بس‌های شهری در ایستگاه انتظار وعده‌های شهردار
در حالی که ساکنان پایتخت همواره از افزایش آلودگی هوا و نارسایی سیستم حمل و نقل شهری انتقاد دارند، شهرداری کابل روز (یک‌شنبه، ۱۴ جدی) از آمادگی خود برای ارائه خدمات ترانسپورتی خبر داده و گفته‌بود که قرار است «در روزهای آینده» فعالیت بس‌های شهری این اداره در یک خط فعال شود.
سمیرا رسا؛ سخنگوی شهرداری کابل در آن زمان به خبرگزاری افق گفته‌بود که این اداره تصمیم دارد بس‌های شهری را در چند مسیر کابل به گونه آزمایشی فعال سازد. به گفته او، این طرح در قالب «مژده» برای مردم در نظر گرفته شده و گفت: «تا چند روز آینده این طرح در یک مسیر عملی می‌شود.»
هرچند آگاهان، پروژه و ساخت این طرح شهرداری را «غیر قابل انجام» و برای کاهش فشار مقطعی رسانه‌ها و مردم عنوان می‌کنند؛ اما اکنون پس از بیش از یک‌ونیم ماه از آن «مژده» این کار که قرار بود «در چند روز آینده» انجام شود، عملی نشده‌است.
سید ضیا حسینی؛ کارشناس پروژه و ساخت به خبرگزاری افق می‌گوید، با توجه به وعده‌های دروغین شهردارهای پیشین و عدم اعتماد مردم نسبت به گفته‌های این اداره و حکومت و وجود فساد گسترده اداری در دولت و نیز فقدان تخصص، بعید است این کار انجام شود و اگر هم انجام شود ناقص خواهد بود.
پیش ازاین هم شهرداری کابل در ماه جوزا ۱۳۹۶ گفته‌بود تا سه سال آینده ۱۱۱ کیلومتر خط متروبس را در شهر کابل می‌سازد؛ اما با گذشت سه سال این کار صورت نگرفته‌است.
موعد جدید: دو هفته دیگر
سمیرا رسا؛ سخنگوی شهرداری کابل می‌گوید قرار است «تا دوهفته دیگر» فعالیت بس‌های شهری در یک خط آغاز شود؛ وعده‌ای که یک و نیم ماه پیش، قرار بود طی روزهای آینده عملی شود.
هرچند آگاهان پروژه و ساخت به دلیل فقدان تخصص و سوء سابقه شهردارهای قبلی و عدم اعتماد عمومی مردم به حکومت و این اداره، انجام این کار را عملی نمی‌دانن؛ اما سمیرا رسا؛ سخنگوی شهرداری می‌گوید قرار است تا یک‌ونیم هفته دیگر فعالیت ۵ بس شهری در مسیر «سپاهی گمنام- کارته نو- احمدشاه‌بابا مینه» به شکل آزمایشی فعال شود. سخنگوی شهرداری می‌افزاید، در مراحل بعدی قرار است ۲۶۰ بس در بیش از ۳۷۰ ایستگاه، ۵ ترمینل عمومی در ۱۲ مسیر که تقریبا تمام نقاط شهر کابل را تحت پوشش قرار می‌دهد، فعال شود.
به گفته او، بس‌های هر مسیر دارای رنگ مشخص خواهد بود که تفکیک‌کننده بس‌های هر مسیر می‌باشد که همه بس‌ها امریکایی بوده و ظرفیت ۳۰ مسافر را خواهد داشت. او از مردم می‌خواهد تا در حفظ و نگه‌داری از بس‌های شهری، به این اداره کمک کنند.
از فقدان اراده تا طرح غیر عملی
رازمحمد عزیزی؛ آمر دیپارتمنت شهرسازی دانشگاه پلی‌تکنیک کابل می‌گوید که نبود طرحی سنجیده و معیاری و فقدان تخصص و تجربه کافی در شهرداری سبب شده‌است تا طرح‌هایی را مطرح می‌سازد جنبه عملی‌کردن آن دشوار باشد. این استاد دانشگاه می‌افزاید که اگر شهرداری با تعهد و شهردوستی طرح ملی‌بس را مطرح کرده‌باشد، امکان عملی‌کردن آن از لحاظ انجنیری وجود دارد؛ اما اگر اراده کافی در مسئولان وجود نداشته باشد، این کار عملی نخواهد شد.
