طالبان و پاکستان؛ روابط تخریب‌شده ترمیم می‌شود؟
کارشناسان می‌گویند که دوطرف برای ترمیم کامل روابط تخریب‌شده خود راهی دراز و دشوار پیش رو دارند. به باور آنان، صرف ارتقای سطح روابط دیپلماتیک از کاردار به سفیر، متضمن برقراری یک رابطه راهبردی میان طالبان و پاکستان نیست.
وزارت خارجه طالبان اخیراً اعلام کرده که از ارتقای سطح نمایندگی دیپلماتیک پاکستان در افغانستان، از کاردار به سفیر، استقبال می‌کند.
این وزارت تأکید کرده که طالبان نیز نمایندگی دیپلماتیک خود در اسلام‌آباد را به سطح سفیر ارتقا خواهند داد.
وزارت خارجه طالبان افزوده است: «ارتقای سطح روابط دیپلماتیک میان افغانستان و پاکستان، زمینه را برای گسترش همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف میان دو کشور فراهم می‌سازد.»
پیش‌تر وزیر خارجه پاکستان اعلام کرده بود که اسلام‌آباد آماده است سطح نمایندگی دیپلماتیک با طالبان را از کاردار به سفیر ارتقا دهد.
اگرچه پاکستان از نخستین کشورهای جهان بود که در همان هفته‌های نخست بازگشت دوباره طالبان به قدرت، سفارت افغانستان در اسلام‌آباد را به این گروه واگذار کرد و دیپلمات‌های طالبان را پذیرفت، اما پس از آن روابط دوطرف روزبه‌روز تیره‌تر شد، تنش‌های مرزی گسترش یافت، درگیری‌های مستقیم میان مرزبانان بارها رخ داد و در نهایت سیل اتهام‌زنی‌ها و موضع‌گیری‌های خصمانه از جانب کابل و اسلام‌آباد آغاز شد.
به این ترتیب، روابط طالبان و پاکستان، که انتظار می‌رفت در عالی‌ترین سطح قرار داشته باشد و اسلام‌آباد یکی از نخستین کشورهای جهان باشد که مانند دوره اول حاکمیت این گروه، حاکمیت طالبان در افغانستان را به رسمیت بشناسد، روزبه‌روز بدتر، تیره‌تر و تنش‌آلودتر شد؛ به اندازه‌ای که در نهایت شماری از کشورهای منطقه مجبور به میانجی‌گری میان طالبان و پاکستان شدند تا از حجم تنش‌ها، خصومت‌ها و درگیری‌ها بکاهند و روابط دوطرف را ترمیم کنند.
آنچه اخیراً از سوی مقامات وزارت خارجه طالبان و پاکستان اعلام شده، بخشی از نتایج و پیامدهای میانجی‌گری قدرت‌های منطقه‌ای، به‌ویژه چین است.
گزارش‌ها حاکی است که چین برای ترمیم روابط طالبان و پاکستان به‌شدت تلاش می‌کند و در این زمینه حتی یک «سازمان بین‌المللی» تشکیل داده است تا از حجم تنش‌ها بکاهد و مسیر ترمیم روابط و تقویت همکاری‌ها میان دوطرف را هموارتر سازد.
نشست سه‌جانبه اخیر میان طالبان، پاکستان و چین در کابل، و سپس برگزاری نشستی مشابه با مشارکت نمایندگان ارشد هر سه کشور در پکن، اهداف میانجی‌گری میان طالبان و پاکستان را به تحقق نزدیک‌تر کرد و به نظر می‌رسد که یکی از مهم‌ترین پیامدهای نشست اخیر پکن، توافق طالبان و پاکستان بر ارتقای سطح روابط خود از کاردار به سفیر باشد.
با این حال، کارشناسان می‌گویند که دوطرف برای ترمیم کامل روابط تخریب‌شده خود راهی دراز و دشوار پیش رو دارند. به باور آنان، صرف ارتقای سطح روابط دیپلماتیک از کاردار به سفیر، متضمن برقراری یک رابطه راهبردی میان طالبان و پاکستان نیست.
آنان تأکید می‌کنند که در حال حاضر نیز شماری دیگر از کشورهای منطقه با طالبان در سطح سفیر تعامل دارند، اما هیچ‌یک از آن‌ها متحد راهبردی طالبان محسوب نمی‌شود و آگاهانه و حساب‌شده از ورود به رابطه‌ای مبتنی بر شراکت استراتژیک با حاکمان کنونی افغانستان پرهیز می‌کنند.
بنابراین ارتقای سطح روابط دیپلماتیک میان طالبان و پاکستان می‌تواند یک گام کوچک در مسیری طولانی تعبیر شود؛ مسیری که همچنان با دست‌اندازها، موانع و چالش‌های گوناگون روبه‌رو است و بازسازی رابطه میان دوطرف را با پیچیدگی‌های فراوان مواجه می‌سازد.
اگرچه رسانه‌های نزدیک به ارتش و سازمان اطلاعات پاکستان نسبت به پیامدهای میانجی‌گری چین میان اسلام‌آباد و طالبان بسیار خوش‌بین هستند و هر روز اخبار و تحلیل‌های مثبت و امیدوارکننده‌ای درباره تغییر موضع طالبان نسبت به پاکستان منتشر می‌کنند، اما کارشناسان افغانستان اعتقاد دارند که طالبان هرگز مایل نیستند به‌عنوان نیروی نیابتی پاکستان در افغانستان و منطقه عمل کنند و پیامدهای سنگین و پرهزینه روابط راهبردی با اسلام‌آباد را متحمل شوند.
به باور آنان، طالبان در دوره دوم تلاش می‌کنند با تنوع‌بخشیدن به روابط خارجی خود، از وابستگی صرف و یک‌جانبه، با پیامدهای زیان‌بار و جبران‌ناپذیر، به یک کشور احتراز کنند؛ به همین دلیل همزمان با ایران و امریکا، عربستان و قطر، هند و پاکستان، چین و روسیه و نیز روسیه و اروپا و امریکا رابطه و تعامل دارند و در سطوح مختلف از این روابط گسترده و گوناگون برای تحکیم حاکمیت، استحکام قدرت، تضمین بقا و تأمین منابع مورد نیاز خود بهره‌برداری می‌کنند.
با توجه به این واقعیت، به نظر نمی‌رسد که خوش‌بینی‌های افراطی رسانه‌های نزدیک به ارگان‌های امنیتی و اطلاعاتی پاکستان درباره تغییر رویکرد طالبان نسبت به رابطه با اسلام‌آباد و دهلی‌نو، با رویکرد حاکم بر سیاست خارجی طالبان همخوانی داشته باشد.
به عبارت دیگر، برخلاف ارزیابی‌هایی که در رسانه‌های پاکستانی بازتاب می‌یابد، تصور نمی‌شود که میانجی‌گری چین، حتی اگر به ترمیم روابط تنش‌آلود میان پاکستان و طالبان منجر شود، تغییری در سیاست خارجی این گروه نسبت به هند و سایر بازیگران منطقه‌ای ایجاد کند و حاکمیت این گروه را به‌طور کامل و یک‌جانبه تحت نفوذ و سیطره بلامنازع پاکستان قرار دهد.
