تقابل امریکا و چین در زمین افغانستان؛ نه امکان بی‌طرفی، نه توان ایستادگی
افغانستان با توجه به مسایل جغرافیایی و ژئوپلیتیک همواره میدان تلاقی یا تقابل قدرت‌های بزرگ جهان و منطقه بوده‌است. رقابت کشورهای قدرتمند جهان و منطقه بر افغانستان سایه افگنده و تحولات داخلی کشور را متاثر ساخته و در مواردی از آن تاثیر پذیرفته‌است. در بیش از ۴۰ سال اخیر کودتای هفت ثور، رویداد هشت ثور، جنگ‌های داخلی، ظهور و زوال طالبان و… از تحولاتی بوده که در سایه رقابت کشورهای بزرگ جهان رخ داده‌است.
چند روز پیش رسانه‌های امریکایی به نقل از مقامات اطلاعاتی این کشور گزارش دادند که چین از نیروهای مسلح ضد دولتی برای کشتن نیروهای امریکایی در افغانستان حمایت می‌کند. روزنامه نیویارک‌تایمز گزارش داد که در ۱۷ ماه دسامبر، دونالد ترامپ؛ رییس جمهور امریکا در جریان اطلاعاتی مبنی بر حمایت چین از گروه‌های مسلح در افغانستان برای کشتن نیروهای امریکایی در این کشور قرار گرفته است.
اما وزارت امور خارجه چین گزارش‌ها درباره اقدام این کشور به پرداخت پاداش به شبه‌نظامیان افغان به منظور کشتن نیروهای امریکایی در افغانستان را تکذیب کرده و آن را خبر جعلی عنوان کرده‌است.
وزارت خارجه چین گفته‌است که این گزارش‌ها برای بدنام کردن چین همگانی شده است و این کشور هرگز جنگی را علیه دیگران آغاز نکرده و برای هیچ گروهی هم پول نپرداخته است.
این در حالی است که اخیرا دو رسانه هندی گزارش دادن که ۱۰ جاسوس چینی به همراه مقادیری مواد انفجاری، مهمات و مواد بی‌هوش‌کننده در کابل بازداشت شده‌اند.
حالا پرسش و نگرانی این است که آیا چین و امریکا به دنبال رقابت نظامی در افغانستان هستند و افغانستان به میدان تنش دو کشور مبدل می‌شود؟
کارشناسان نظامی و سیاسی می‌گویند که افغانستان میدان زورآزمایی قدرت‌ها شده و مردم کشور از این ناحیه متضرر می‌شوند. به باور آگاهان، جنگ افغانستان داخلی، منطقه‌ای و جهانی است و در رقابت کشورهای منطقه و جهان تردیدی نیست. به همین دلیل نگرانی از تبدیل‌شدن افغانستان به میدان تنش امریکا و چین، واقعی است.
میدان جاسوسی
برخی از کارشناسان می‌گویند که کشورهای قدرتمند جهان و منطقه امروزه جنگ‌های سرد جاسوسی را در افغانستان به راه انداخته‌اند که خطرناک‌تر از جنگ رویارو است.
عتیق‌الله امرخیل؛ کارشناس نظامی می‌گوید که جاسوسان کشورهای امریکا و چین در برابر همدیگر در داخل افغانستان فعالیت می‌کنند که این عمل از یک‌سو فقر و تنگدستی را میان مردم بیشتر می‌سازد و از سوی دیگر باعث می‌شود تا به اعتبار دولت، خدشه وارد شود.
این آگاه امنیتی می‌افزاید که حکومت بیشتر درگیر جنجال‌های درونی بر سر توزیع قدرت است و توان مبارزه با جاسوسان خارجی را ندارد.
احمد سعیدی؛ آگاه سیاسی نیز می‌گوید که اکثر کشورها به شمول چین در امور افغانستان مداخله می‌کنند و رقابت این کشورها با همدیگر در افغانستان باعث شده تا جنگ و ناامنی در کشور بیشتر شود.
آقای سعیدی می‌افزاید که با توجه به وخیم‌شدن رابطه هند با چین و چین با امریکا، اکنون یک جبهه تبلیغاتی از استقامت افغانستان باز شده که از این منظر در برابر هم قرار می‌گیرند و افغانستان را به میدانی از آزمایشات مبدل ساخته‌اند.
