غیر نظامیان افغان؛ قربانی‌شدن در جنگ و صلح
در این میان، نکته قابل تأمل این است که علیرغم انتشار آمارهای تکان‌دهنده از کشتارهای غیر نظامیان و حتی ارتکاب مستقیم حمله‌های عمدی علیه اهداف غیر نظامی از سوی طالبان، نیروهای خارجی و نظامیان دولتی، هیچ‌یک از طرف‌ها هیچ تغییری در رویکرد صلح‌شان ایجاد نمی‌کنند. این امر، پرده از این حقیقت تکان‌دهنده برمی‌دارد: این‌که خون و جان غیر نظامیان برای هیچ‌کدام از جبهه‌های جنگ، ارزشی ندارد و آن‌ها برای رسیدن به اهداف خود، ریختن خون غیر نظامیان را قابل توجیه می‌دانند؛ کاری که طالبان با صراحت و بی‌پرده مرتکب می‌شوند و ابراز تأسف و عذرخواهی هم نمی‌کنند؛ اما نیروهای خارجی و دولتی، تنها به یک تأسف و عذرخواهی یا در نهایت، وعده تحقیقی که هرگز انجام نمی‌شود، بسنده می‌کنند.
گزارش تازه سازمان ملل در مورد تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که پس از آغاز گفتگوهای صلح میان دولت و طالبان تلفات غیرنظامیان بیش‌تر شده‌است.
سازمان ملل تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۲۰ به خصوص ربع آخر این سال را «وحشتناک و نگران‌کننده» خوانده‌است.
بر اساس این گزارش در سال گذشته میلادی ۳۰۳۵ نفر کشته و ۵۷۸۵ نفر زخمی شده‌اند.
فیونا فرازیر؛ مسئول بخش حقوق بشر دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان می‌گوید: «غیرنظامیان افغان در سال ۲۰۲۰ باز هم به دلیل جنگ، جان‌های‌شان را از دست دادند؛ سالی که افغانستان باید به صلح نزدیک‌تر می‌شد؛ اما برعکس به دنبال آغاز مذاکرات صلح، ما شاهد افزایش خشونت‌ها و تلفات غیرنظامیان بودیم.»
به گفته سازمان ملل با وجود «جهش نگران‌کننده» و افزایش ۴۵ درصدی در تلفات غیرنظامیان در ربع آخر سال ۲۰۲۰ در آمار کلی این قربانیان در سالی که گذشت حدود ۱۵ درصد کاهش دیده می‌شود.
با آن‌هم سازمان ملل گفته برای هفتمین سال پیاپی جان‌باختن بیش از ۳۰۰۰ غیرنظامی را در افغانستان ثبت کرده که بر این اساس این کشور در بین کشنده‌ترین کشورهای جهان برای غیرنظامیان قرار می‌گیرد.
بر این اساس، واقعیت تلخ این است که کشتار افراد بی‌گناه ملکی در پی امضای توافق‌نامه صلح میان امریکا و طالبان و به دنبال آن، آغاز گفتگوهای رسمی صلح بین دولت و طالبان به نحو چشم‌گیری افزایش یافته‌است.
این امر، این پرسش‌های مهم را مطرح کرده که آیا میان کشتار غیر نظامیان و جدی‌ترشدن گفتگوهای صلح، ارتباطی محکم و معنادار وجود دارد؟ آیا این بخشی از هزینه‌های مرگباری است که باید برای رسیدن به صلح پرداخت؟ صلحی که با تشدید جنگ و افزایش کشتار و تلفات بالای غیر نظامیان، همراه است، چگونه صلحی است، چه تفاوتی با جنگ دارد و چطور می‌توان انتظار داشت که عوامل مسبب این جنایات، در آینده به مفاد توافقات صلح‌شان پای‌بند باشند؟
این پرسش‌ها جدی است و پاسخ به آن‌ها می‌تواند درباره آینده روند جاری صلح، شفاف‌سازی و ابهام‌زدایی کند و تصویر روشن‌تری از آینده، ارائه دهد.
