بار سنگین شکست بر دوش ناتوان رییس جمهور پیر

جو بایدن؛ رییس جمهوری امریکا گفته‌است که او برای آنچه در افغانستان انجام داده «عذرخواهی» نمی‌کند. به گفته او افغانستان «مستعد اتحاد نیست»، همین دلیل محکمی است که «گورستان امپراتوری‌ها» شده‌است.او بار دیگر از تصمیم خروج از افغانستان دفاع کرد و گفت: ارتش امریکا به این موضوع اذعان کرد که اگر سربازان را خارج نکنیم باید ۱۵ تا ۲۰ هزار سرباز را به افغانستان بفرستیم که شمار زیادتری از امریکا‌ییان کشته می‌شوند.

بایدن گفت: «ما هر هفته در مدت ۲۰ سال یک میلیارد دالر در افغانستان مصرف می‌کردیم. اگر شما فکر می‌کنید کسی می‌تواند افغانستان را در یک دولت واحد متحد کند، دست خود را بلند کنید.»

او افزود که این کشور «گورستان امپراتوری‌ها شده‌است، به همین دلیل محکم که مستعد اتحاد نیست. سؤال این بود که من مصرف این پول را در دولت افغانستان هر هفته ادامه بدهم. با دانستن این ایده که با وجود نبود موفقیت تابوت‌های بیش‌تری به خانه برگردد خیلی خیلی غیرمعمول است.»

هم قراین و نشانه‌های موجود و هم اظهارات تازه جو بایدن؛ رئیس جمهوری امریکا نشان می‌دهد که ایالات متحده و متحدانش در جنگ ۲۰ ساله افغانستان متحمل شکست شده‌بودند؛ اما زمان برای پذیرش این شکست مناسب نبود.

به بیان بهتر، واشنگتن در زمان نامناسبی تصمیم به پذیرش شکست و تمکین به پیامدهای آن گرفت؛ زیرا افغانستان از سوی یک مجموعه فاشیست و غیرمتعهد رهبری می‌شد که حتی منافع راهبردی ایالات متحده را نیز قربانی مطامع شخصی خود کردند و هزینه‌های شکست امریکا در افغانستان را چندین برابر کردند.

اما این تنها زمان نبود که برای تصمیم یالات متحده به پذیرش شکست و پیامدهای آن نامناسب بود، فردی که برای این ماموریت برگزیده شد نیز به همان اندازه گزینه‌ای ناتوان و ناکارآمد به حساب می‌آمد: جو بایدن؛ رئیس جمهور پیر و فرتوتی که اگرچه سال‌ها پیش مخالف افزایش نیروهای نظامی ایالات متحده در افغانستان بود و اعتقاد داشت که مردم افغانستان هرگز تبدیل به یک ملت واحد نمی‌شوند؛ اما به نظر نمی‌رسد که او فرد مناسبی برای مدیریت خروج نظامیان امریکایی از افغانستان و پایان‌دادن به مأموریت نظامی ۲۰ ساله ایالات متحده و ناتو بوده‌باشد.

حتی دفاعیاتی که از سوی جو بایدن در این رابطه مطرح می‌شود نیز نشان می‌دهد که او در برابر موج سهمگین فشارهای فراگیر ناشی از خروج غیرمسئولانه امریکا از افغانستان به اندازه کافی قوی و مطمئن نیست و نمی‌تواند منتقدانش را درباره توجیه تصمیمی که در این زمینه گرفته قانع کند.

ایالات متحده دست‌کم در زمان کنونی نیازمند یک رهبر قدرتمند، جوان و از نظر کاریزماتیک تاثیرگذار است؛ رهبری که علیرغم تصمیم به ترک یک مأموریت پرهزینه و مرگبار ۲۰ ساله می‌بایست آرامش را در اردوی کشورهای متحد و هم‌پیمان امریکا برقرار سازد، به متحدان سنتی ایالات متحده اطمینان دهد که سناریوی افغانستان درباره آن‌ها تکرار نخواهد شد، معادلات قدرت در ابعاد جهانی را به درستی مدیریت می‌کرد و اردوگاه لیبرال دموکراسی را همچنان به مثابه رهبر روند تحولات جهانی نگه می‌داشت.

جو بایدن اما هیچیک از این ویژگی‌ها را ندارد و نمی تواند از عهده پیامدهای ویرانگر ناشی از تصمیم بحث‌برانگیزش مبنی بر خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان برآید.

حضور یک رئیس جمهوری پیر و ناتوان در راس هرم رهبری بزرگ‌ترین قدرت جهان در کاخ سفید نماد کاملی از وضعیت ایالات متحده در معادلات جهانی قدرت به حساب می‌آید؛ رخدادی که برای دوستان و متحدان امریکا ناامیدکننده است و برای دشمنان و رقبای آن امیدبخش و نشاط‌انگیز.

اکنون متحدان سنتی امریکا تصور می‌کنند که سناریوی افغانستان دیر یا زود در مورد آن‌ها نیز تکرار خواهد شد؛ زیرا در نهایت ایالات متحده ترجیح خواهد داد که منافع اقتصادی و سلامت نیروهای نظامی‌اش مهم‌تر از تعهدی است که به شرکای راهبردی‌اش داده‌است.

ارزیابی‌های کارشناسان مسایل استراتژیک هم نشان می‌دهد که پس از تصمیم بایدن مبنی بر خروج کامل نظامیان امریکایی از افغانستان بلوک‌های سنتی امنیت جهانی در حال فروریختن است، ناتو در معرض آزمون‌های دشوارتری برای بقا و دوام به مثابه یک اتحاد نظامی راهبردی قرار گرفته، بلوک‌های سیاسی و امنیتی جدیدی در حال ظهور است و رقبای سنتی امریکا در سراسر جهان خود را برای دنیای پساامریکا آماده می‌کنند.

به این ترتیب، مواضع فرافکنانه جدید رییس جمهوری کنونی امریکا در توجیه تصمیم جنجالی‌اش درباره خروج کامل و دایمی نظامیان امریکایی از افغانستان چیزی را تغییر نمی‌دهد اگرچه او می‌گوید که مردم افغانستان هرگز به عنوان یک ملت واحد، تحت پوشش یک دولت، متحد نمی‌شوند و به همین دلیل افغانستان تبدیل به «گورستان امپراتوری‌ها» شده؛ اما واقعیت این است که با وجود فجایع تکان‌دهنده‌ای که پس از خروج نظامیان امریکایی از افغانستان و قطع کمک‌های خارجی جریان دارد، ایالات متحده نیز علی‌رغم تصور رهبران آن مبنی بر این‌که از یک معرکه مرگبار و پرهزینه نجات یافته، روزگار خوشی در پیش نخواهد داشت و تردیدی وجود ندارد که یکی از کسانی که در قبال این امر و سایر پیامدهای شکست امریکا در افغانستان مسئول شناخته می‌شود جو بایدن ۷۹ ساله است.