انتظارات روسیه و طالبان از نشست کازان

برای روسیه هدف، کاملاً واضح است: حضور قدرتمندانه و تعیین‌کننده در بازار سرمایه‌گذاری و استخراج معادن در افغانستان؛ چیزی که برای مقامات مسکو به دلیل تحریم‌های یکجانبه غرب در پی جنگ اوکراین و تلاش برای دستیابی به بازارهای تازه در آسیا اهمیت حیاتی و تعیین‌کننده دارد. علاوه بر این، برای طالبان نیز توسعه روابط اقتصادی و تجاری با روسیه از اهمیت مضاعف برخوردار است.

در پی تعلیق طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی روسیه، نماینده ویژه رئیس‌ جمهور این کشور در امور افغانستان اعلام کرد که قرار است در اواسط ماه می سال جاری، نشست بزرگی میان روسیه و طالبان در شهر کازان برگزار شود.

او به خبرگزاری تاس گفت که این نشست در حاشیه کنفرانس «کازان فروم» برگزار خواهد شد.

همزمان وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای خود گفته است که حذف وضعیت تروریستی طالبان، راه را برای ایجاد یک مشارکت تمام‌عیار با کابل باز می‌کند و در راستای منافع مردم روسیه و افغانستان انجام می‌شود.

طبق این بیانیه، مسکو در نظر دارد بر افزایش روابط تجاری و سرمایه‌گذاری با کابل تاکید ویژه داشته باشد.

همان‌گونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، هدف روسیه از حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی این کشور، فراهم کردن مقدمات حقوقی و مشروعیت قانونی برای توسعه روابط اقتصادی و تجاری با حاکمان کابل است.

روسیه در نظر دارد با حضور فعالانه در عرصه سرمایه‌گذاری و استخراج معادن در افغانستان، نقش و سهم عادلانه خود در رقابت‌های فشرده منطقه‌ای پیرامون دسترسی به منابع بزرگ معدنی و فرصت‌های عظیم اقتصادی در کشور را استیفا کند و اجازه ندهد که موانع قانونی از جمله حفظ نام طالبان در فهرست گروه‌های تروریستی، موجب محرومیت روسیه از سهم خود در بازار سرمایه‌گذاری سودآور در افغانستان شود.

به نظر می‌رسد که مقامات روس در حاشیه نشست کازان نیز با برگزاری نشست مهمی با طالبان نظر دارند تا فرایند سرمایه‌گذاری روس‌ها در افغانستان را تسهیل کنند و با امضای توافقات گسترده با مقامات طالبان، گام‌های بزرگ و مهمی در این مسیر بردارند.

بنابراین برای روسیه هدف، کاملاً واضح است: حضور قدرتمندانه و تعیین‌کننده در بازار سرمایه‌گذاری و استخراج معادن در افغانستان؛ چیزی که برای مقامات مسکو به دلیل تحریم‌های یکجانبه غرب در پی جنگ اوکراین و تلاش برای دستیابی به بازارهای تازه در آسیا اهمیت حیاتی و تعیین‌کننده دارد.

علاوه بر این، برای طالبان نیز توسعه روابط اقتصادی و تجاری با روسیه از اهمیت مضاعف برخوردار است. مقامات طالبان که همچنان برای دستیابی به مشروعیت بین‌المللی مذبوحان تلاش می‌کنند از امتیاز بزرگ برقراری و توسعه روابط با یک ابرقدرت جهانی و عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، حداکثر استفاده سیاسی و تبلیغاتی را خواهند برد.

با وجود اینکه وزارت خارجه روسیه به صراحت اعلام کرده که علی‌رغم حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی این کشور، مسکو همچنان به تعهدات بین‌المللی خود در قبال تحریم‌های طالبان پایبند است و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل در این زمینه را اجرا خواهد کرد؛ اما هیچ تردیدی وجود ندارد که طالبان با استفاده از این فرصت تلاش خواهند کرد تا کارزارهای گسترده سیاسی، تبلیغاتی و رسانه‌ای را برای کسب مشروعیت بین‌المللی و درهم شکستن انزوای جهانی حکومت خود راه‌اندازی کنند.

آن‌ها همچنین با شرکت در نشست کازان انتظار دارند که این نشست به امضای توافقات خارق‌العاده با روسیه در حوزه‌های سرمایه‌گذاری، استخراج معادن و حضور فعالان اقتصادی و تجاری روس در بازار افغانستان منجر شود تا به این ترتیب، اقتصاد درهم شکسته و بحران‌زده افغانستان که تحت تحریم‌های قدرت‌های غربی و جامعه بین‌المللی به شدت شکننده و آسیب‌پذیر شده به حیات دوباره دست پیدا کرده و شاهد جهش‌های فوق‌العاده باشد.

طالبان می‌دانند که حضور فعالانه روس‌ها در افغانستان به عنوان کشوری که هنوز هم زیرساخت‌های ساخت روسیه در آن به طور گسترده مورد استفاده نهادهای دولتی و عمومی است، بیش از هر کشور دیگری، سازنده و سرنوشت‌ساز است و به همین دلیل، یکی از مهم‌ترین انتظارات طالبان از نشست کازان، آغاز دوباره تقویت یا توسعه پروژه‌های شوروی پیشین در افغانستان از جمله بازسازی تونل استراتژیک سالنگ و برنامه‌های مشابه دیگر خواهد بود.

به این ترتیب نشست بزرگ کازان، هم برای روسیه و هم برای طالبان از اهمیت مضاعف برخوردار است. حتی اگر این نشست منجر به توسعه روابط سیاسی و امنیتی میان روسیه و طالبان به مثابه یک رژیم نامشروع و تحت تحریم‌های بین‌المللی نشود، انتظار می‌رود که دست‌کم در حوزه اقتصادی و سرمایه‌گذاریژ دوطرف به توافقات بزرگی دست پیدا کنند؛ به گونه‌ای که نشست کازان به نقطه عطفی در روابط اقتصادی و تجاری میان افغانستان تحت حاکمیت طالبان و روسیه تبدیل شود.

در این میان، قدرت‌هایی مانند روسیه در جریان رقابت‌های راهبردی خود با امریکا و غرب در افغانستان باید این واقعیت‌ها را در نظر بگیرند و مشکلات و چالش‌های ظاهری در روابط طالبان و غرب هرگز نباید آن‌ها را به این نتیجه برساند که حاکمیت طالبان در افغانستان به نفع قدرت‌های غربی نیست و آنان برای براندازی آن از گروه‌های ضد طالبان حمایت می‌کنند؛ زیرا این برداشت، هدف استراتژیک غرب از بازگرداندن طالبان به قدرت را زیر سوال می‌برد و به طور گمراه کننده‌ای جریان‌های مقاومت ضد طالبان را به مثابه نیروهای نیابتی غرب در افغانستان و نه لزوماً بازتاب‌دهنده واقعیت‌های اجتماعی، سیاسی و قومی این کشور معرفی می‌کند.