خروج امریکا از افغانستان؛ چرا ناتو نگران است؟

عزم ترامپ برای خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، جدی و خدشه‌ناپذیر است. او حتی اگر بتواند بر حجم سنگین هشدارها و مخالفت‌ها با این تصمیم، غلبه کند، بی‌درنگ دستور خروج کامل و فوری قوای امریکایی را صادر خواهد کرد؛ اما به تعبیر خودش، در این زمینه، مخالف‌های شدیدی از سوی شرکت‌های صنعت اسلحه‌سازی و… وجود دارد.با این حال، این تنها شرکت‌های تولیدکننده تسلیحات نیستند که با آنچه ترامپ «پایان‌دادن به جنگ‌های بی‌پایان» می‌خواند، مخالف اند؛ مانع بزرگ‌تر این است که آتش جنگی که توسط امریکا در افغانستان، شعله‌ور شد، نه تنها خاموش نشده و به پایان نرسیده؛ بلکه روز به روز شدیدتر شده و همچنان زبانه می‌کشد و قربانی می‌گیرد. این همان چیزی است که ناتو و سایر هم‌پیمانان امریکا را در جهان، منطقه و داخل افغانستان، نسبت به عواقب خروج غیر مسئولانه نیروهای امریکایی، نگران می‌کند.

در رویدادی تازه، ینس استولتنبرگ؛ دبیر کل سازمان پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو) هشدار داده که خروج زودهنگام نیروهای امریکایی از افغانستان، بهای سنگینی برای ایالات متحده در پی خواهد داشت.

آقای استولتنبرگ افزوده که خروج عجولانه و فوری نیروهای امریکایی و متحدانش از افغانستان می‌تواند این کشور را بار دیگر به پایگاه تروریست‌های بین‌المللی تبدیل کند.

وی این سخنان را در واکنش به گزارش‌ها از قصد رییس جمهور امریکا به بیرون‌کشیدن بخش بزرگی از نیروهای این کشور از افغانستان مطرح کرده‌است.

استولتنبرگ گفت: «این خطر هست که افغانستان بار دیگر به پایگاه تروریست‌های بین‌المللی برای برنامه‌ریزی و حمله به خاک ما تبدیل شود و داعش می‌تواند آن خلافت ترور و وحشت را که در سوریه و عراق از دست داد در افغانستان بازسازی کند.»

او تاکید کرده که هرگاه زمانش برسد «همه باهم و به شکلی منظم و هماهنگ افغانستان را ترک خواهیم کرد».

دبیر کل ناتو در این باره با سرپرست جدید وزارت دفاع امریکا هم صحبت کرده‌است. پیش از این نیز او در واکنش به تصمیم ترامپ مبنی بر خروج نیروهای امریکایی از افغانستان تا عید کریسمس گفته‌بود که این تصمیم بستگی به شرایط داخلی افغانستان دارد و بر بنیاد مشورت، اتخاذ خواهد شد.

این نشان می‌دهد که سازمان ناتو و قدرت‌های غربی متحد امریکا درباره پیامدهای تصمیم عجولانه و یکجانبه ترامپ نگران اند. این نگرانی، ابعاد و انگیزه‌های گوناگون دارد.

یکی از مسایل این است که جنگ در افغانستان، فروکش نکرده‌است. طالبان قدرتمندتر شده و نیروهای دولتی بدون دریافت حمایتی مؤثر و معنادار از سوی قدرت‌هابی غربی و نیروهای نظامی آن‌ها به نیابت از همه جهان با تروریزم می‌جنگند و مظلومانه قربانی می‌شوند.

از سوی دیگر، وضعیت امنیتی بعد از امضای توافق صلح امریکا با طالبان، به نحو بی‌سابقه‌ای بدتر شده‌است. این از دید ناتو و اروپا هر معنایی داشته‌باشد، به معنای صلح نیست. بنابراین افغانستان با موج جدید و به مراتب ویرانگر جنگ رو به رو است و این مواجهه نمی‌تواند از قدرت‌هایی مانند ناتو، امریکا و اروپا رفع مسئولیت کند؛ زیرا آن‌ها آمده‌بودند تا با تروریزم مبارزه و آن را ریشه‌کن کنند؛ اما اکنون در حالی که تروریست‌های بی‌پروا جولان می‌دهند، ارتباط طالبان و شبکه حقانی و القاعده و داعش و ده‌ها گروه تروریستی محلی و بین‌المللی دیگر، مستحکم‌تر از قبل شده و دولت مرکزی کابل به سختی برای بقا می‌جنگد، ترک افغانستان، نه تنها تصمیمی اخلاقی نیست؛ بلکه از نظر امنیتی نیز موجب خواهد شد تا در میان‌مدت دامنه جنگ و تبعات فاجعه‌بار آن مانند سیل مهاجرت و مصائب انسانی و حقوق بشری آن، دامن قدرت‌های غربی را نیز بگیرد.

نگرانی دیگر ناتو، شکاف بی‌سابقه در اتحاد استراتژیک امریکا و دیگر کشورهای عضو بلوک غرب است. شکاف و فاصله‌ای که در این زمینه میان قدرت‌های دوسوی آتلانتیک به وجود آمده، پس از جنگ جهانی دوم، پیشینه ندارد و در صورتی که ترامپ به‌طور یکجانبه افغانستان را ترک کند، بدون شک، ترمیم این شکاف، دشوارتر خواهد شد؛ اگرچه هم امریکایی‌های مخالف ترامپ و هم احزاب حاکم اروپایی و اعضای ناتو امیدوار اند که با آمدن جو بایدن، این فاصله کاهش یابد؛ اما به باور کارشناسان، ترمیم کامل ویرانگری‌های ترامپ، به زمانی بیش از یک دوره ریاست جمهوری نیاز دارد و از جانب دیگر، این ترس همچنان بر اروپا و جهان سایه افکنده که چهار سال بعد ممکن است یک ترامپیست دیگر – یا شاید خود ترامپ – دوباره به قدرت بازگردد و وضعیت بدتر از آنچه هست، شود.

از سوی دیگر، کشورهای اروپایی خود را ملزم به اجرای تعهدات امریکا در قبال طالبان نمی‌دانند. معیار آن‌ها، تغییر رفتار عملی طالبان نظیر کاهش خشونت، کشتار غیر نظامیان، حقوق بشر و حقوق زنان، تعهد به صلح و آشتی، قطع ارتباط با تروریزم و… است؛ مواردی که هیچ تغییری نکرده‌است.

اروپا همچنین از همان آغاز تا امروز هیچ نقشی در توافق صلح امریکا با طالبان نداشته‌است و در آینده هم نمی‌خواهد هزینه‌های امنیتی اجرای این توافق توسط امریکا را متحمل شود.

در تازه‌ترین اقدام آندریاس وان برنت؛ فرستاده اتحادیه اروپا برای افغانستان اعلام کرده که طالبان با افزایش خشونت‌ها فرصت حضور در نشست جنوا را از دست دادند. این نوعی تنبیه و مجازات اروپا برای طالبان در پاسخ به افزایش جنون‌آمیز خشونت‌های جنایتکارانه آن گروه است که همزمان می‌تواند پیامی نیز برای امریکا تلقی شود که صلح و مشروعیت سیاسی حاصل از توافق آن کشور با طالبان، لزوما برای اروپا معتبر نیست.