سایه القاعده بر توافق صلح امریکا و طالبان
طالبان ارتباط خود را با القاعده قطع می‌کنند و اجازه نمیدهند که از خاک افغانستان علیه منافع امریکا استفاده شود؛ این بخشی از تعهد گروه طالبان در توافق با امریکا است؛ تعهدی که امریکا می‌گوید عملی نشده، و از دید ناظران، این امر بر توافق صلح دوطرف سایه افکنده و می‌تواند کلیت توافق‌نامه دوحه را با خطر فروپاشی رو به رو کند.
طالبان در واکنش به گزارش وزارت خزانه‌داری امریکا در مورد حضور جنگجویان القاعده در افغانستان گفته‌اند که نه اعضای «تنظیم القاعده» در افغانستان حضور دارند و نه این گروه نیازی به آنان دارد.
وزارت خزانه‌داری امریکا گفته‌است که طالبان و القاعده متحدان نزدیک باقی مانده‌اند و القاعده «زیر پوشش حفاظتی طالبان قویتر شده‌است».
در گزارش اخیر وزارت خزانه‌داری امریکا در مورد مبارزه با تامین مالی تروریزم آمده‌است که القاعده روابطش با طالبان را تقویت کرده‌است.
ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان اما در بیانیه‌ای نوشته: «ما این راپور (گزارش) را با جدیت رد می‌نماییم. این راپور بر اساس معلومات نادرست از سوی حلقات مغرض و جنگ‌طلب تهیه شده‌است.»
او گفته که پس از سال ۲۰۰۱ میلادی، اعضای «تنظیم القاعده» و اتباع کشورهای دیگر، به کشورهای خود بازگشتند.
مجاهد افزوده که اکنون هیچ عضو تنظیم القاعده در افغانستان حضور ندارد و «نه هم در این‌جا به حضور اتباع کشورهای دیگر، نیازی است.»
این اما تنها یک موضع سیاسی است و برای احراز آن نیاز به راستی‌آزمایی است. آنچه از سوی امریکا و دولت افغانستان ادعا می‌شود حاکی از آن است که ارتباط طالبان با القاعده، نه تنها قطع نشده که حتی کاهش هم نیافته‌است. گزارش وزارت خزانه‌داری امریکا هم مدعی است که این ارتباطات، قویتر شده و شبکه حقانی به عنوان بازوی نظامی طالبان در حال رایزنی برای راه‌اندازی یک واحد نظامی تازه با کمک مالی، مشاوره و مدیریت القاعده است.
این می‌تواند بسیار خطرناک باشد؛ زیرا پیوندهای تروریزم را در افغانستان به گونه‌ای بازگشت‌ناپذیر، تحکیم و تعمیق می‌بخشد و بحران چندلایه امنیت افغانستان را وارد مرحله‌ای پیچیده و غیر قابل حل می‌سازد.
نکته قابل تأمل این است که اگر گزارش تازه وزارت خزانه‌داری امریکا درست باشد، به معنای آن است که طالبان و شبکه حقانی با استفاده از حاشیه امنیتی که در سایه توافق دوحه به دست آورده‌اند، اکنون آزادانه در حال برنامه‌ریزی برای تقویت قدرت نظامی خود هستند؛ چیزی که با حضور و مشارکت القاعده، عملیاتی می‌شود؛ زیرا تئوریسین‌های آموزش‌دیده القاعده، هم تحصیلات علمی و هم تجربیات عملی پیشبرد چنین پروژه‌هایی را دارا می‌باشند.
افزون بر این، طالبان و شبکه حقانی همچنان به منابع سرشار مالی شبکه القاعده نیاز دارند؛ منابعی که پیوسته توسط غول‌های ثروت و سرمایه در کشورهای عربی و سراسر خاور میانه، افریقا و حتی حامیان بزرگ افراط‌گرایان در اروپا و امریکا، تغذیه و تقویت می‌شود.
مطالب مرتبط:
- صلح افغانستان و سرنوشت جبهه جهانی جهادگران
- از فتوای جهاد تا فراخوان صلح
- داعش جایگزین طالبان می‌شود؟
- دام داعش در مسیر صلح با طالبان
- طالبان صلح می‌کنند، آینده از آن داعش است؟
- امریکا و القاعده؛ جنگ با دشمن فرضی؟
- تروریزم در افغانستان؛ از طالبان و القاعده تا امریکا و کرزی
در کنار همه این‌ها همسویی ایدئولوژیک و پیوندهای آرمانی طالبان و القاعده نیز آنان را به متحدانی جدایی‌ناپذیر بدل کرده‌است. حتی در واکنش سخنگوی طالبان در برابر گزارش تازه وزارت خزانه‌داری امریکا هم از القاعده با عنوان «تنظیم القاعده» و با احترام یاد شده‌است، و این نشان می‌دهد که دو نیرو همچنان نسبت به همدیگر تعلق خاطر دارند و رویکردهای‌شان در مبارزه نظامی را تأیید می‌کنند.
با این حساب، توافق صلح ترامپ و طالبان، چشم‌اندازی پیچیده و پرچالش خواهد داشت. طالبان که به طور یکجانبه موفق به کسب امتیاز از امریکا و دولت افغانستان شده و بربنیاد این توافق، امریکا و ناتو دیگر نیروهای طالبان را هدف قرار نمیدهند و دولت کابل نیز مجبور شد بیش از ۶ هزار زندانی طالبان را بدون دستیابی به هیچ امتیازی آزاد کند، از این پس احتمالا تحت فشار بیش‌تری برای اجرای تعهدات خود از جمله قطع ارتباط با القاعده قرار خواهند گرفت؛ فشاری که اگر منجر به نتایج قابل اطمینان نشود، چه‌بسا توافق دوحه را از بنیاد متلاشی کند.
در این میان البته این نیز مهم است که آیا دولت جو بایدن نیز مانند سلف خود، چشم خویش را عمدا بر ارتباطات طالبان و دیگر شبکه‌های تروریستی از جمله القاعده و ماهیت خطرناک شبکه حقانی خواهد بست، یا نه اجرای تعهد طالبان مبنی بر قطع ارتباط با تروریزم را پیش‌شرط هرگونه پایبندی به مفاد توافق دوحه قرار خواهد داد.
