بحران افغانستان، بزرگترین چالش امنیتی سازمان شانگهای
با وجود این‌که تقریبا همه کشورهای عضو سازمان منطقه‌ای شانگهای با طالبان، رابطه، تعامل و همکاری دارند؛ اما از دید آنها حاکمیت طالبان بر افغانستان، برای امنیت و ثبات در منطقه، یک تهدید است نه فرصت.
دبیر شورای امنیت روسیه در نشست شانگهای که اخیرا در هند برگزار شد گفت که وضعیت در افغانستان نه تنها متشنج است؛ بلکه به عنوان یک بحران طولانی‌مدت، تهدیدات و خطرات عمده برای امنیت کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای ایجاد کرده‌است.
نیکلای پاتروشف؛ مشاور امنیت ملی روسیه گفت که وضعیت افغانستان نه تنها پیچیده است؛ بلکه به نظر می‌رسد این بحران تا مدت‌ها ادامه خواهد داشت.
پاتروشف گفت: «نظارت دقیق اوضاع در افغانستان مهم است؛ زیرا وضعیت در این کشور ناپایدار است و با وجود ادامه حاکمیت طالبان بر این کشور این وضعیت ادامه داشته است.»
او گفت که افغانستان تهدیدها و خطرات بزرگی برای امنیت کشورهای عضو این سازمان به ویژه از ناحیه تروریزم، قاچاق غیرقانونی اسلحه و مواد مخدر، مهاجرت‌های غیرقانونی و گسترش افکار افراطی ایجاد کرده‌است.
آقای پاتروشف مسئولیت امریکا و ائتلاف غربی را برای احیای اقتصاد افغانستان مهم خواند؛ اما در عین حال هشدار داد که حضور نظامی دوباره امریکا و ناتو در منطقه تحمل نخواهد شد.
سخنان مهم دبیر شورای امنیت ملی روسیه در نشست امنیتی شانگهای که با تمرکز ویژه بر بحران افغانستان برگزار شد، یک‌بار دیگر این واقعیت را مورد تاکید قرار داد که با وجود رویکرد صلح‌جویانه و به ظاهر سازش‌کارانه قدرت‌های منطقه‌ای در قبال رژيم طالبان، آنها همچنان نسبت به قدرت‌گیری طالبان به عنوان یک تهدید نگاه می‌کنند، از رشد تروریزم، توسعه افراط‌گرایی، قاچاق اسلحه و مواد مخدر و تبدیل افغانستان به کانون امن افراط‌گرایان، تروریست‌ها و باندهای مافیایی، عمیقا نگران اند.
این به معنای آن است که طالبان نتوانسته‌اند اعتماد کشورهای همسایه، منطقه و جهان را جلب کنند. شعارهای مکرر آنها مبنی بر این‌که هیچ کشوری از خاک افغانستان، هدف حمله قرار نخواهد گرفت، از سوی کشورهای پیرامون افغانستان به عنوان یک تعهد واقعی و صادقانه، پذیرفته نشده‌است. حتی فرمان رهبر طالبان مبنی بر ممنوعیت کامل کاشت، تولید و قاچاق مواد مخدر که با تبلیغات گسترده از سوی دولت طالبان اعلام شد نیز از جانب کشورهای دیگر، جدی گرفته نشده و آنها مانند گذشته، معتقد اند که طالبان منافع بزرگی در کشت و تولید مواد مخدر دارند و از همین مسیر، نارسایی‌های اقتصاد نابسامان و بحران‌زده خود را مدیریت و تامین می‌کنند.
بربنیاد سخنان نیکلای پاتروشف؛ دبیر شورای امنیت ملی روسیه، رویکرد تعاملی کشورها با طالبان، برخلاف برداشت رهبران طالبان، هرگز به معنای به رسمیت شناختن آنها یا پذیرش‌شان به مثابه یک واقعیت غیرقابل اجتناب نیست؛ بلکه هدف از آن، نظارت مستمر بر اوضاع افغانستان به مثابه یک کانون دایمی بحران و بی‌ثباتی و ناامنی است.
بنابراین، با وجود این‌که تقریبا همه کشورهای عضو سازمان منطقه‌ای شانگهای با طالبان، رابطه، تعامل و همکاری دارند؛ اما از دید آنها حاکمیت طالبان بر افغانستان، برای امنیت و ثبات در منطقه، یک تهدید است نه فرصت.
با توجه به این ارزیابی، بحران افغانستان، بزرگترین چالش امنیتی سازمان شانگهای است و این سازمان در نشست‌های متعدد بر این بحران، متمرکز می‌شود و در جستجوی پیدا کردن راه حلی برای گذار یا مهار آن است.
در این میان، دبیر شورای امنیت ملی روسیه به یک موضوع مهم دیگر نیز اشاره کرد و آن این‌که علیرغم این‌که امریکا و ائتلاف غربی به رهبری آن کشور، مسئول اصلی احیای اقتصاد بحران‌زده افغانستان هستند؛ اما این به معنای تمنای بازگشت آنها به منطقه نیست؛ چیزی که به تعبیر صریح نیکلای پاتروشف، تحمل نخواهد شد.
این نشان میدهد که قدرت‌های منطقه‌ای خود باید بدون نیاز به امریکا راه حلی برای بحران افغانستان پیدا کنند و از عهده مدیریت و مهار آن برآیند. بر این اساس، وضعیت جاری در افغانستان، یک آزمون مهم و حیاتی برای قدرت‌های همسایه و منطقه است که بدون وابستگی به امریکا و هر قدرت دیگری در خارج از منطقه، آن را مدیریت و حل کنند؛ در غیر آن، بدیهی است که امریکا همچنان احساس ابرقدرت بودن می‌کند و به خود حق میدهد که به طور یک‌جانبه درباره سرنوشت افغانستان، تصمیم بگیرد.
