جنگ در رمضان، آتش‌بس در عید؛ طالبان چه می‌خواهند؟
مرگ بر اثر کرونا یا مرگ در نتیجه حمله‌های انتحاری، درگیری‌های مسلحانه، بمب‌‌های کنار جاده‌ای و…؟ ماه رمضان امسال نیز مثل چند ده سال اخیر در افغانستان، خونین و مرگبار بود. صدها نفر از هموطنانی که در این ماه، جان باختند، میان مرگ بر اثر کرونا یا مرگ در نتیجه حملات طالبان، باید آماج یکی از آن‌ها می‌شدند.
دست کم ۱۴۶ کشته و ۴۳۰ زخمی از میان غیر نظامیان بی‌دفاع و مردم ملکی در نتیجه حمله‌های مسلحانه طالبان در طول ماه رمضان، آماری است که منابع امنیتی دولت، اعلام کرده‌اند.
آمار واقعی شاید بیش‌تر هم باشد. طالبان همواره با دهها درخواست برای آتش‌بس یا دست کم کاهش خشونت در ماه رمضان و یا به منظور مبارزه با کرونا مخالفت کردند. به این ترتیب، نه تنها هیچ آتش‌بسی برقرار نشد و خشونت‌ها کاهش نیافت؛ بلکه موج جنون‌آمیز ترور و کشتار تا آن‌جا گسترش یافت که حتی مادران باردار و کودکان شیرخوار را روی تخت شفاخانه‌ها هم هدف گرفت.
با این‌همه طالبان در ایام عید فطر برای سه روز، آتش‌بس اعلام کرده‌اند.
آن گروه شنبه‌شب یک آتش‌بس سه روزه را در جریان تعطیلات عید فطر اعلام کرد که از یکشنبه شروع خواهد شد.
اشرف‌غنی؛ رئیس جمهوری از پیشنهاد طالبان استقبال کرده و به نیروهای دولتی دستور داده متقابلا آتش‌بس را رعایت کنند.
آقای غنی در توییتر نوشت: «من از آتش‌بس اعلام‌شده از سوی طالبان استقبال می‌کنم… به عنوان فرمانده کل قوا به نیروهای امنیت ملی افغانستان دستور داده‌ام آتش‌بس سه روزه را مراعات کنند و فقط اگر هدف حمله قرار گرفتند از خود دفاع کنند.»
زلمی خلیلزاد هم آتش‌بس سه روزه را «فرصتی بالقوه که نباید از دست داد» خوانده‌است.
صرف نظر از این‌که این آتش‌بس محدود و نمادین چه کمکی به صلح می‌کند یا نمی‌کند، پرسش این است که جنگ و کشتار و خشونت و خون‌ریزی در ماه رمضان و اعلام آتش‌بس در ایام عید، چه دلیلی دارد؟ منطق طالبان چیست و شریعت مورد ادعای ملا‌ها و مفتی‌های در رأس آن گروه در این باره چه حکم می‌کند؟
آتش‌بس سه روزه در شرایطی که مردم افغانستان در ماه رمضان، زیر شدیدترین فشارها از ناحیه صحت و سلامت و امنیت و معیشت قرار داشتند، هرگز قادر نیست زخم‌های عمیقی که بر جسم و جان آن‌ها نشسته‌است را بهبود ببخشد.
بر بنیاد آمار رسمی، تنها در طول ماه رمضان، دهها نفر در نتیجه حملات طالبان، جان خود را از دست دادند و صدها نفر دیگر، زخمی شدند. آیا این امر می‌تواند جبران یا فراموش شود؟
هرگز این اتفاق رخ نخواهد داد؛ اما طالبان با پیشنهاد یک آتش‌بس محدود، در صدد بهره‌برداری سیاسی و تبلیغاتی از این حرکت پوپولیستی و ریاکارانه هستند. این آتش‌بس تنها به این هدف اعلام می‌شود که تصویر خوف‌انگیزی که به دلیل خشونت‌های فاجعه‌بار اخیر از طالبان در ذهن مردم، نقش بسته، تعدیل شود. طالبان همچنین با استفاده از این امکان، تعهد خود به مقدسات و مناسبت‌های مقدس را به نمایش می‌گذارند؛ اما واقعیت این است که این تقلای نافرجام نمی‌تواند به تحقق این هدف کمک کند؛ زیرا آن‌ها پیش از این، با نقض حرمت و قداست ماه رمضان، موج خونین خشونت را توسعه و تشدید بخشید‌ه و مصایب هولناکی را بر مردم افغانستان، تحمیل کرده‌اند.
استقبال ارگ و امریکا از آتش‌بس سه روزه و محدود طالبان هم اگرچه به طالبان برای بهره‌برداری سیاسی و تبلیغاتی از این اقدام، کمک می‌کند؛ اما چیزی را در نگاه مردم افغانستان نسبت به آن گروه تغییر نخواهد داد.
از سوی دیگر، برخلاف القائات انحرافی زلمی خلیلزاد که پس از امضای توافق‌نامه صلح، آشکارا به سخنگوی طالبان، تبدیل شده، این آتش‌بس محدود سه روزه، هیچ کمکی بالفعل یا بالقوه به «صلح» نمی‌کند؛ زیرا طالبان در گذشته نشان داده‌اند که تعهدی در برابر صلح با دولت و مردم افغانستان ندارند و بدتر از آن این‌که در صدد تحمیل سیطره خود با استفاده حداکثری از خشونت و ترور هستند. با این حساب، موضع آقای خلیلزاد تنها در راستای تقویت و تحقق همان نیات سیاسی و تبلیغاتی طالبان از آتش‌بس قابل ارزیابی است و برای مردم و نیروهای امنیتی افغانستان، حامل هیچ پیام و پیامد مثبت و معناداری نخواهد بود.
به این ترتیب، طالبان حتی از آتش‌بسی که باید مبتنی بر رأفت و مروت و اخوت باشد نیز بهره‌برداری سیاسی و تبلیغاتی می‌کنند و در صورتی که این آتش‌بس، سودی سیاسی برای وجهه و اعتبار آن گروه نمی‌داشت، هرگز آن را اعلام نمی‌کردند؛ کما این‌که در طول ۲۰ سال گذشته به استثنای عید فطر دو سال پیش، حتی در ایام عید هم دست از کشتار و خشونت برنمی‌داشتند. آیا عید فطر امسال از نظر حرمت و قداست نسبت به اعیاد سال‌های گذشته، فرق کرده، یا نه این اهداف و منافع طالبان است که دستخوش تغییر شده‌است؟
