دیپلمات‌های امریکایی در کابل؛ از مهندسی انتخابات تا مدیریت صلح

کابل که در آستانه امضای توافق‌نامه صلح میان امریکا و طالبان می‌رفت تا بار دیگر به «پایتخت فراموشی» بدل شود و آشکارا مورد بی‌مهری و بی‌اعتنایی محورهای اصلی دیپلماسی جهان قرار می‌گرفت، طی روزهای اخیر بار دیگر شاهد ترافیک پرتردد دیپلمات‌های خارجی به‌ویژه امریکایی‌ها بوده‌است.

نانسی پلوسی؛ رئیس مجلس نمایندگان امریکا همراه با یک هیأت عالی‌رتبه از نمایندگان این کشور در سفری از قبل اعلام‌نشده، به افغانستان سفر کرد.

پیش از او، مارک اسپر؛ وزیر دفاع امریکا نیز روز یک‌شنبه سرزده از کابل دیدار کرد. این اولین سفر آقای اسپر به افغانستان بود و هدف از سفرش را حصول توافقنامه صلح اعلام کرد.

خانم پلوسی در حال حاضر رهبری تحقیقات مربوط به استیضاح دونالد ترامپ؛ رئیس جمهوری امریکا را برعهده دارد و از منتقدان جدی سیاست خارجی آقای ترامپ است.

به این ترتیب، شاید سفر او را بتوان بخشی از تلاش‌ نمایندگان مخالف ترامپ در کنگره امریکا برای مهار برنامه‌های او و مشخصا جلوگیری از تکرار سناریوی سوریه در افغانستان ارزیابی کرد؛ اما این در کنار وزیر دفاع امریکا، تنها هیأت امریکایی نبود که طی روزهای اخیر از کابل، دیدار می‌کرد. پیش‌تر کابل، میزبان الیس ویلز؛ معاون وزارت امور خارجه امریکا هم بود.

همزمان گزارش شده‌است که زلمی خلیلزاد؛ مذاکره‌کننده ارشد امریکایی درباره صلح افغانستان نیز دور تازه سفرهای خود به کشورهای جهان و منطقه را آغاز کرد‌ه‌است؛ سفری که پس از توقف تلاش‌های او برای صلح با طالبان می‌تواند به آغاز دوباره این روند، تعبیر شود.

واقعیت این است که علیرغم تأکید و تظاهر مکرر دولتمردان به تعهد در قبال جریان آزاد اطلاعات، هیچ خبر واقعی و دقیقی از پشت پرده این سفرها و دیدارها در اختیار رسانه‌ها و افکار عمومی قرار نمی‌گیرد؛ اما همه قراین، حکایت از آن دارد که پیشاپیش اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان که انتظار می‌رود زمینه‌ساز تشکیل یک دولت جدید در کابل قرار بگیرد، این حجم از سفرهای سرزده و بدون برنامه‌ریزی و اعلام و اعلان قبلی، طبیعی نیست و می‌تواند بسیار معنادار و حاوی پیام‌های قدرتمند و مشخص باشد.

مهندسی انتخابات؟

آگاهان معتقد اند که تأخیر در اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری، صرفا دلیل فنی و تکنیکی ندارد؛ زیرا به باور آن‌ها، نزدیک به دو میلیون برگ رأی، حتی اگر دستی هم شمرده شود، با حضور صدها کارمند شمارش آرا به‌سادگی و طی کمتر از یک هفته، کاملا امکان‌پذیر است؛ اما از دید آن‌ها، تصمیم درباره تأخیر در این روند، ناشی از عوامل غیر انتخاباتی داخلی و خارجی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها اثرگذاری ارادهای نیرومند برای مهندسی انتخابات است.

این احتمال به‌ویژه زمانی تقویت می‌شود که تیم ثبات و همگرایی به‌رهبری عبدالله عبدالله مدعی شده که نیروهای امنیتی، دروازه مرکز جمع‌آوری و ثبت آرا را شکسته‌‌اند. این ادعا اگرچه از سوی کمیسیون انتخابات، رد شده؛ اما یک کمیشنر پرنفوذ این نهاد که به‌نظر می‌رسد به عبدالله نزدیک است، این رویداد را تأیید کرده‌است.

تیم آقای عبدالله، دسته انتخاباتی اشرف‌غنی را متهم به تلاش برای تقلب و دستبرد به نتایج آرا می‌کند؛ اما ناظران معتقد اند که اگر این اتهام، وارد باشد، نمی‌تواند بدون دخالت و چراغ سبز عوامل خارجی امکان‌پذیر باشد.

قرینه دیگر این است که سفارت امریکا و دیگر مراجع خارجی هم از تأخیر در اعلام نتایج ابتدایی انتخابات، استقبال کرده و به بهانه «شفافیت» این تصمیم را ضروری دانسته‌اند. 

به این ترتیب، آیا دیدارهای پرحجم دیپلمات‌های امریکایی از کابل و گفتگوهای گرم و دوستانه آن‌ها با اشرف‌غنی، با تأخیر در اعلام نتایج انتخابات، مرتبط است؟! آیا واشنگتن پیش از اعلام نتایج ابتدایی، این روند را متوقف کرده تا بتواند با اشرف‌غنی، به توافقی درباره آینده صلح و سایر مسایل مورد اختلاف برسد و بار دیگر انتخابات افغانستان را به نفع او، مهندسی کند؟

مدیریت صلح

با وجود برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اما به نظر می‌رسد که صلح با طالبان همچنان اولویت نخست واشنگتن است؛ بنابراین، یکی از اهداف مهم سفرهای پی‌در‌پی و سرزده دیپلمات‌های امریکایی به کابل، تلاش برای حل مشکلات پیشین با اشرف‌غنی در زمینه مدیریت روند صلح است. 

آقای غنی در دیدارهای اخیر، بارها بر طالبان تاخته و آن گروه را متهم به حمایت و ارتباط با جریان‌های تروریستی مانند القاعده و داعش کرده‌‌است. او همچنین بر مدیریت و مالکیت روند صلح از سوی دولت افغانستان در چارچوب ارزش‌ها و دستاوردهای ۱۸ سال اخیر تأکید ورزیده‌است؛ مواردی که ظاهرا به مذاق امریکایی‌ها خوش نخواهد آمد، و حل این مشکلات، می‌تواند از مهم‌ترین برنامه‌های دیپلمات‌های امریکایی در سفر به کابل باشد.

در نهایت، نتیجه این دیدارها برای مردم افغانستان، چیزی نیست جز آن‌که هم در روند انتخابات و هم در زمینه صلح، ناگزیر به پذیرش اراده تحمیلی قدرت‌های خارجی خواهند بود.

علی موسوی – افق