سرنوشت جمهوریت، زیر سایه امریکا و امارات
به نظر می‌رسد امریکا و طالبان درباره مسایل عمده‌ای توافق کرده‌اند؛ مسایلی که اگر طبق نقشه راه ترسیم‌شده، پیش برود، از هم‌اکنون باید با جمهوریت به مثابه بزرگ‌ترین دستاورد امریکا پس از ساقط‌کردن رژیم امارت طالبان در افغانستان، خداحافظی کنیم.
معادلات استراتژیک سیاسی در افغانستان به سرعت در حال تغییر است. این تغییر سال‌ها پیش از استارت‌خوردن پروسه صلح امریکا و طالبان، شروع شده‌است؛ یعنی درست از زمانی که ناتو و امریکا تصمیم گرفتند دیگر علیه طالبان نجنگند. از آن زمان، نه تنها بار اصلی جنگی که امریکا آغاز کرده‌بود بر دوش نیروهای امنیتی نه‌چندان مجهز افغانستان افتاد؛ بلکه همزمان، طالبان نیز روز به روز بر قدرت خود افزودند و مرگبار‌ترین سال‌های جنگ را شکل دادند.
این وضعیت سرانجام سبب شد تا سران واشنگتن به‌طور کامل، ماهیت مأموریت نظامی خود در افغانستان را به تلاشی سیاسی برای سازش با طالبان تغییر دهند. مذاکرات مستقیم امریکا و طالبان که از حدود یکسال پیش آغاز شده‌بود، سرانجام به پایان رسید و بربنیاد گزارش‌ها قرار است وزیران خارجه و نمایندگان ویژه حدود ۳۰ کشور و سازمان معتبر بین‌المللی در مراسم امضای توافق‌نامه میان این گروه و امریکا شنبه، ۱۰ حوت شرکت کنند.
سهیل شاهین؛ سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه گفته که این توافق‌نامه آغاز خروج نیروهای خارجی از افغانستان را رقم خواهد زد.
این توافق زمینه خروج نیروهای امریکایی از افغانستان و گفتگوهای بین‌الافغانی را فراهم خواهد ساخت.
امریکا هم تصریح کرده که اگر خشونت‌ها همچنان کاهش و یا به صفر تقلیل یابد ظرف حدود دو سال دیگر تمام نیروهای خارجی از افغانستان خارج خواهند شد.
بعد از نزدیک به ۲۰ سال جنگ و بیش از یکسال گفتگو میان نمایندگان دوطرف، فرستادگان بلندپایه طالبان و امریکایی قرار است توافق‌نامه‌ای را امضا کنند که انتظار می‌رود به طولانی‌ترین جنگ امریکا پایان دهد.
به نظر می‌رسد امریکا و طالبان درباره مسایل عمده‌ای توافق کرده‌اند؛ مسایلی که اگر طبق نقشه راه ترسیم‌شده، پیش برود، از هم‌اکنون باید با جمهوریت به مثابه بزرگ‌ترین دستاورد امریکا پس از ساقط‌کردن رژیم امارت طالبان در افغانستان، خداحافظی کنیم.
مطالب مرتبط:
- طالبان در نظام، ادغام می‌شود یا حاکمیت در طالبان؟
- توافق امریکا و طالبان و آخرین تلاش ارگ برای بقا
- مصالحه با طالبان مسلح؛ قمار بزرگ امریکا
- آتش‌بس یا کاهش خشونت؛ طالبان چه می‌خواهند؟
- آیا صلح امریکایی به جنگ افغانی پایان می‌دهد؟
- صلح با طالبان؛ امریکا می‌ماند یا می‌رود؟
این در حالی است که حلقه سیاسی به رهبری اشرف‌غنی همچنان خود را دژبان و سنگردار جمهوریت معرفی میکند و آن را خط سرخی غیر قابل عبور و عدول و معامله می‌داند.
با این حال، به باور کارشناسان در صورتی که از یک‌سو امریکا برود و از سوی دیگر، طالبان برگردند، یکی از نخستین مواردی که باید قربانی شود، جمهوریت خواهد بود.
اما این تنها نگرانی عمده در برابر آینده مبهم جمهوریت نظام سیاسی در افغانستان نیست. به عبارت واضح‌تر این تنها طالبان و آرمان ایدئولوژیک احیای دگرباره رژیم سرنگون‌شده امارت نیست که دورنمای جمهوریت را تهدید میکند؛ بلکه پیش و بیش از آن‌که طالبان، حیات و بقای این آیین سیاسی را تهدید کنند، امریکا و اعمال سیطره مستقیم واشنگتن بر معادلات سیاسی داخلی در افغانستان، زمینه چنین امکانی را فراهم کرده‌است.
بر بنیاد روایتی که بازیگران سیاسی سال‌های اخیر افغانستان از جمله حامد کرزی؛ رییس جمهوری پیشین به دست می‌دهند و نیز با استناد به شواهد و وقایعی که هم در جریان انتخابات بحث‌برانگیز ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ و دولت دوقطبی و ائتلافی برآمده از آن رخ داد و هم با در نظرداشت دخالت صریح و آشکار وزارت امور خارجه امریکا در بحران انتخاباتی اخیر افغانستان که در نهایت به تعلیق موقت جنگ قدرت دو نامزد پیش‌تاز و مدعی پیروزی برای تشکیل دولت‌های مستقل انجامید، کاملا واضح است که جمهوریت و مردم‌سالاری ممثل آن، از سوی واشنگتن، تضعیف شده و جای آن را سازوکارهای غیر دموکراتیک، اقتدارگرایانه، شبه استعماری، سلطه‌جویانه و عمیقا مداخله‌گرانه‌ای گرفته‌است که پیش از این در رفتارها و سیاست قدرت‌های استعماری کلاسیک در قبال دولت‌های دست‌نشانده خود در کشورهای مستعمره، شاهد بوده‌ایم.
با عنایت به این رویدادها و با توجه به این‌که توافق‌نامه صلح میان امریکا و طالبان نیز با حضور نمایندگان ۳۰ کشور و سازمان بین‌المللی امضا خواهد شد، به نظر می‌رسد این توافق، پیش از هر چیز، یک تراضی نامیمون میان امریکا و طالبان علیه جمهوریت است که نتیجه آن می‌تواند استقرار دوباره امارت طالبان و یا تحمیل یک سازوکار غیر دموکراتیک دیگر بر نظام کنونی خواهد بود؛ نظامی که اعتبار و مقبولیت عمومی‌اش در انتخابات‌های فسادآلود و پرتقلب سال‌های اخیر، اراده‌های معطوف به قدرت بازیگران داخلی و مداخله مستمر قدرت‌های خارجی از دست داده و روز به روز در مسیر افول و زوال و فترت و فروپاشی قرار گرفته‌است.