سید ضیا حسینی؛ کارشناس پروژه و ساخت اما می‌گوید که این طرح‌ها بیشتر میان‌تهی و غیر قابل اجرا می‌باشد. به باور این کارشناس پروژه و ساخت، هنوز یک انجنیر متخصص ترافیک و سیستم شهری در این اداره و حتی در کشور وجود ندارد.
آقای حسینی معتقد است که فعال‌سازی خطوط بس، نیازمند زیرساخت‌های لازم است که هنوز در شهر کابل و شهرهای بزرگ کشور وجود ندارد و نیاز است برای عملی‌کردن چنین طرح‌هایی اول زیرساخت ساخته شود و جاده‌های شهری معیاری‌تر گردد تا شهرداری و نهادهای دیگر بتوانند مشکلات سیستم حمل و نقل شهری را به خوبی حل کنند.
سرنوشت متروبس چه شد؟
شهرداری کابل در ماه جوزا ۱۳۹۶ گفته‌بود تا سه سال آینده ۱۱۱ کیلومتر خط متروبس را در شهر کابل می‌سازد؛ اما با گذشت سه سال این کار صورت نگرفت. طرح ملی‌بس‌های شهری در همکاری با وزارت ترانسپورت نیز پیش از این از سوی شهرداری مطرح و ایستگاه‌هایی هم برای این کار ساخته شد؛ اما عملی نشده‌است.
رازمحمد عزیزی می‌گوید که با توجه به شرایط افغانستان و زیرساخت‌های شهری، امکان عملی‌ساختن طرح متروبس در شهر کابل وجود ندارد. به گفته او نیاز است اول زیرساخت‌ها و امکانات لازم برای فعال‌سازی متروبس ساخته شود تا شهرداری و نهادهای دیگر بتوانند این طرح را عملی کنند.
سید ضیا حسینی نیز می‌گوید که متروبس در شرایط کنونی افغاستان که نه متخصصی در این زمینه وجود دارد، نه بودجه کافی، یک کار دشوار و غیر قابل اجراست. به باور او، تنها در صورتی امکان ساخت متروبس وجود دارد که یکی از کشورهای تمویل‌کننده، تمام کار طراحی، ساخت و بهره‌برداری آن را برعهده بگیرد، در غیر آن با طرح‌های شهرداری این کار تا چند دهه دیگر هم ممکن نیست.
حسینی معتقد است که مترو دستگاه TBM می‌خواهد که این تکنالوژی، بسیار پیشرفته و گران‌قیمت است حتی کشورهای همسایه که سال‌ها در این زمینه کار کرده‌اند، تکنالوژی TBM را ندارند. او می‌افزاید، اگر بودجه کافی و شرکت‌های انجنیری قوی جهانی باشد شاید بتوان بعد از مطالعات دقیق و پایه در ۱۰ سال آینده یک خط ایجاد کرد.
اول بس‌های شهری بعد متروبس
اما نعمت‌الله بارکزی؛ رئیس نشرات شهرداری کابل می‌گوید، برای ساختن متروبس نیاز است تا اول خطوط بس‌های شهری ایجاد شود، به همین دلیل شهرداری، بس‌های شهری را در اولویت کار خود قرار داده‌است.
نعمت‌الله بارکزی؛ رییس نشرات شهرداری کابل همچنین در مورد طرح انجام‌نشده ملی‌بس می‌گوید که طرح ملی‌بس قرار بود در همکاری با وزارت ترانسپورت عملی شود؛ اما این وزارت موفق به تهیه ملی‌بس برای تکمیل این طرح نشده‌است.
وعده‌های میان‌خالی
آگاهان می‌گویند که بعد از ۲۲ سال حکومت جدید جهانی در افغانستان هیچ‌یکی از مسئوولان ادارات و وزارتخانهها در کار خود موفق نبوده‌اند و بیشتر وعده‌هایی را داده‌اند که قادر به انجام آن نبودند.
آقای حسینی می‌گوید که همه‌ساله شهردارهای متفاوتی در رأس شهرداری قرار می‌گیرند و مدتی بعد از وظیفه کنار می‌روند و وزرای غیر متخصص در راس وزارت‌های مسلکی مثل شهرسازی و فواید عامه قرار می‌گیرند که هیچ‌کدام به دلایل سیاسی به فکر ایجاد سهولت برای مردم نیستند.
