کنفرانس امنیتی هرات؛ برای افغانستان به دور از افغانستان
شاید برگزارکنندگان کنفرانس امنیتی هرات به دلیل امتناع بسیاری از کشورهای همسایه و منطقه از میزبانی آن به خاطر ترس از واکنش طالبان و تاثیر آن بر روابط دوجانبه‌شان با حاکمان کابل علیرغم علم به کاهش اثرگذاری و اهمیت آن برای افغانستان و بازیگران منطقه‌ای در نهایت مجبور شده‌اند آن را در مادرید پایتخت اسپانیا برگزار کنند.
دوازدهمین کنفرانس امنیتی هرات در شهر مادرید اسپانیا با شعار «افغانستان: رستاخیز امید؛ تلاش مشترک» روز دوشنبه ۶ حوت با هدف بررسی مسائلی مانند زنان، تروریزم و فضای سیاسی افغانستان آغاز شد.
برگزارکنندگان می‌گویند در این نشست، ده‌ها تن از دانشمندان، متخصصان، دیپلمات‌های کشورهای منطقه، اروپا و امریکا و… حضور دارند.
انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان گفته که در این نشست دو روزه به تهدیدات تروریستی در افغانستان، نقش دیپلماسی و تحریم‌ها، آینده زنان در فضای سیاسی، جایگاه دین در حکومت‌داری و مسئولیت جامعه جهانی در قبال بحران انسانی و امنیتی افغانستان پرداخته می‌شود.
همان‌گونه که در بالا نیز اشاره شد این دوازدهمین کنفرانس امنیتی هرات است که از سوی مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان و با مشارکت مهمانانی از نخبگان و اندیشه‌ورزان افغانستانی و کنشگران بین‌المللی برگزار می‌شود.
۱۱ نشست قبلی این کنفرانس عمدتاً در شهر هرات افغانستان برگزار شده و پس از تسلط طالبان بر کشور، دوشنبه؛ پایتخت تاجیکستان، میزبان کنفرانس امنیتی هرات بوده است. با این حال، انتقال مکان برگزاری دوازدهمین کنفرانس امنیتی هرات از دوشنبه به مادرید، پرسش‌ها و گمانه‌زنی‌های فراوانی را برانگیخته است.
شماری آگاهان می‌گویند که دولت تاجیکستان در صدد ترمیم روابط خود با حکومت طالبان در افغانستان است و به همین دلیل به منظور تامین منافع و مدیریت تهدیدهای ناشی از افغانستان در صدد فاصله گرفتن از جریان‌های ضد طالبان و نزدیک شدن به حاکمیت این گروه است.
داوود مرادیان؛ رئیس مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان که کنفرانس امنیتی هرات به ابتکار او راه‌اندازی شده؛ اما بدون هیچ توضیحی درباره دلایل انتقال مکان برگزاری این کنفرانس ادعا می‌کند که یکی از اهداف این اقدام، گسترش دایره گفتگو و توسعه آن به کشورهای دیگر است.
صرف نظر از این توجیه که از دید افرادی مانند آقای مرادیان نقطه قوت دوازدهمین کنفرانس امنیتی هرات محسوب می‌شود، ناظران می‌گویند که انتقال این کنفرانس از دوشنبه به مادرید نه تنها یک رویداد مثبت محسوب نمی‌شود؛ بلکه نقطه ضعف کنفرانس به حساب می‌آید و اثرگذاری آن بر شرایط حاکم و وضعیت جاری در افغانستان را به حداقل ممکن کاهش می‌دهد.
گروهی دیگر از آگاهان اما معتقد اند که کنفرانس امنیتی هرات پیش از آن‌که پلتفرمی رسمی برای یافتن راه حل‌های اساسی و قابل اعمال در حوزه امنیت، سیاست، حکومت‌داری، حقوق بشر، دموکراسی و آزادی در افغانستان باشد، یک سازوکار غیررسمی، شبه آکادمیک و فاقد هدف‌گذاری عملی به حساب می‌آید که در آن شرکت کنندگان صرفاً به بحث‌های آکادمیک در حوزه موضوعات تعیین شده می‌پردازند، بدون آن‌که در نهایت یک راه حل رسمی یا یک توافق اجرایی به دست بیاید و به کنشگران، کارگزاران و حاکمان واقعی افغانستان و بازیگران خارج از دایره حاکمیت ارائه شود.
با این حال به نظر نمی‌رسد که برگزاری کنفرانس امنیتی هرات در مادرید پایتخت اسپانیا این انتقال را موجه جلوه دهد و اثرگذاری آن بر معادلات داخلی افغانستان را توجیه‌پذیر و قابل تضمین سازد.
منتقدان می‌گویند که تصور می‌شود برگزارکنندگان کنفرانس صرفاً تلاش کردند سنت دیرین آن یعنی برگزاری این نشست هر یک سال یک‌بار را به جا آورند بدون آن‌که به تاثیرگذاری آن بر افغانستان و بازیگران منطقه‌ای اهمیت بدهند یا توجه داشته باشند.
البته این واقعیت را نیز نباید نادیده گرفت که در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان در قبال شرایط حاکم بر افغانستان در وضعیت تعلیق و بلاتکلیفی به سر می‌برند و به همین دلیل، بر اساس ملاحظات و منافع پیدا و پنهانی که در چنین شرایطی دارند حاضر به میزبانی از یک کنفرانس بحث‌برانگیز و حساسیت‌زا برای حاکمان کنونی افغانستان یعنی طالبان نیستند.
به بیان دیگر، شاید برگزارکنندگان کنفرانس امنیتی هرات به دلیل امتناع بسیاری از کشورهای همسایه و منطقه از میزبانی آن به خاطر ترس از واکنش طالبان و تاثیر آن بر روابط دوجانبه‌شان با حاکمان کابل علیرغم علم به کاهش اثرگذاری و اهمیت آن برای افغانستان و بازیگران منطقه‌ای در نهایت مجبور شده‌اند آن را در مادرید پایتخت اسپانیا برگزار کنند.
با توجه به این ملاحظات و انتقادات به نظر نمی‌رسد که دوازدهمین کنفرانس امنیتی هرات، تحول مهمی در حوزه سیاست و امنیت افغانستان ایجاد کند، موفق به دریافت یک راه حل اساسی و عملی برای بحران‌های جاری شود و مهم‌تر از همه اینکه جایگاه، اعتبار و چشم انداز آینده این پلتفرم در نتیجه انتقال آن از هرات به دوشنبه و از دوشنبه به مادرید تقویت و توسعه پیدا کند.