ناظران از مسئولان دولتی می‌خواهند که تلاش کنند بی‌طرفی مطلق افغانستان را در رقابت‌های کشورهای منطقه و فرامنطقه حفظ کنند و نگذارند که افغانستان قربانی رقابت‌های منطقه و فرامنطقه شود.
آنان معتقد اند که اگر یکبار دیگر افغانستان میدان رقابت قدرت‌های جهان شود آینده کشور نگران‌کننده خواهد بود.
جنگ سرد چین و امریکا
در این میان، شماری از ناظران می‌گویند که ادعاهای چین و امریکا علیه همدیگر بیشتر جنگ سردی است که میان این دو ابرقدرت در حال شکل‌گرفتن است.
رحمت‌الله بیژن‌پور؛ کارشناس مسایل سیاسی می‌گوید که امریکا بیشتر نگران رشد شتابان نظام اقتصادی چین است و در پی آن است که در این زمینه بحران‌سازی کند.
این آگاه سیاسی معتقد است که جوسازی نظامی، تهدید و مساله اویغورهای چین، جنبش ترکستان شرقی و… از مسایلی است که امریکا به آن علاقمند است و تلاش می‌کند از این منظر جلو قدرت چین را بگیرد.
آقای بیژن‌پور همچنین می‌گوید که افغانستان بازار خوبی برای اقتصاد و رشد اقتصادی نیز هست و جنگ‌های کنونی به این دلیل است که امریکا نگران است افغانستان به بازار دو غول اقتصادی چین و هند تبدیل شود تا جنگ و هزینه‌کردن آن کشور در افغانستان هدر برود.
مطالب مرتبط:
چشم‌انداز صلح افغانستان در شعاع تقابل شرق و غرب
جنگ امریکا و چین؛ در آستانه تولد جهان جدید
چین به دنبال چیست؟
به باور کارشناسان، افغانستان به لحاظ ژئوپلیتیک برای فعالیت‌های جاسوسی و جنگی کشورهای قدرتمند بسیار مهم است.
عتیق‌الله امرخیل می‌گوید هر کشوری که بتواند با تسلط بر افغانستان، قدرت خود را تامین کند، به سادگی می‌تواند بر کشورهای آسیای میانه مسلط شود.
اما رحمت‌الله پیژن‌پور می‌گوید که چین افغانستان را به عنوان بازار خوب اقتصادی در منطقه می‌شمارد و منافعی را که در افغانستان دنبال می‌کند، منافع اقتصادی است تا بتواند افغانستان را به یک میدان اقتصادی تبدیل کند.
به باور او، هرگاه چین بتواند بر افغانستان تسلط پیدا کند راه تجارتی خود را تا جاپان باز خواهد کرد.
تقابل منافع و روابط کشورها
به باور آگاهان، روابط کشورها و منافع آنان در افغانستان باعث مشکلات زیادی شده‌است.
احمد سعیدی می‌گوید که پاکستان تلاش دارد از افغانستان به عنوان یک محل استراتژیک استفاده کند و از روابط تیره چین و هند نفع می‌برد. افزون بر آن این کشور، همواره در پی تیره‌سازی روابط افغانستان با هند است و چین نیز در پی ایجاد مشکل برای هند می‌باشد و این کارها را بیشتر از خاک افغانستان عملی می‌سازند.
بیژن‌پور نیز می‌گوید که هر رویداد ناخوشایندی برای چین، از دید هند، قابل استقبال است و از هند برای چین، و کشورهای دیگر همچنین؛ اما مایه نگرانی این است که افغانستان محل آزمایش منافع و تقابل کشورها شده‌است.
بر این اساس، به نظر می‌رسد کشورهای قدرتمند جهان همواره با در نظرداشت مسایل جغرافیایی و ژئوپلیتیک افغانستان این کشور را به میدان تنش و منافع و خواسته‌های‌شان مبدل کرده‌اند و هنوز حکومتی مستقل و مقتدر هم شکل نگرفته تا بتواند از مداخلات و کشمکش‌های کشورهای بیرونی در زمین افغانستان جلوگیری کند.