در این میان، نکته قابل تأمل این است که علیرغم انتشار آمارهای تکان‌دهنده از کشتارهای غیر نظامیان و حتی ارتکاب مستقیم حمله‌های عمدی علیه اهداف غیر نظامی از سوی طالبان، نیروهای خارجی و نظامیان دولتی، هیچ‌یک از طرف‌ها هیچ تغییری در رویکرد صلح‌شان ایجاد نمی‌کنند. این امر، پرده از این حقیقت تکان‌دهنده برمی‌دارد: این‌که خون و جان غیر نظامیان برای هیچ‌کدام از جبهه‌های جنگ، ارزشی ندارد و آن‌ها برای رسیدن به اهداف خود، ریختن خون غیر نظامیان را قابل توجیه می‌دانند؛ کاری که طالبان با صراحت و بی‌پرده مرتکب می‌شوند و ابراز تأسف و عذرخواهی هم نمی‌کنند؛ اما نیروهای خارجی و دولتی، تنها به یک تأسف و عذرخواهی یا در نهایت، وعده تحقیقی که هرگز انجام نمی‌شود، بسنده می‌کنند.
بنابراین، صلحی که با پوشش تبلیغاتی رسانه‌های اغواگر جمعی در تالارهای لوکس کشورهای امن و مرفه خارجی میان چهره‌های خندان و پرنشاط افغان و طالبان و امریکایی، منعقد شود، هیچ ارج و اهمیتی برای مردم افغانستان نخواهد داشت؛ زیرا تفاوتی با جنگ ندارد و به کشتار بی‌مهار غیر نظامیان پایان نمی‌دهد. آثار و ثمرات چنین صلحی در خیابان‌های ناامن کابل و شاهراه‌های مرگبار ولایات و ولسوالی‌های همواره آشوب‌زده هلمند و ننگرهار و پکتیا و بدخشان و قندوز و… مشهود نیست.
در این میان، امریکا و دولت افغانستان نمی‌توانند با انتشار آمار تلفات غیرنظامیان و نسبت‌دادن بخش بزرگ این کشتارها به طالبان، خود را از مسئولیت‌های سنگین این جنگ و صلح فاجعه‌بار، تبرئه کنند.
آن‌ها مسئول مبارزه با طالبان، مدیریت جنگ، حفاظت از جان و مال غیر نظامیان و بهبود شرایط زندگی امن و باثبات برای مردم افغانستان هستند و وقتی طالبان علیرغم حضور نیروهای خارجی و نهادهای عریض و طویل امنیتی، همچنان می‌توانند جان غیر نظامیان بیش‌تری را بگیرند، این شکستی شرم‌آور برای امریکا و هم‌پیمانانش در ناتو است که نتوانسته‌اند از عهده مهار یک گروه آماتور برآیند و امنیت مردم افغانستان را تأمین کنند.
طالبان هم با انتشار یک بیانیه در رد گزارش یوناما نمی‌تواند در قبال اعمال و رفتارهایش در زمینه کشتار بی‌دلیل و عمدی غیر نظامیان، تبرئه شود. این واقعیتی است که هر روز در خیابان‌های کابل و سراسر افغانستان جریان دارد و تازه‌ترین گواه این امر، کودکان بی‌پناهی است که مادر بی‌گناه‌شان در انفجاری در کابل، روی زمین افتاده و آن‌ها با گریه و زاری از او می‌خواهند که برخیزد. برای نسبت‌دادن این نوع بمب‌گذاری‌های مرگبار به طالبان، نه نیازی به مراجعه به پست‌های فیسبوکی امرالله صالح است و نه نشان‌دادن تصاویر و انتشار اعترافات تروریست‌ها. نزدیک به سه دهه عملکرد طالبان، به وضوح بر درستی این مدعا شهادت می‌دهد و آن گروه اگر در پی تبرئه از عواقب کیفری این اعمال است، آن را متوقف کند و مسیر و نگاه خود نسبت به جنگ و صلح را تغییر دهد.
