وابستگی به آیاسآی، دومین چالش صلح برای طالبان
پیشنهاد آتش‌بس ده روزه از سوی امریکا، طالبان را در برابر یک انتخاب دشوار قرار داده‌است. گفته می‌شود هیأتی از نمایندگان این گروه به پاکستان سفر کرده تا در این باره با سران اسلام‌آباد و البته رهبران سیاسی خود در کویته، رایزنی کند؛ اما طولانی‌شدن فرایند تصمیم‌گیری در این‌باره، ابهام و تردید در خصوص استقلال و قدرت تصمیم‌گیری مستقلانه طالبان را افزایش داده‌است. بنابراین حالا دیگر تنها آتش‌بس نیست که به چالشی جدی در مسیر صلح با طالبان تبدیل شده؛ بلکه استقلال آن گروه از پاکستان هم در هاله‌ای از ابهام است و به شک و پرسش درباره چشم‌انداز صلح، دامن زده‌است.
در همین راستا فضل‌هادی مسلمیار؛ رییس مجلس سنا از سفر هیأت طالبان به پاکستان انتقاد کرده و گفته‌است که این هیأت برای مشوره با سران طالبان نه؛ بلکه برای اجازه‌گرفتن از آیاسآی به پاکستان رفته‌است.
فضل‌هادی مسلمیار گفته‌است که نقش پاکستان در زمینه حمایت از گروه طالبان مشخص است و این گروه استقلال ندارد.
رییس مجلس سنا افزوده تا زمانی که استخبارات پاکستان به گروه طالبان اجازه ندهد، این گروه صلاحیت برقراری آتش‌بس در کشور را ندارد.
او همزمان بر نشست بین‌الافغانی صلح تاکید کرده و افزوده که اگر طالبان برای گفتگوهای بین‌الافغانی حاضر شوند دولت آمادگی حضور در این گفتگوها را دارد.
مسلمیار گفته‌است تا زمانی‌که افغان‌ها میان خود مشکل‌شان را حل نکنند، امریکا و هر کشور دیگری این مشکل را حل نخواهد کرد.
به باور رییس مجلس سنا اگر طالبان صلح می‌خواهند باید بدانند که صلح تنها با برقراری آتش‌بس عمومی در کشور امکان پذیر است؛ در غیر آن روند صلح بازی و فریبی بیش نخواهد بود.
با این حال، پرسش این است که اگر طالبان، توان برقراری آتش‌بس را نداشته‌باشند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ پرسش مهم دیگر این‌که حتی اگر رهبران طالبان، توان و نفوذ لازم برای اعلام آتش‌بس و اعمال آن بر شبه نظامیان و جنگجویان عادی و فرماندهان قدرتمند و پرنفوذ نظامی‌شان را داشته‌باشند؛ اما بربنیاد ادعای رییس مجلس سنا، آیاسآی پاکستان، مایل به برقراری آتش‌بس و پایان جنگ از سوی طالبان نباشد، چشم‌انداز صلح چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد و چگونه می‌توان از آن برای پایان جنگ، انتظار داشت؟
دشوار است. طولانی‌شدن رایزنی‌های درونی طالبان و پاکستان درباره پیشنهاد آتش‌بس امریکا تردیدها در این خصوص را به نحو نگران‌کننده‌ای افزایش می‌دهد. این‌که همزمان با پیشبرد مذاکرات صلح با امریکا شاهد تشدید تحرکات و خشونت‌های تروریستی در افغانستان از سوی طالبان بودیم، به نظر نمی‌رسد تنها ایده چند فرمانده نظامی سرکش و جنگ‌افروز طالبان بوده و سران پاکستان به‌ویژه سازمان جاسوسی آن کشور که گفته می‌شود هدایت ماشین جنگی طالبان را برعهده دارد، و نیز رهبران سیاسی طالبان، در تدوین و عملیاتی‌کردن این استراتژی، هیچ نقش و سهمی نداشته‌اند. اگرچه نمی‌توان انکار کرد که توقف کامل و دایمی خشونت و جنگ، و استقرار یک آتش‌بس پایدار و فراگیر، همچنان با چالش کژتابی و گردن‌کشی و تمرد احتمالی فرماندهان نظامی و جهادی‌های جنگ‌طلب دون‌پایه طالبان رو به رو است و به این ترتیب، خطر جنگ پس از صلح، ممکن است واقعیت پیدا کند و صلح امریکا و طالبان، لزوما به معنای پایان جنگ برای مردم و دولت افغانستان نباشد.
مطالب مرتبط:
- دولت و طالبان؛ از میدان نبرد تا میز مذاکره
- صلح، خروج و خطر خطای استراتژیک
- راه دشوار صلح؛ از جنگ یکجانبه تا آتش‌بس یکجانبه
- مرحله تازه مذاکرات صلح؛ با دولت یا بدون دولت؟
درست در شرایطی که طالبان مشغول رایزنی‌های فشرده پشت پرده درباره پیشنهاد آتش‌بس هستند، یک سرباز امریکایی دیگر در افغانستان کشته شد. آیا این بدان معناست که قدرتی در درون گروه طالبان، مخالف موفقیت روند صلح است و همچنان بر تنور تنش و تقابل آتشین و مرگبار می‌دمد؟ دور از انتظار نیست؛ اما مهم‌تر از آن، خطر ترجیح جنگ بر صلح از سوی سازمان‌هایی مانند آیاسآی پاکستان است. ممکن است سران سازمان جاسوسی پاکستان، تصور کنند که پذیرش آتش‌بس پیش از امضای توافق صلح، نوعی عقب‌نشینی محسوب می‌شود و موضع طالبان را در چانه‌زنی برای امتیازگیری سیاسی تضعیف می‌کند؛ زیرا هنوز بر این باور هستند که طالبان با اعمال خشونت حداکثری، امریکا و دولت افغانستان را مجبور به گفتگوهای صلح کرده‌اند و با همین رویکرد هم می‌توانند در میز مذاکره از آن‌ها امتیاز بگیرند.
به‌هر حال، اکنون توپ در زمین طالبان است. آن‌ها در قدم نخست باید نشان دهند که توان مهار جنگجویان و فرماندهان جنگ‌افروزشان برای پذیرش آتش‌بس را دارند و از جانب دیگر، از پاکستان و آیاسآی فاصله بگیرند و استقلال خود را احراز کنند تا مذاکرات بین‌الافغانی در چارچوبی ملی و فارغ از هرگونه اعمال نفوذ دولت‌ها و سازمان‌های جاسوسی همسایه و منطقه، پی‌گیری شود.
