پایان جنگ نظامی، آغاز نبرد اقتصادی
تصور میشود که برای امریکا هیچ اهمیتی ندارد که افغانستان در چه وضعیتی قرار دارد و اینکه آیا فاجعه انسانی چه بلایی بر سر مردم افغانستان خواهد آورد. امریکا در افغانستان شکست خورده و میخواهد بخشی از هزینهها و پیامدهای تحقیرآمیز و شرمآور این شکست را از طریق ادامه فشارهای اقتصادی بر دولت طالبان جبران کند؛ چیزی که البته هزینههای اصلی آن را مردم فقیر افغانستان میپردازند.امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت امور خارجه «امارت اسلامی» میگوید که جنگ طالبان با امریکا پایان یافته و مسدود نگهداشتن داراییهای افغانستان از سوی واشنگتن هیچ دلیل منطقی ندارد.
او افزود: «در اسرع وقت باید پولهای افغانستان آزاد شود. امریکاییها با ما مخالفت نظامی ندارند، دلیل مسدود کردن این پولها چیست؟ این پولها مربوط مجاهدین نیست؛ بلکه متعلق به مردم افغانستان است.»
متقی همچنین گفت که بحران کنونی افغانستان به زمان حضور نظامیان امریکایی در کشور برمیگردد.
او با اشاره به پایان جنگ امریکا و طالبان گفت که بر اساس توافق دوحه، دوطرف به صلح رسیدهاند و مسدود ماندن پولهای افغانستان دلیل منطقی ندارد.
امیرخان متقی پیش از این نیز در نامهای به اعضای کنگره امریکا نوشتهبود که بزرگترین چالش پیش روی افغانستان ناامنی مالی است و ریشههای این نگرانی به مسدود کردن داراییهای مردم ما توسط دولت امریکا بازمیگردد.
با وجود درخواستهای مکرر مقامهای طالبان از جمله امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت امور خارجه «امارات اسلامی» از مراجع مختلف دولت امریکا درباره آزادی پولهای مسدود شده افغانستان، این اتفاق هنوز رخ نداده و این در حالی است که افغانستان در آستانه یک فاجعه فراگیر انسانی قرار دارد، فقر به طور بیسابقهای گسترش یافته، بیکاری تشدید شده و هیچگونه پشتوانه اقتصادی و برنامه ملی برای نجات وجود ندارد و سازمانهای امدادرسان جهانی برای مهار فاجعه با محدودیتهای مالی و نیز موانع سنگین ناشی از تحریمهای بینالمللی روبهرو هستند.
نکته قابل تامل این است که مقامات طالبان هیچگونه موضعگیری مشخصی درباره تحقق پیششرطها و تامین اهداف قدرتهای جهانی از جمله امریکا برای رفع محدودیت و مسدودیت بر داراییهای ملی کشور اتخاذ نمیکنند.
در چنین شرایطی آگاهان میگویند که امید بسیار کمی وجود دارد که امریکا تحت فشار ناشی از بحران انسانی و فاجعه فراگیر برآمده از فقر و گرسنگی در افغانستان تسلیم شود و از مواضع خود درباره انسداد داراییهای بانکی و ارزی افغانستان عقب بنشیند و به مطالبات طالبان در این زمینه پاسخ مساعد بدهد.
اگرچه به لحاظ حقوق بشری وضعیت وخیم و رقتانگیزی که اکنون در افغانستان جریان دارد و پیشبینی میشود که طی ماههای آینده با توجه به فرارسیدن فصل سرما و گسترش فقر و گرسنگی شرایط حتی از این نیز بدتر شود و یک فاجعه انسانی رخ بدهد امریکا هم مسئول در جهت ایجاد این وضعیت خواهد بود و از نظر مردم افغانستان به دلیل مسدود کردن داراییهای آنها متهم به نقض آشکار حقوق بشر و کمک عمدی و آگاهانه به وقوع فاجعه خواهد شد.
با این حال، این یک جنگ اقتصادی است و با وجود آنکه سرپرست وزارت امور خارجه «امارت اسلامی» تصریح کرده که طالبان با امریکا در صلح قرار دارند و جنگ نظامی میان آنها پایان یافته به این ترتیب از نظر او دلیلی وجود ندارد که امریکا همچنان پولهای افغانستان را مسدود نگه دارد و اجازه ندهد تا مردم به آن دسترسی داشتهباشند؛ اما به نظر میرسد که از سوی واشنگتن جنگ هنوز ادامه دارد. امریکا اگرچه در میدان نظامی شکست خورده؛ اما این بار تلاش میکند با استفاده از اهرمها و حربههایی مانند تحریم و فشار اقتصادی و محدودیتهای سنگین بر داد و ستد اقتصادی و مالی طالبان با جهان و نیز تحت فشار قرار دادن دولت نوبنیاد طالبان از سوی افکار عمومی افغانستان به وسیله دامنزدن به فقر و گرسنگی و بیکاری و مختلکردن خدمات بانکی، اهداف پشت پرده سیاسی، نظامی و استخباراتی خود در افغانستان را همچنان دنبال کند.
