دور دوم مذاکرات؛ ناظران: دستیابی به صلح، آسان نیست
قرار است دور دوم مذاکرات صلح دولت افغانستان با گروه طالبان روز سه شنبه، ۱۶ جدی آغاز شود. بر اساس زمان‌بندی، قرار بود هیات گفتگوکننده دولت، روز دوشنبه، ۱۵ جدی عازم قطر شود؛ اما این سفر با یک روز تأخیر انجام شد. اگرچه دو عضو هیات مذاکره‌کننده دولت در گفتگو با رسانه‌ها دلیل تاخیر سفر این هیات را نامناسب‌بودن هوا خوانده‌اند؛ اما منابعی در شورای عالی مصالحه گفته‌اند که «رهنمود» مذاکرات در دسترس هیات گفتگوکننده دولت قرار گرفته و به همین دلیل، سفر این هیات یک روز به تأخیر افتاده‌است.
با توجه به از سرگیری گفتگوهای صلح دولت افغانستان و طالبان، پرسش این است که آیا امکان نزدیک‌شدن به یک توافق صلح در دور دوم وجود دارد؟
به باور آگاهان، آغاز مذاکرات، استقبال جامعه جهانی، انتظار مردم و مطالبات مشروع آن‌ها از دست‌یافتن به صلح، یک فرصت برای این دور از گفتگوهاست؛ اما از اینکه هنوز روی آجندا توفق نشده و گروه طالبان هم نوع نظام سیاسی و فرمول توزیع قدرت را در آجندای اول قرار خواهند داد و هیات گفتگوکننده دولت هم بحث آتش‌بس و کاهش خشونت را پیش خواهد کشید این روند را طولانی‌تر خواهد کرد.
افزون بر این، نوع نظامی که از سوی طالبان مطرح می‌شود و دیدگاه کلی، مبهم و تعریف‌ناشده این گروه نیز از دید آگاهان سیاسی باعث کشمکش جدی فکری و طولانی‌شدن روند دستیابی به توافق خواهد شد.
اخیرا عبدالحفیط منصور؛ عضو هیات گفتگوکننده دولت نیز گفت که در دور دوم مذاکرات، بحث اصلی، تقسیم و توزیع قدرت است. این عضو هیات گفتگوکننده افزود که ذهنیت گروه طالبان هیچ تغییری نکرده و رسانه‌های غربی موضوع تغییر ذهنیت سران این گروه را برجسته ساخته‌اند؛ در حالی که سران این گروه هنوز روحیه نظامی‌گری دارند.
طالبان در انتظار خروج قوای خارجی
به باور آگاهان، طالبان از یک‌سو با ادامه خشونت در کشور به دنبال امتیازگیری است و از سوی دیگر مساله خروج نیروهای خارجی از افغاستان طبق توافق صلح امریکا و طالبان، باعث فزون‌طلبی این گروه شده تا بتواند پس از خروج نیروهای خارجی با تشدید جنگ، زمینه تسلط کامل بر کشور را فراهم سازد.
عبدالقیوم سجادی؛ نماینده مجلس و آگاه سیاسی می‌گوید، مساله خروج نیروهای خارجی به جای تسریع روند مذاکرات باعث شده تا طالبان به این فکر بیافتند که پس از خروج نیروهای امریکایی فرصت تسلط کامل بر افغانستان را پیدا کنند؛ اما این برداشت، با توجه به تجربیات گذشته، شرایط موجود و دیدگاه مردم، عملی نیست.
موانع دستیابی به صلح
آقای سجادی می‌گوید که طرف‌های گفتگوکننده به این نتیجه رسیده‌اند که جنگ، راه حل نیست و تنها راه حل منازعات کنونی، گفتگو است؛ اما امکان اینکه دوطرف به یک توافق در زمینه صلح برسند، در شرایط کنونی امکان‌پذیر نیست.
احمد شاهین؛ دیگر آگاه مسایل سیاسی نیز می‌گوید که طالبان یک دید کلاسیک و ایدئولوژیک نسبت به اسلام دارند و از سوی دیگر، هیات گفتگوکننده دولت هم انسجام، دیدگاه واحد و یک نقشه راه کارآمد ندارد. به همین دلیل امکان دارد این دور از مذاکرات با مشکل مواجه شده و به بن‌بست برسد.
آقای شاهین می‌افزاید که هیات گفتگوکننده دولت، فاقد صلاحیت است و رییس جمهوری آن‌ها را قید کرده‌است که تنها در چارچوب جرگه مشورتی و قانون (اساسی)، مذاکره کنند که این قید، روی صلاحیت گفتگوکنندگان تاثیر می‌گذارد و روند گفتگو را از نتیجه دور می‌سازد.
