خروج امریکا، ورود هند؛ جنگ دیگری در راه است؟
در حالی که ظاهرا آخرین مرحله مذاکرات صلح افغانستان جریان دارد، ابهام درباره دورنمای امنیتی افغانستان روز به روز بیشتر میشود. وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) علیرغم مصوبه کنگره آن کشور، روند خروج نیروهای امریکایی از افغانستان را بیتوجه به وضعیت وخیم امنیتی، ادامه میدهد و از سوی دیگر، امکان بازگشت طالبان به قدرت، موجب نگرانی کشورهایی مانند هند شده و قرائن موجود نشان میدهد که دهلی نو در نظر دارد از طریق تقویت همکاریهای نظامیاش با کابل به مصاف این شرایط تازه برود.در همین راستا اشرفغنی؛ رییس جمهوری روز چهارشنبه، ۲۴ جدی با اجیت دوول؛ مشاور امنیت ملی نخستوزیر هند در کابل دیدار کرد.
بر بنیاد اعلام ارگ ریاست جمهوری «در این دیدار، روی چگونگی همکاریها در عرصه مبارزه علیه تروریزم و ساختن اجماع منطقهای در حمایت از صلح» گفتگو شدهاست.
رییس جمهوری گفتهاست که هند و افغانستان از طریق تلاشهای مشترک با ناتو و امریکا میتوانند در امر مبارزه با تروریزم موفق شوند.
اجیت دوول؛ مشاور امنیت ملی نخستوزیر هند نیز گفتهاست که کشورش خواهان تداوم همکاریها با افغانستان بوده و آماده است تا گفتگوها را روی منافع مشترک ادامه دهد.
تی سی تیرومرتی؛ نماینده دایم هند در سازمان ملل هم پیشتر با اشاره به روند صلح افغانستان گفتهبود که این روند و فعالیت تروریزم نمیتواند باهم پیش برود.
همزمان، رسانههای هندی از تمایل این کشور به افزایش کمکهای نظامی آن کشور به افغانستان در صورت کاهش نیروهای امریکایی خبر دادهاند.
همه این رویدادها یک معنای محصل دارد و آن اینکه کابل و دهلی نو برای فصل تازه همکاریهای استراتژیک بر محور صلح و مبارزه با تروریزم، آماده میشوند. این تهدید و فرصت مشترک، مواضع دو کشور را به طور کمپیشینهای به هم نزدیک میسازد.
به بیان بهتر، در شرایطی که امریکا به طور شتابزده در حال ترککردن سنگرگاههای خود در جنگی ۲۰ ساله است و ناتو نیز به نظر نمیرسد که بدون حضور و حمایت رهبریکننده ایالات متحده در افغانستان باقی بماند، کابل و دهلی نو راهی جز ایجاد یک جبهه امنیتی- نظامی و استراتژیک تازه ندارند.
مهمترین مسالهای که دوطرف را به تقویت این شراکت استراتژیک، ترغیب میکند، خطر بازگشت طالبان به قدرت است؛ موضوعی که هم حیات سیاسی دولت مستقر در کابل را تهدید میکند و هم نفوذ سنتی هند بر یک افغانستان متخاصم با پاکستان را.
اشرفغنی تقریبا به این نتیجه رسیدهاست که حمایت امریکا و متحدانش از قوای امنیتی افغانستان رو به پایان است و در صورت بازگشت طالبان به قدرت که مبنای آن را توافقنامه صلح طالبان – امریکا در دوحه تشکیل خواهد داد، دلیلی برای استمرار این حمایت وجود ندارد. او در عین حال، از این امر آگاه است که با پایان کمکهای مالی و نظامی غرب به نیروهای امنیتی افغانستان، بقا و حیات این نیروها در معرض خطر جدی قرار میگیرد و در آن صورت، نیروی بازدارندهای که مانع سقوط جمهوریت به کام امارت شود، وجود نخواهد داشت.
در این میان، تعامل با قدرتهای دیگر در منطقه و فرامنطقه نیز عملا امکانپذیر نیست؛ زیرا حتی کشورهایی که پیش از این، روابط و مناسبات دوستانهای با طالبان نداشتهاند نیز به این نتیجه رسیدهاند که بازگشت آن گروه – چه از راه جنگ و چه از مسیر صلح- حتمی و قطعی است و از همین اکنون باید کانالهای تعامل سیاسی با آن گروه را ایجاد یا احیا کنند.
مطالب مرتبط:
پیامدهای خروج سربازان امریکایی برای امنیت و ثبات در افغانستان
خروج امریکا از افغانستان؛ چرا ناتو نگران است؟
عیدی ترامپ به نظامیان امریکایی؛ فرمان یا آرزو؟
خروج به نفع طالبان؛ سرگذشت نجیب در انتظار غنی؟
به این ترتیب، تنها قدرتی که میتواند در کنار کابل بایستد و صلح امریکا با طالبان را زیر نام حمایت از دولت افغانستان و مبارزه مشترک با تروریزم به چالش بکشد، هند است؛ کشوری که به طور سنتی، دشمن پاکستان محسوب میشود و شکلگیری یک رژیم افراطی در کابل را خطری بالقوه برای امنیت و ثبات در سراسر منطقه میداند؛ زیرا این خطر وجود دارد که افغانستان بار دیگر به کانون امن تروریستهای منطقهای و بینالمللی تبدیل شود و به این ترتیب، پاکستان به کمک نیروهای نیابتی خود، سلطه و هژمونی هند در مناطق دیگر از جمله کشمیر و… را به چالش جدی بکشد.
با این حال، ورود هند به بازی امنیت افغانستان نیز کمتر از خروج غیر مسئولانه امریکا از بازی، خالی از خطر نیست. هند به دلیل نداشتن مرز جغرافیایی، شریک مؤثر و قابل اطمینانی برای مواجهه کابل با اسلامآباد یا نیروهای نیابتی آن محسوب نمیشود. از جانب دیگر، پاکستان به کمک طالبان و ابزارهای منحصر به فرد دیگری مانند مرزهای طولانی، قبایل وفادار دوسوی سرحد، هزاران مدرسه مذهبی و… قادر است بحران ناامنی، خشونت و جنگ در افغانستان را وارد ورطههای خونینتری کند؛ رویدادی که مهار آن نه در توان کابل است و نه از عهده دهلی نو برخواهد آمد. بر این اساس، افغانستان به عرصه جنگ نیابتی تازهای میان قدرتهای متخاصم منطقه و فرامنطقه تبدیل خواهد شد که این بار، هند و پاکستان به عنوان دو قدرت اتمی جنوب آسیا در برابر هم صفآرایی خواهند کرد.