مرحله تازه مذاکرات صلح؛ با دولت یا بدون دولت؟
تا آن‌جا که به دولت افغانستان مربوط می‌شود، اعلام پیروزی آقای غنی در انتخابات بحث‌برانگیز ششم میزان، تأثیر عمیقی بر چشم‌انداز روند صلح خواهد گذاشت؛ زیرا اگر آقای غنی بتواند در انتخابات، پیروز شود، در آن‌صورت، همان‌گونه که پیش از این هم بارها اعلام کرده‌است با اقتدار، مشروعیت و صلاحیت بیش‌تری درباره صلح با طالبان، تصمیم خواهد گرفت.
از همان آغاز، وقتی دونالد ترامپ؛ رییس جمهوری امریکا مذاکرات طولانی، فشرده و راهبردی امریکا با طالبان را لغو کرد، قابل پیش‌بینی بود که این اقدام، تصمیمی سیاسی، تاکتیکی و مقطعی باشد و این مذاکرات، پس از مدتی دوباره از سر گرفته خواهد شد.
برای طالبان نیز ادامه مذکرات، اهمیتی حیاتی داشت؛ زیرا طالبان می‌دانند که از راه نظامی، بختی برای پیروزی و بازگشت به قدرت ندارند و تنها راه نیل به این هدف، رسیدن به یک توافق سیاسی با امریکا است.
بربنیاد همین نیاز دوجانبه است که اکنون گفته می‌شود قرار است زلمی خلیلزاد؛ نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان به‌زودی مذاکرات صلح با گروه طالبان را در دوحه قطر از سر بگیرد.
آقای خلیلزاد روز چهارشنبه در کابل با اشرف‌غنی؛ رئیس جمهوری دیدار کرد.
ارگ ریاست جمهوری اعلام کرده که دوطرف روی موضوعاتی چون «آتش‌بس و پرداختن به مخفیگاه‌های طالبان که در نشست رؤسای جمهوری دو کشور مورد بحث قرار گرفته بود»، صحبت کرده‌اند.
وزارت خارجه امریکا گفته که آقای خلیلزاد پس از ملاقات با رهبران سیاسی افغانستان در کابل به دوحه قطر می‌رود تا مذاکرات صلح را با نمایندگان دفتر سیاسی طالبان در این کشور دوباره آغاز کند.
در بیانیه وزارت خارجه امریکا آمده‌است: «سفیر خلیلزاد دوباره به مذاکرات می‌پیوندد تا در مورد گام‌هایی با طالبان صحبت کند که منجر به مذاکرات بین‌الافغانی و حل صلح‌آمیز جنگ شود؛ به‌صورت خاص کاهش خشونت‌ها که منجر به آتش‌بس شود.»
نکته اما این است که این مذاکرات، این‌بار چه مسیری را طی خواهد کرد. تا آن‌جا که به دولت افغانستان مربوط می‌شود، اعلام پیروزی آقای غنی در انتخابات بحث‌برانگیز ششم میزان، تأثیر عمیقی بر چشم‌انداز روند صلح خواهد گذاشت؛ زیرا اگر آقای غنی بتواند در انتخابات، پیروز شود، در آن‌صورت، همان‌گونه که پیش از این هم بارها اعلام کرده‌است با اقتدار، مشروعیت و صلاحیت بیش‌تری درباره صلح با طالبان، تصمیم خواهد گرفت.
مطالب مرتبط:
- از امید به صلح تا نگرانی از چشم‌انداز پساصلح
- چهار نگاه به نشست چهارجانبه مسکو
- ترامپ در رویای بازگشت؛ اولویتی که تغییر نکرد
- آیا مصالحه مسلحانه به جنگ پایان میدهد؟ا
قراین و نشانه‌های موجود نیز حاکی از آن است که آقای غنی دست کم نیمی از راه لازم برای پیروزی در انتخابات را پیموده‌است؛ زیرا دیدار اخیر او با ترامپ در بگرام و سپس تأکیدهای مکرر ناتو و سفارتخانه‌های خارجی بر لزوم اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری و احترام نامزدها به تصمیم کمیسیون انتخابات که خواسته اصلی آقای غنی و تیم انتخاباتی دولت‌ساز هم است، می‌تواند به‌معنای حمایت ضمنی غرب از پیروزی آقای غنی باشد، و این، بخش مهم کار برای اعلام پیروزی خواهد بود.
از سوی دیگر، اشرف‌غنی اخیرا تحت فشار امریکا و شخص دونالد ترامپ، انس حقانی؛ فرد شماره دوم شبکه مخوف حقانی را از زندان آزاد کرد؛ تصمیمی جنجالی و بحث‌برانگیز که به تعبیر خود آقای غنی، اتخاذ آن دشوار بوده‌است.
کارشناسان در همان زمان، پیش‌بینی کردند که حمایت امریکا از پیروزی آقای غنی در انتخابات و نیز آغاز مذاکرات مستقیم میان طالبان و دولت، شاید از پیش‌شرط‌های دولت افغانستان در قبال آزادی انس حقانی بوده‌باشد.
واقعیت هرچه بوده، به‌نظر می‌رسد که ادامه مذاکرات امریکا و طالبان با فرمت پیشین، قابل قبول کابل نیست و نمی‌تواند به راه حلی صلح‌آمیز و قابل اطمینان برای جنگ جاری در افغانستان بیانجامد.
اگرچه طالبان، تاکنون درباره مذاکره با نمایندگان دولت افغانستان، سکوت کرده‌اند؛ اما برخلاف رویکرد پیشین خویش، آن را مردود هم ندانسته‌اند و این نشان میدهد که آ‌ن‌ها پس از لغو مذاکرات از سوی ترامپ، از شکست دوباره این روند، بیمناک اند و به همین دلیل، شاید ناگزیر به مذاکره با کابل، تحت فشار واشنگتن شوند؛ ضمن آن‌که آزادی انس حقانی هم شاید در تغییر موضع آن گروه در قبال مذاکره با دولت، اثر گذاشته‌باشد.
با این وجود، آن‌چه موجب ابهام درباره حضور و نقش دولت در دور جدید مذاکرات می‌شود، موضع طالبان است مبنی بر این‌‌که مذاکره با امریکا از همان نقطه‌ای آغاز خواهد شد که متوقف شده‌بود. معنای دیگر این سخن، آن است که طالبان، متعهد به مذاکره و توافق با امریکا هستند و در این میان، نقش و سهم و جایگاه مستقل و تعیین‌کننده‌ای برای کابل، قائل نیستند. اگر این برداشت درست باشد، حضور یا عدم حضور دولت در مذاکرات تازه، همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی می‌ماند. افزون بر این، تنش‌های انتخاباتی و چشم‌انداز مبهم این روند بحران‌زده و به بن‌بست‌خورده هم می‌تواند موضع دولت و جریان‌های سیاسی افغانستان در مذاکرات سازنده و تعیین‌کننده با طالبان را تضعیف کند و توجیه لازم را در اختیار طالبان قرار دهد تا مذاکره با امریکا را تنها راه برون‌رفت از بن‌بست بدانند.