آقای شاهین می‌افزاید که موضع اخیر رییس‌جمهور در زمینه گفتگوی صلح، افزون بر نبود انسجام سیاسی و نقشه راه درست و همچنین دیدگاه واحد، روند مذاکره را برای گفتگوکنندگان سخت‌تر کرده‌است.
ترورها و خشونت‌ها
در حالی‌که آتش‌بس همواره اولویت دولت افغانستان در گفتگوهای صلح عنوان شده؛ اما گروه طالبان همواره به جنگ و خشونت در کشور ادامه داده‌است.
ناظران معتقد اند که ادامه جنگ و خشونت از سوی طالبان باعث پیچیدگی روند صلح خواهد شد.
احمد سعیدی؛ کارشناس مسایل سیاسی می‌گوید، گروه طالبان شیوه خود را برای ادامه خشونت تغییر داده که این تغییر شیوه توافق صلح را با مشکل روبه‌رو می‌سازد.
احمد شاهین نیز می‌گوید که نسل جدیدی میان طالبان شکل گرفته که جنگ را به نفع دوطرف نمی‌داند؛ اما این افراد نمی‌توانند نگاه طالبان را تغییر دهند. به باور او، افرادی که در درون گروه طالبان که جنگ را تنها راه حل می‌دانند نقش تعیین‌کننده‌ای دارند و این موضوع، مساله توافق صلح با گروه طالبان را با مشکل مواجه می‌کند.
دولت موقت
به باور ناظران، در دور دوم مذاکرات صلح، گروه طالبان بیشتر به تشکیل حکومت موقت، توجه خواهند داشت؛ اما دولت افغانستان بر حفظ نظام کنونی تاکید می‌کند.
عبدالقیوم سجادی می‌گوید که بر هر راه و نظامی که توافق می‌شود، دو اصل اساسی را باید تامین کند: یکی نظام آینده با احترام به ارزش‌ها و معتقدات اسلامی، و دوم اصل جمهوریت نظام، احترام به قانون، حق شهروندی، حقوق اساسی اتباع و آزادی‌های شهروندی.
آقای سجادی حفظ ارزش‌ها، دستاوردها و آزادی‌های مدنی و شهروندی را از اولویت‌های مردم عنوان می‌کند و می‌گوید که هر نوع حکومتی که مردم نتوانند در آن نقش و جایگاهی در آینده سیاسی‌شان داشته باشند، نه به صلح پایدار می‌انجامد، نه مورد حمایت مردم قرار خواهد گرفت.
مطالب مرتبط:
- صلح در افغانستان؛ غنی به مصاف خلیلزاد می‌رود؟
- مرحله دوم مذاکرات؛ یا دولت موقت یا جنگ دایمی
- مذاکره در خانه دوم طالبان؛ نقض استقلال، نفی اقتدار
- چشم‌انداز صلح افغانستان در شعاع تقابل شرق و غرب
مواضع امریکا و همسایگان
احمد شاهین می‌گوید که دیدگاه‌هایی میان قدرت‌های جهان نسبت به روند صلح افغانستان به وجود آمده‌است که امیدواری‌ها برای رسیدن به صلح در افغانستان را بیشتر می‌سازد. شاهین می‌افزاید که امریکا تلاش دارد تا پیش از خروج نیروهای خارجی، روند مذاکرات صلح به نتیجه برسد.
عبدالقیوم سجادی نیز می‌گوید که امریکا در تلاش رسیدن به توافق صلح پیش از خروج نیروهای خارجی از افغانستان است؛ اما دیدگاه کشورهای منطقه در این زمینه، متفاوت می‌باشد و تا زمانی‌که نگرانی‌های امنیتی این کشورها برطرف نشود و نقش و جایگاهی را که در منطقه دارند تامین نشود، با دیدگاه امریکا مخالفت خواهند کرد.
این عضو مجلس همچنین معتقد است که تعارض میان امریکا و برخی کشورهای منطقه از جمله روسیه، چین و ایران در مورد صلح افغانستان، جدی است؛ اما این به سیاست‌گران افغانستان برمی‌گردد که چگونه می‌توانند در بین این تعارض، منافع و دیدگاه مشترکی را ایجاد کنند که به صلاح مردم باشد و موجب تامین صلح و تضمین حقوق اساسی آنان شود.
با این‌حال، کارشناسان می‌گویند که برای رسیدن به توافق صلح، نیاز است تا کشورهای منطقه و جهان روی پاکستان فشار وارد کنند تا بتوانند از نفوذ این کشور در جهت سازش با گروه طالبان و نزدیک‌شدن به یک توافق صلح استفاده کنند.
به باور آن‌ها تا زمانی که کشور پاکستان، صادقانه در زمینه صلح افغانستان همکاری نکند، روند مذاکرات صلح نتیجه نخواهد داد.