شاید یکی دیگر از عواملی که سران واشنگتن را مجاب میکند تا همچنان به فشارهای اقتصادی خود بر کابل ادامه دهند، نزدیکی ملموس طالبان به دشمنان امریکا از جمله روسیه، چین و ایران است. امریکاییها نمیخواهند قدرتهای یادشده بدون دردسر، میراث ۲۰ سال سرمایهگذاری و حضور سنگین و پرهزینه نظامی، سیاسی، استخباراتی و اقتصادی غرب در افغانستان را تصاحب کنند بدون آنکه هزینههای آن را بپردازند. یکی از هزینههایی که از نظر امریکاییها باید بر طالبان و دولتهای همسو و حامی آنها تحمیل شود، تشدید فشارهای مالی و اقتصادی و حتی پیامدهای ناشی از بروز یک فاجعه انسانی است.
با توجه به این موارد، تصور میشود که برای امریکا هیچ اهمیتی ندارد که افغانستان در چه وضعیتی قرار دارد و اینکه آیا فاجعه انسانی چه بلایی بر سر مردم افغانستان خواهد آورد. امریکا در افغانستان شکست خورده و میخواهد بخشی از هزینهها و پیامدهای تحقیرآمیز و شرمآور این شکست را از طریق ادامه فشارهای اقتصادی بر دولت طالبان جبران کند؛ چیزی که البته هزینههای اصلی آن را مردم فقیر افغانستان میپردازند.
در این میان انتظار نمیرود که پیامهای آشتیجویانه رهبران طالبان به ویژه امیرخان متقی؛ سرپرست دستگاه دیپلماسی «امارت اسلامی» که اکنون رهبری این تلاشها را برعهده گرفته و با ارسال نامه و انجام مصاحبههای گوناگون مطبوعاتی و رسانهای تلاش میکند تا صدای طالبان را به گوش امریکا برساند و از امریکاییها بخواهد که پولهای افغانستان را آزاد کند، تاثیری بر موضع کلونی واشنگتن بگذارد و آن را تغییر دهد.
با این حساب در نهایت شاید طالبان چارهای نداشتهباشند تا به این واقعیت اذعان کنند که در یک جنگ اعلامنشده اقتصادی با امریکا قرار دارند و آنچه اکنون در افغانستان و اقتصاد نابهسامان و در آستانه فروپاشی آن جریان دارد بخشی از پیامدهای این جنگ است.
طالبان اما هیچ گزینه مؤثر و نیرومندی برای مهار فشارهای ناشی از تحریم و انسداد پولهای افغانستان توسط امریکا ندارند و قدرتهای حامی طالبان نیز گزینههای بسیار اندکی برای کمک به دولت نوبنیاد آن گروه در کابل در اختیار دارند و نمیتوانند به طور کامل و مؤثر با جنگ اقتصادی امریکا علیه طالبان مقابله کنند.
به این ترتیب، شاید ادامه این وضعیت، طالبان را به این نتیجه برسند که دشمنی امریکا با آنها پایانناپذیر است و اگرچه آنها در دوحه یک توافق صلح امضا کردند؛ اما آن توافق تنها زمینه به قدرترسیدن طالبان و خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان را فراهم کرد؛ ولی در بلندمدت نمیتواند به مثابه یک پیمان صلح میان دو کشور مورد استناد و استفاده قرار بگیرد و رهبران طالبان نباید خوشبین باشند که دشمنی امریکا با آنها در پی توافق دوحه به طور کامل پایان یافتهاست.
بنابراین رهبران طالبان هم میتوانند گزینههای هرچند اندک و کمتوان خود را برای مقابله با امریکا مورد ارزیابی قرار دهند؛ گزینه هایی که یکی از آنها میتواند نقض عمدی و آگاهانه بخشی از مهم ترین مفاد توافقنامه دوحه باشد؛ از جمله قطع همکاری با گروههای جهادی که از نظر امریکاییها تروریستی محسوب میشوند و نیز تضمینهای ارائهشده از سوی طالبان درباره عدم حمله از خاک افغانستان بر منافع امریکا در منطقه و جهان.
طالبان هم پیش از این هشدار دادهاند که اگر وضعیت بحرانی اقتصاد افغانستان که عمدهترین عامل آن مسدود شدن داراییهای بانکی کشور از سوی امریکا میباشد تشدید شود این امر پیامدهای امنیتی سنگینی خواهد داشت که امریکا و قدرتهای جهانی مسئول آن خواهند بود نه طالبان. این موضع میتواند یک هشدار ضمنی درباره استفاده طالبان از اهرمهای شناختهشده خود برای فشار متقابل بر امریکا و حتی فعلیتبخشیدن به نگرانیها و هراسهایی باشد که امریکا درباره قدرتگیری گروههای جهادی در افغانستان تحت سلطه طالبان و تهدید آنها علیه امنیت ملی ایالات متحده دارند.