روسیه در برابر غرب؛ طالبان کجا هستند؟

تقابل روسیه و غرب در زمین افغانستان مانند هر نقطه مناقشه برانگیز دیگر در جهان کاملاً بدیهی و قابل انتظار به نظر می‌رسد؛ اما پرسش اساسی در این زمینه این است که جایگاه طالبان در این منازعه کجاست.

سرگئی ناریشکین؛ رئیس سرویس اطلاعات خارجی روسیه می‌گوید نهادهای استخباراتی غرب در تلاش اند تا به نیروهای مخالف طالبان کمک کرده و افغانستان را در وضعیت بی‌ثبات نگه‌دارند. او گفت غرب این رویکرد را برای پیشبرد منافع ژئوپلیتیک خود در پیش گرفته‌ است.

او گفت که کشورهای غربی همچنان دارایی‌های افغانستان را مسدود کرده و تحریم‌ها علیه طالبان را حفظ می‌کنند. این مقام روس همچنین تاکید کرده که این کشورها به دنبال راه‌هایی برای حمایت از مخالفان طالبان هستند.

او گفت: «افغانستان جایگاه مهم ژئوپلیتیکی دارد و منافع مشترک کشورهای ما ایجاب می‌کند که بازسازی و رفاه در افغانستان بیشتر شود.»

اظهارات این مقام امنیتی روس نشان می‌دهد که وضعیت در افغانستان همچنان شکننده و بی‌ثبات است؛ زیرا قدرت‌های بزرگ خارجی از جمله امریکا از طریق تقویت گروه‌های ضد طالبان و دامن زدن به ناامنی و تروریزم اجازه نمی‌دهند که افغانستان در مسیر ثبات و پایداری سیاسی و امنیتی قرار بگیرد.

آگاهان می‌گویند که این اظهارات، ممکن است مبتنی بر داده‌ها و دریافت‌هایی باشد که سرویس‌های اطلاعاتی روسیه با رصد مستمر وضعیت امنیتی افغانستان به آن دست پیدا کرده باشند.

علاوه بر این، از دید ناظران امنیتی، اظهارات این مقام ارشد استخباراتی روسیه به معنای آن است که مسکو از جریان‌های مقاومت ضد طالبان فاصله گرفته و به دنبال حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی روسیه، در مسیر توسعه روابط با حاکمان کنونی افغانستان قرار دارد.

در چنین شرایطی، کاملا قابل انتظار است که قدرت‌های غربی به منظور تخریب روابط رو به توسعه روسیه و طالبان، به حمایت‌های پیدا و پنهان خود از گروه‌های مقاومت ضد طالبان ادامه دهند و به این ترتیب به بی‌ثباتی، جنگ و ناامنی در افغانستان دامن بزنند.

با این‌همه اما درباره نقش طالبان در نزاع روسیه و غرب در زمین افغانستان همچنان تردیدهای جدی وجود دارد. به عقیده ناظران، با وجود تلاش روس‌ها برای نزدیک شدن به طالبان به منظور تامین منافع اقتصادی و راهبردی خود، بخشی قابل توجه از رهبران طالبان همچنان به منظور عادی‌سازی رابطه با غرب و در راس آن امریکا تلاش می‌کنند؛ تلاشی که اگر لازم باشد برای به نتیجه رساندن آن، طالبان به سادگی متحدان منطقه‌ای خود از جمله روسیه، ایران و جمهوری‌های آسیای میانه را به نفع امریکا و غرب کنار خواهند گذاشت.

به بیان دیگر، تقابل روسیه و غرب در زمین افغانستان مانند هر نقطه مناقشه برانگیز دیگر در جهان کاملاً بدیهی و قابل انتظار به نظر می‌رسد؛ اما پرسش اساسی در این زمینه این است که جایگاه طالبان در این منازعه کجاست.

پیش از هر چیزی این واقعیت را نباید از نظر دور داشت که این امریکا و کشورهای غربی متحد آن بودند که طالبان را به قدرت بازگرداندند؛ همان کشورهایی که طالبان را به وجود آوردند، از آن‌ها حمایت کردند و حتی زمانی که به بهانه مبارزه با تروریزم به افغانستان لشکرکشی نظامی کرده بودند نیز از مبارزه واقعی، مستمر و منتهی به نتیجه قطعی با طالبان پرهیز می‌کردند.

بنابراین علی‌رغم امتناع قدرت‌های غربی از به رسمیت شناختن حاکمیت طالبان در افغانستان، این موضوع لزوماً به معنای دشمنی غرب با طالبان نیست و کشورهایی که تصور می‌کنند براندازی رژیم طالبان در افغانستان برنامه مطلوب قدرت‌های غربی است، دچار اشتباه استراتژیک و محاسباتی شده‌اند.

با این‌همه اما با وجود روابط سنتی پیچیده و نه چندان پنهانی قدرت‌های غربی با حلقات مختلف حاکمیت طالبان در افغانستان، اظهارات جنجالی و بحث برانگیز رئیس سرویس اطلاعات خارجی روسیه درباره برنامه قدرت‌های غربی برای حمایت از جریان‌های ضد طالبان را نیز نمی‌توان مردود دانست؛ زیرا غربی‌ها برای اجرای موفقیت‌آمیز پروژه‌های امنیتی و سیاسی خود در افغانستان به همان میزان که به طالبان نیاز دارند به گروه‌های ضد طالبان و سایر طیف‌های سیاسی و قومی این کشور نیز وابسته هستند؛ چیزی که در جریان حمله نظامی امریکا به افغانستان و سرنگونی رژیم طالبان در دوره اول نیز شاهد بودیم.

علاوه بر این، قدرت‌های غربی و در رأس آن‌ها امریکا برای امتیاز گرفتن از طالبان، نیازمند اهرم‌های فشار کارآمد هستند و این همان چیزی است که جبهات ضد طالبان به خوبی فراهم می‌کنند و ایالات متحده مجبور است برای کسب امتیاز از طالبان از جبهات ضد طالبان به مثابه اهرم فشار علیه حاکمیت این گروه استفاده کند.