چرا از طالبان در نشست مسکو دعوت نشد؟

روسیه به عنوان میزبان نشست مسکو این پیام مهم را به طالبان فرستاد که پیش‌شر‌ط‌های قوی جامعه جهانی درباره تشکیل دولت فراگیر، رعایت حقوق بشر، احترام به حقوق اقلیت‌ها و مشارکت معنی‌دار آن‌ها در ساختار سیاسی، غیرقابل معامله است و مسکو به عنوان عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل نمی‌تواند به این مسایل، بی‌توجه باشد.

روز چهارشنبه (۲۵ عقرب) چهارمین نشست «فرمت مسکو» درباره افغانستان به ابتکار و میزبانی روسیه برگزار شد که نمایندگانی از ۱۰ کشور منطقه در آن شرکت کردند؛ اما از حکومت طالبان دعوت نشده‌است.

ضمیر کابلوف؛ نماینده ویژه رئیس جمهوری روسیه برای افغانستان گفت: «ما تقریبا یک سال پیش در چارچوب همین ساختار باهم دیدار کردیم. بیانیه مشترکی را صادر کردیم و یکی از نکات آن از مقامات افغان در کابل خواسته‌است تا اقدامات عملی را برای تشکیل یک دولت فراگیر قومی- سیاسی انجام دهند. متاسفانه این اتفاق نیافتاده‌است. به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم که تنها دیگر کشورهای منطقه را به این نشست برای ایجاد یک رویکرد مشترک در چارچوب فرمت دعوت کنیم.»

آقای کابلوف گفت که مسکو به ویژه از نفوذ داعش در شمال افغانستان نگران است.

پیش از این نیز سرگئی لاوروف؛ وزیر خارجه روسیه دلیل دعوت نکردن طالبان به این نشست را «ناکامی طالبان در ایجاد حکومت فراگیر در افغانستان و عدم اجرای تعهدات خود در زمینه حقوق بشر» عنوان؛ اما اضافه کرده‌بود که روسیه با نمایندگان طالبان در ارتباط است و نتیجه نشست با آن‌ها در میان گذاشته خواهد شد.

بدیهی است که عدم دعوت از طالبان در نشست مسکو به معنای پایان روابط مسکو – کابل نیست. روسیه همچنان ارتباط خود را با دولت طالبان حفظ خواهد کرد، سفارت روسیه در کابل فعال خواهد ماند و تعامل دوجانبه در تمامی حوزه‌ها به ویژه مسایل اقتصادی، ادامه پیدا می‌کند؛ اما غیبت طالبان در نشست مسکو نشان داد که کابل نمی‌تواند بدون تن دادن به تشکیل یک دولت فراگیر و مشروع، ادعا کند که یک دولت «مشروع» است و با قدرت‌های بزرگ همانند یک دولت رسمی، تعامل و ارتباط دارد.

از سوی دیگر، روسیه به عنوان میزبان نشست مسکو این پیام مهم را به طالبان فرستاد که پیش‌شر‌ط‌های قوی جامعه جهانی درباره تشکیل دولت فراگیر، رعایت حقوق بشر، احترام به حقوق اقلیت‌ها و مشارکت معنی‌دار آن‌ها در ساختار سیاسی، غیرقابل معامله است و مسکو به عنوان عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل نمی‌تواند به این مسایل، بی‌توجه باشد.

با این حال، مهم‌ترین نکته‌ای که مورد تاکید ضمیر کابلوف در سخنرانی افتتاحیه هم قرار گرفت و دیگر دیپلمات‌های شرکت‌کننده در نشست مسکو نیز به آن اذعان کردند، نگرانی‌های امنیتی ناشی از ناتوانی طالبان در مبارزه با داعش، تقویت و توسعه تروریزم به ویژه در مناطق شمالی کشور و خطرات بالفعل و بالقوه ناشی از این امر برای کشورهای پیرامون افغانستان به ویژه جمهوری‌های آسیای مرکزی است که به طور سنتی، زیر چتر امنیتی مسکو قرار دارند.

طالبان در بیش از یک‌سال حاکمیت خود نتوانستند به نگرانی‌های مشروع و صریح کشورها درباره فعالیت و حضور گسترده ده‌ها گروه تروریستی فراملیتی در افغانستان، پاسخی متقن و اطمینان‌بخش بدهند.

آن‌ها اگرچه ادعا می‌کنند که داعش را سرکوب کرده‌اند و اجازه نمی‌دهند که از خاک افغانستان، علیه کشورهای دیگر حمله شود؛ اما در عمل چنین نتوانسته یا نکر‌ده‌اند؛ زیرا داعش همچنان با قدرت دست به حمله‌های خونین در داخل کشور می‌زند و حتی چندین بار از خاک افغانستان بر قلمرو کشورهای همسایه نیز حمله راکتی کرد‌ه‌است.

از جانب دیگر، طالبان به نام مبارزه با داعش، سرگرم سرکوب و انتقام‌جویی خونین از منتقدان سیاسی، مخالفان قومی و دشمنان پیشین خود هستند. آن‌ها همه روزه در شهرهای بزرگ مانند کابل، هرات، مزار شریف و… به نام داعش، مخالفان دیگر خود را هدف قرار می‌دهند و می‌کشند. این در حالی است که داعش سرگرم هسته‌گذاری امنیتی در مناطق استراتژیک شمال کشور است تا در آینده، دامنه فعالیت‌های خود را به آسیای مرکزی گسترش دهد و از این طریق به مثابه یک پروژه تروریستی مورد حمایت امریکا، امنیت روسیه و متحدان مسکو در آسیای مرکزی را مختل کند.

با توجه به این واقعیت‌ها دعوت از طالبان در نشست مسکو – همان‌گونه که در دو نشست قبلی این روند رخ داد- تنها اعطای امتیازات یکجانبه به گروهی بود که مورد پذیرش جامعه بین‌المللی نیست، با تروریزم قطع ارتباط نکرده و در بیش از یک‌سال تسلط بر افغانستان، جز فاجعه و ناامنی و سرکوب و نقض گسترده حقوق بشر و توسعه تروریزم، دستاوردی نداشته‌است.

بنابراین، حتی اگر به محتوای موضع‌گیری‌های نمایندگان کشورهای شرکت‌کننده در نشست مسکو نیز توجه نکنیم، غیبت طالبان در این نشست به تنهایی این پیام منفی را به کابل منتقل می‌کند که اگر نخواهد یا نتواند تغییر کند، طرد و منزوی می‌شود و قدرت‌های بزرگی مانند روسیه و دیگر متحدان نیرومند آن در پیرامون افغانستان نسبت به روابط کنونی خود با کابل، تجدید نظر ریشه‌ای خواهند کرد.