با گروه‌های تروریستی، افغانستان نیازمند حضور نظامیان امریکایی خواهد بود.

در این گزارش ۸۴ صفحه‌ای آمده‌است که حتی اگر یک راه حل سیاسی موفقیت‌آمیز با طالبان از مذاکرات به‌دست آید، القاعده، شاخه خراسان داعش و شماری از طالبان تندرو یک تهدید جدی برای حکومت و شهروندان افغانستان و امریکا و همکارانش خواهند بود.

بربنیاد این گزارش، این تهدید پایدار تروریستی به حفظ یک ظرفیت سریع ضد تروریستی امریکا، جامعه جهانی و نیروهای امنیتی افغانستان در آینده، نیاز خواهد داشت.

پنتاگون از حضور گروه‌های تروریستی داعش و القاعده در افغانستان نیز ابراز نگرانی کرده‌است.

گزارش افزوده: «داعش می‌خواهد که به تهدیدی نه‌تنها برای افغانستان؛ بلکه برای امریکا مبدل شود هماننده شبکه حقانی، القاعده و تحریک طالبان پاکستانی.»

این در حالی است که همان‌گونه که در بالا هم اشاره شد در مذاکرات امریکا با گروه طالبان، خروج نیروهای خارجی یک محور اصلی و استراتژیک محسوب می‌شود.

در این میان، کارشناسان می‌گویند که توسعه پرسش‌برانگیز داعش در افغانستان با استفاده از فضای پرهیاهوی صلح امریکا و طالبان، ممکن است بخشی از برنامه بعدی ایالات متحده برای ادامه جنگ در افغانستان باشد.

مقام‌های امریکایی هم بارها به تلویح و تصریح گفته‌‌اند که صلح با طالبان به‌معنای پایان جنگ نیست؛ زیرا به‌باور آن‌ها داعش، شبکه‌ حقانی، طالبان تندرو، القاعده و دیگر گروه‌های ستیزه‌جوی منطقه‌ای و بین‌المللی، همچنان به خشونت و خون‌ریزی در افغانستان ادامه خواهند داد.

اخیرا وزارت مخابرات افغانستان در قلب کابل، آماج یک حمله تروریستی قرار گرفت که طی آن‌، چندین نفر کشته و زخمی شدند. داعش مسؤولیت آن حمله را برعهده گرفت. وزارت دفاع امریکا هم با استناد به آن حمله، مدعی شده‌‌است که داعش، خود را برای آغاز یک فصل مرگبار جنگ در افغانستان آماده می‌کند؛ بنابراین، امریکا و متحدان محلی‌اش در افغانستان باید مهیای واکنش‌های سریع و مؤثر در برابر این تله انفجاری پنهان باشند.

این نشان می‌دهد که خطر جنگ پس از توافق صلح با طالبان، کاملا جدی است؛ زیرا بدون جنگ، استمرار حضور و هژمونی امریکا توجیه‌پذیر نیست؛ بنابراین در پی صلح با طالبان، داعش باید به‌سرعت جایگزین آن گروه شود و ماشین جنگ را به حرکت درآورد.

به این ترتیب، اصولا قرار نیست، صلحی برقرار شود؛ بلکه آنچه رخ خواهد داد، احتمالا معامله‌ای مسالمت‌آمیز و سازشکارانه میان امریکا و طالبان خواهد بود؛ معامله‌ای که لزوما اثر ملموسی روی زندگی میلیون‌ها شهروند افغانستان نخواهد گذاشت و آن‌ها این‌بار باید خود را آماده تجربه یک فصل دیگر جنگ کنند.