به گفته این کارشناس پروژه و ساخت، مردم هیچ‌وقت متوجه نمی‌شوند که شهرداری و دیگر نهادهای مسلکی برای بهبود زندگی آنان چه کاری کرده‌اند، چون به باور او همه کارهای دولت سیاسی شده‌است.
طرح‌های تقلیدی
به باور آگاهان، شهرداری کابل بیشتر طرح شهرهای پیشرفته جهان را تقلید می‌کند و آنقدر تجربه و تخصص در این نهاد وجود ندارد که بتواند بدون تقلید از کشورهای دیگر یک طرح مناسب را با توجه به شرایط افغانستان ساخته و عملی سازد. رازمحمد عزیزی می‌گوید، طرح‌هایی که برای مشکلات حمل و نتقل ساخته می‌شود باید با شرایط کشور تطابق داشته باشد؛ اما برخی از طرح‌های شهرداری کابل از جمله طرح متروبس در کابل امکان عملی‌شدن ندارد.
او معتقد است که شهرسازی و هر نهاد مسلکی دیگر نیاز است برای ساختن طرح‌های مهم با متخصصان این رشته مشورت کنند؛ اما تاکنون این کار صورت نگرفته‌است. به گفته او، در سال‌های گذشته بیشتر افرادی در راس این نهاد قرار گرفته‌اند که تخصص و تجربه کافی برای مشکلات سیستم شهری و شهرسازی نداشته‌اند.
سید ضیا حسینی نیز می‌گوید که راه‌اندازی خطوط بس شهری مثل طرح‌های گذشته عملی نمی‌شود؛ زیرا وجود فساد، عدم تخصص لازم و مدیریت استراتژیک پروژه، فقدان دقت نظر در طراحی پروژه‌ها و نبود تعهد مسئولان این اداره باعث می‌شود تمام طرح‌های آن در حد طرح باقی بماند.
مطالب مرتبط:
- بحران حمل و نقل پایتخت؛ مترو و متروبس نیامد، بس‌های شهری می‌آید؟
- طرح ملی‌بس‌های کابل در ایستگاه انتظار
بی‌باوری مردم
در این میان، برخی از شهروندان کابل در مورد راه‌اندازی بس‌های شهری از سوی شهرداری می‌گویند که شهرداری پیش از این هم ادعاهایی را مطرح کرده؛ اما همانطور که در زمان شهردارهای دیگر این حرف‌ها مطرح و بعد به فراموشی سپرده می‌شد، این بار نیز همانند طرح‌های قبلی فراموش خواهد شد.
مرتضی؛ یکی از شهروندان کابل می‌گوید، مردم به طرح‌ها و ادعاهای شهرداری باوری ندارند؛ زیرا این نهاد و دیگر نهادهای حکومتی بارها وعده‌هایی را در زمینه ایجاد سهولت و رسیدگی به مشکلات مردم داده‌اند، اما عملی نکرده‌اند.
او می‌گوید: «مترویی که شهرداری کابل حرف می‌زد به کجا رسید که این بار بس‌های شهری آن فعال شود؟ در این کشور هرکس به فکر جیب خود است، چیزی که هیچ‌کس در حکومت در غم‌اش نیست، مردم و وطن است.»
میثم؛ شهروند دیگر می‌گوید، اگر شهرداری کابل بتواند بس‌های شهری را فعال کند، بدون شک، مشکل مردم در حمل و نقل شهری کمتر خواهد شد. به گفته او در حال حاضر تنها موترهای شخصی در سطح شهر فعال اند که آن‌ها بیشتر به فکر منافع خودشان‌اند، نه مشکلات مردم.
با این حال، آگاهان معتقد اند که مسئولان دولتی، خلاف تخصص در راس وزارتخانهها و ادارات دولتی قرار گرفته‌اند که این وضعیت، روی کارکرد مسئولان حکومتی، تأثیر منقی عمیقی گذاشته و کارآمدی ادارات تحت امر آنان را زیر سؤال برده‌است. در این میان، به نظر می‌رسد که طرح‌های شهرداری کابل نیز با توجه به نگاه کارشناسان، مشکل اصلی را حل نمی‌کند؛ بلکه طراحی، انجنیری و مدیریت پروژه مهم‌ترین بخش این نوع کارها است که برای عملیاتی‌شدن آن نیاز است تا ابتدا مطالعات قوی و درست از زیربنا و خطوط مورد نیاز شهر صورت بگیرد.
