ترامپ و طالبان؛ صلح یا سرکوب؟
دونالد ترامپ؛ رئیس جمهوری امریکا میگوید دیدار با رهبران طالبان و اشرفغنی در کمپ دیوید را لغو و گفتگوهای صلح میان امریکا و طالبان را متوقف کردهاست.
آقای ترامپ عصر شنبه، ۱۶ سنبله در چند توییت متوالی گفت که قرار بوده یکشنبه، با رهبران طالبان در کمپ دیوید دیدار کند؛ اما تصمیم به لغو این اجلاس گرفتهاست.
او گفته علاوه بر لغو این دیدار دستور به توقف گفتگوها میان تمریکا و طالبان داده؛ چرا که این گروه پذیرفته مسؤول حملهای در کابل بوده که به کشتهشدن ۱۲ نفر از جمله یک سرباز امریکایی انجامیدهاست.
صدیق صدیقی؛ سخنگوی ریاست جمهوری پس از اظهارات آقای ترامپ در صفحه توییترش نوشت: دولت افغانستان موقف رسمی خود را در مورد انکشافات اخیر در پروسه صلح با طالبان بهزودی اعلام میکند.
منابعی از دفتر سیاسی طالبان در قطر گفتهاند که قرار است نمایندگان این گروه امروز نشست فوری و داخلی برگزار کرده و روی تصمیم ترامپ بحث کنند.
تصمیم ناگهانی ترامپ به لغو دیدار با رهبران طالبان و توقف گفتگوهای صلح با آن گروه، بیش از همه، کسانی را خوشحال میکند که نگران پیامدها و تبعات تبانی پنهانی امریکا و طالبان هستند؛ این افراد، طیفی از دولت، جریانهای سیاسی و قومی ضد طالبان، بخشهایی از مردم افغانستان، فعالان زن و سازمانهای مدنی افغانستان را شامل میشود؛ اما آیا این تصمیم، راهبردی است و به تغییر بنیادین معادلات صلح و جنگ خواهد انجامید؟
در حال حاضر و پیش از آنکه طالبان و ارگ ریاست جمهوری افغانستان در این باره اعلام موضع کنند، زود است که در این باره، حکمی قاطع و محکم صادر شود و از یک نتیجه قطعی و اطمینانبخش، سخن گفته شود.
بر این اساس، هم نتیجه نشست فوری نمایندگان طالبان و هم موضعی که قرار است از سوی ارگ کابل، اعلام شود تا حدودی تصمیم تازه ترامپ و تبعات آن برای صلح و جنگ را برای ناظران، در روشنگاه قرار خواهد داد و بربنیاد آنها میتوان درباره چشمانداز آتی این روند، بهتر ابراز نظر کرد.
اما آنچه اکنون وجود دارد این است که تصمیم ترامپ از سر خشم و نارضایتی از عملکرد طالبان در ارتکاب حملات مرگبار بهویژه علیه اهداف خارجی در کابل گرفته شدهاست. این امر تا حدودی نشان میدهد که تصمیم به تعلیق دیدار با رهبران طالبان در کمپ دیوید و توقف گفتگوهای صلح با آن گروه، راهبردی و دایمی نیست و میتواند بخشی از تاکتیک واشنگتن برای اعمال فشار بر طالبان بهمنظور پذیرش آخرین شرایط مورد نظر امریکا از سوی آن گروه باشد.
شاید ترامپ سعی کرده با این تصمیم، به طالبان این پیام را ارسال کند که امریکا میتواند با تعلیق و تعطیل مذاکرات، «طور دیگری عمل کند».
این همان چیزی است که نیکلاس لومان؛ جامعهشناس آلمانی آن را بخشی از معادلات قدرت میداند. آقای لومان درباره تعریف قدرت میگوید: «قدرت نوعی رابطه اجتماعی است که دوطرف رابطه ممکن است بهگونهای دیگر هم رفتار کنند.»
این «بهگونهای دیگر عملکردن» از دید لومان، نقش مهمی در معادلات قدرت دارد و تصور میشود که ترامپ نیز اکنون بهخوبی از این سازوکار برای تحمیل آخرین دیدگاههای خود بر طالبان، بهره میگیرد.
ترامپ با این تصمیم، طالبان را در برابر دو انتخاب قرار میدهد: یا صلح یا سرکوب. او به رهبران آن گروه میگوید که اگر شرایط صلح و پیامدهای آن یعنی ختم کشتار و ترور را نپذیرند، ممکن است امریکا بهگونهای دیگر رفتار کند. او میگوید نمیتواند هم شاهد آماج قرارگرفتن اهداف خارجی و امریکایی از سوی طالبان در کابل باشد و هم به قواعد صلحی تن دردهد که به بازگشت طالبان به قدرت خواهد انجامید. او میخواهد بگوید که امریکا هنوز میتواند نظم حاکم بر مذاکرات را فروبریزد و بهگونهای دیگر رفتار کند.
بنابراین، اکنون این طالبان هستند که باید نشان دهند آیا هنوزهم معتقد اند که از موضع زور و قدرت، امریکا را وادار به بازگشت به میز مذاکره میکنند و یا از ترس سرکوب، تن به تسلیم میدهند و در برابر خواستههای ترامپ، کرنش و تمکین میکنند.
انتظار میرود کابل از این تصمیم ترامپ، استقبال کند؛ هرچند که در این تصمیم، دیدار ترامپ با اشرفغنی هم لغو شده؛ اما توقف مذاکرات صلح همان چیزی است که به کابل امکان میدهد زمان بیشتری بخرد و انتخابات ریاست جمهوری را طبق برنامه، برگزار کند.
در این میان، یک نکته دیگر هم وجود دارد و آن اینکه ترامپ ممکن است در پاسخ به فشارهای فزاینده ناشی از نگرانیهای جدی و صریح دیپلماتهای سابق، اعضای کنگره و فعالان سیاسی مخالفاش در امریکادر قبال توافق صلح با طالبان، مجبور به اتخاذ این تصمیم شدهباشد تا نشان دهد که امریکا همانگونه که مارک اسپر؛ وزیر دفاع آن کشور هم گفت، تن به هر توافقی نخواهد داد و بهدنبال یک «معامله خوب» است.
با اینهمه باید منتظر ماند و دید که طالبان در نهایت چه موضعی میگیرند و سرنوشت بیش از ۹ ماه رایزنی نفسگیر در پشت درهای بسته با یک تصمیم خشمآلود ترامپ، از بنیاد تغییر میکند و یا این تصمیم، بخشی از تاکتیکهای بازی است و سرانجام همهچیز طبق توافق دوطرف، گام به گام عملیاتی خواهد شد.