حمله ننگرهار؛ داعش چگونه شکست خورده‌است؟
هرگز هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که حیات داعش در افغانستان تا این اندازه طولانی و پایدار باشد؛ یک گروهک مطرود و منزوی که در عراق و سوریه، شکست خورده‌بود، در بدترین شرایط در نقاط دوردست افغانستان ظهور کرد.
این در حالی بود که هنوز پیمان‌های راهبردی امنیتی میان دولت و قدرت‌های خارجی عضو ناتو که در افغانستان نیروی نظامی دارند، به اندازه امروز، سست و بی‌اعتبار نشده‌بود و «مبارزه با تروریزم» در افغانستان، همچنان بخشی از اولویت‌های راهبردی قدرت‌های غربی محسوب می‌شد.
در آن زمان، انتظار می‌رفت که نیروهای امنیتی افغانستان با پشتوانه هوایی جنگنده‌های ناتو، ظرف چند روز بساط «ولایت خراسان» داعش را در مناطق مرزی شرق کشور برچینند و برای همیشه به حیات آن گروه ستیزه‌جوی رادیکال در افغانستان خاتمه دهند.
امریکا و سایر شرکای نظامی آن نیز بر مبارزه جدی با داعش در افغانستان تأکید می‌کردند. باری حتی جنرال جان نیکلسون؛ فرمانده وقت نظامیان امریکایی و ناتو در افغانستان، از شکست داعش در سال ۲۰۱۷ خبر داد؛ وعده‌ای که هرگز تحقق نیافت.
امریکا حتی «مادر بمب‌ها»؛ بزرگ‌ترین بمب غیر اتمی جهان را نیز در اچین ننگرهار بر مراکز استقرار داعش انداخت؛ اما به‌رغم مانور تبلیغاتی گسترده پیرامون آن رویداد، داعش به طور معجزه‌آسایی زنده ماند و به راه خود برای توسعه پایگاه‌ها و پناه‌گاه‌هایش ادامه داد و به سرعت از شرق به جنوب، مرکز، شمال و غرب کشور، گسترش پیدا کرد، ارتش چندملیتی داعش نه تنها از میان عناصر رادیکال گروه‌های ستیزه‌جوی محلی، یارگیری کرد؛ بلکه جنگ‌جویانی را از دیگر کشورهای جهان همراه با خانواده‌های شان به مناطق دنج و دوردست افغانستان آورد و همزمان با برپایی مراکز آموزشی پیچیده، عملیات هدفمند و مرگبار تروریستی را در مراکز شهری، علیه اهداف نظامی، مذهبی، آموزشی، فرهنگی و رسانه‌ای سازمان‌دهی و اجرا کرد.
مبارزه کژدار و مریز دولت و قدرت‌های خارجی حامی آن با داعش نیز به صورت تعقیب و گریز ادامه پیدا کرد و این امر، در شرایطی که داعش در افغانستان نه قادر به برقراری ارتباط سازمانی با هسته‌های مرکزی رهبری و فرماندهی خود در سوریه و عراق بود و نه به لحاظ ایدئولوژیک و فرهنگی، زمینه‌های آماده‌ای برای توسعه نفوذ و قدرت خود در افغانستان داشت، به‌صورت پرسش‌برانگیزی روز به روز قوی‌تر شد. این امر، سؤال‌های بی‌پاسخ فراوانی را درباره حامیان داخلی و خارجی، متحدان محلی و دخالت قدرت‌های دولتی برخی همسایگان در تقویت و توسعه این نیروی اهریمنی را برانگیخت.
«نجات» صدها عضو در محاصره داعش در شمال افغانستان، سرنوشت مبهم زندانیان پرشمار آن گروه و عدم سرکوب و انهدام نیروها، پایگاه‌ها و پناهگاه‌های آن در مناطق مشخص کشور، بر ابعاد و دامنه این ابهامات افزود؛ ابهاماتی که هنوزهم وجود دارد.
ابراز تردید و گزارش‌های استخباراتی کشورهایی مانند روسیه و همسایگان شمالی افغانستان درباره عدم جدیت قدرت‌های غربی در مبارزه با داعش هم در کنار شواهد و ادعاهای تکان‌دهنده‌ای که حکایت از حمایت برخی نمایندگان شورای ملی و مقام‌های امنیتی از داعش داشت، حضور و حیات این نیرو در افغانستان را به مسأله‌ای پیچیده تبدیل کرد.
با این وجود، دولت و منابع امنیتی بارها ادعا کردند که داعش در ننگرهار، شکست خورده و آخرین پایگاه‌های خود را هم از دست داده‌است؛ ننگرهار ولایتی بود که داعش برای نخستین‌بار در آن اعلام وجود کرد.
اشرف‌غنی؛ رییس جمهوری هم ماه عقرب سال گذشته در جریان سفرش به ننگرهار از «شکست» داعش در آن ولایت سخن گفت و آن را یک دستاورد بزرگ و خبر خوب برای منطقه و جهان دانست.
علی‌رغم این اداعاها اما داعش مسئولیت حمله خونین و طولانی اخیر بر زندان جلال‌آباد را بر عهده گرفت. وزارت دفاع اعلام کرده که پس از کشته‌شدن دست کم ۵ مهاجم، «عملیات پاک‌سازی» زندان ننگرهار پس از ۲۰ ساعت پایان یافته‌است.
در همین حال سخنگوی والی ننگرهار گفته‌است که ۸ مهاجم از پا درآمده، ۲۹ نفر کشته و ۵۰ نفر زخمی شده‌اند.
پیشتر اداره امنیت ملی از کشته‌شدن اسدالله اورکزی؛ مسئول اداره جاسوسی داعش در ننگرهار خبر داده‌بود.
ریاست امنیت ملی گفت در عملیاتی پیچیده و هدفمندنیروهای ویژه این نهاد، مسئول عمومی استخبارات شاخه خراسان گروه داعش را کشته‌اند.
در اعلامیه آمده‌است که ضیاءالرحمن مشهور به اسدالله اورکزی ساکن منطقه اخیل اورکزی اجنسی پاکستان و مسئول ارتباطات گروه داعش در منطقه و حملات خون‌بار به اجتماع‌ها و گردهمایی‌ها بوده‌است.
این دو رویداد نشان می‌دهد که ادعاها درباره «شکست» داعش در ننگرهار، صرفا مصرف تبلیغاتی داشته و این نیرو همچنان با قدرت به حیات خود ادامه می‌دهد و این امر، شک و پرسش‌ها در قبال چگونگی این زندگی معجزه‌آسا را افزایش می‌دهد.
اخیرا حتی گزارش شد که منزل شخصی حمدالله محب؛ مشاور امنیت ملی رییس جمهوری در روستای «قیلغوی» ولسوالی خوگیانی ننگرهار هم برای مدتی پایگاه نظامی اعضای داعش بوده‌است!
با این حساب و با وجود آن‌که حمله بر زندان ننگرهار پس از ۲۰ ساعت درگیری پایان یافت؛ اما ادامه حیات داعش در ننگرهار و دیگر مناطق کشور، پیروزی نیروهای امنیتی و قدرت‌های خارجی در مهار و انهدام این نیرو را با تردید رو به رو می‌کند و با توجه به پیوندهای عمیق آن با شبکه حقانی و بخش‌هایی از طالبان، آینده امنیت افغانستان را پرمخاطره و پیچیده نشان می‌دهد.
