طالبان و نشست سمرقند؛ تطهیر یا تحقیر؟
اگرچه تصور می‌شد که دعوت از امیرخان متقی برای شرکت و سخنرانی در نشست سمرقند، گامی در راستای تطهیر طالبان باشد و به دولت آن‌ها کمک کند که روابط خود با کشورهای همسایه و منطقه را بیش از این گسترش دهند و به سمت کسب شناسایی سیاسی گام بردارند؛ اما در نهایت مشخص شد که این نشست، چیزی بر روابط کنونی کشورهای پیرامون افغانستان با طالبان نیافزود.
نشست دو روزه وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان و روسیه در شهر سمرقند ازبکستان با درخواست تشکیل «حکومت فراگیر» و دادن حق آموزش به زنان از سوی طالبان به پایان رسید.
وزیران خارجه روسیه، پاکستان، چین، ایران، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان در این نشست که روزهای پنج‌شنبه و جمعه (۲۴-۲۵ حمل) برگزار شد، شرکت کردند.
در یک اعلامیه این کنفرانس آمده که «شرکت‌کنندگان این نشست بر عملی شدن آن درخواست جامعه بین‌المللی تاکید دارند که خواهان تشکیل دولت فراگیر و دادن حق آموزش و کار به زنان است.»
امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت خارجه طالبان نیز در این نشست سخنرانی کرد.
همزمان با برگزاری اجلاس سمرقند، «شورای مقاومت برای نجات افغانستان» در نامه‌ای سرگشاده به شرکت‌کنندگان این نشست، طالبان را «تهدیدی علیه کشورهای منطقه و جهان» خوانده و از کشورهای شرکت‌کننده خواست که بر آن‌ها فشار وارد کنند.
این شورا از کشورهای منطقه خواست که در «خلع آن‌ها از تسلط نامشروع کنونی و جایگزینی نظام مردم‌سالار» مردم افغانستان را کمک کنند.
اگرچه به طور رسمی به این درخواست رهبران شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان در نشست سمرقند، توجهی صورت نگرفت؛ اما خواسته‌هایی که در جریان آن از سوی وزرای امور خارجه شرکت‌کننده، مطرح شد، بازتاب‌دهنده خواست‌های رهبران ضد طالبان هم بود.
به طور نمونه، وزرای امور خارجه کشورهای روسیه و ایران به طور مشخص، وزیر امور خارجه طالبان را تحت فشار قرار دادند و خواستار تشکیل دولت فراگیر شدند.
وزیر امور خارجه روسیه تصریح کرد که اعضای غیرپشتون کابینه دولت طالبان نیز طالب اند و به این ترتیب، ادعای تکراری رهبران طالبان مبنی بر این‌که در دولت آن‌ها نمایندگان تمام اقوام، شرکت دارند را زیر سؤال برد.
وزیر امور خارجه ایران نیز از امیرخان متقی پرسید که آیا دولت فراگیر را اعلام نمی‌کنند؟
این موضع‌گیری‌ها نشان می‌‌دهد که مطالبه اصلی کشورهای همسایه و منطقه مبنی بر لزوم تشکیل دولت فراگیر با مشارکت تمام اقوام و اقشار جامعه افغانستان، تغییری نکرده و علیرغم گسترش تعاملات و واگذاری سفارتخانه‌ها طالبان نمی‌توانند انتظار داشته باشند که آن‌ها از سوی کشورهای منطقه به رسمیت شناخته شوند.
از روسیه و ایران در کنار هند همچنین از اصلی‌ترین حامیان جبهه مقاومت ملی یاد می‌شود که ادعا می‌کند علیه طالبان مبارزه نظامی می‌کند؛ اگرچه اخیرا افشاگری‌های شرم‌آوری درباره ترکیب قومی و ساختار تصمیم‌گیری این جبهه مطرح شد و در عین حال گزارش شده که این جبهه به دلیل فساد، قوم‌گرایی و انحصارطلبی خانواده «مسعود» هیچ نیروی نظامی فعال در افغانستان ندارد و تمام نیروهایی که پیش از این به جبهه مقاومت ملی، وابسته بودند به جبهه آزادی پیوسته‌اند.
با این‌همه، اگرچه تصور می‌شد که دعوت از امیرخان متقی برای شرکت و سخنرانی در نشست سمرقند، گامی در راستای تطهیر طالبان باشد و به دولت آن‌ها کمک کند که روابط خود با کشورهای همسایه و منطقه را بیش از این گسترش دهند و به سمت کسب شناسایی سیاسی گام بردارند؛ اما در نهایت مشخص شد که این نشست، چیزی بر روابط کنونی کشورهای پیرامون افغانستان با طالبان نیافزود؛ بلکه بالعکس، دولت طالبان را به دلیل پیوندهای پیدا و پنهان با تروریزم، مشارکت ضمنی در افزایش انبوه مواد مخدر، گسترش افراط‌گرایی، بی‌ثباتی در مرزها و عدم تعهد به تشکیل دولت فراگیر تحت فشار قرار داده و حتی تحقیر کرده‌اند؛ زیرا برخلاف انتظار طالبان، این نشست نتوانست کشورهای منطقه را متقاعد کند که طالبان یک دولت مسئول، متعهد و قابل اعتماد ایجاد کرده‌اند و شعارهای تکراری رهبران طالبان درباره مقابله با تروریزم، احترام به حق حاکمیت کشورهای دیگر، مبارزه با مواد مخدر و امنیت مرزها بی‌بنیاد و غیرقابل باور است.
از سوی دیگر، امیرخان متقی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد، ممنوع‌السفر است و با اجازه موقت این شورا به سمرقند رفته بود و این یکی دیگر از جنبه‌های تحقیرآمیز نشست سمرقند برای دولت طالبان بود که وزیر خارجه آن، حتی برای سفر به کشوری در همسایگی افغانستان، نیازمند دریافت اجازه از شورای امنیت است.
به این ترتیب، نشست سمرقند و مواضع ابرازشده در آن نشان داد که تا زمانی که طالبان، گام‌های واقعی و صادقانه را برای تحقق خواست‌های منطقه و جهان برندارند، نمی‌توانند از لاک انزوا خارج شوند و یک دولت مشروع و نماینده واقعی همه مردم افغانستان را رهبری کنند.
