حقانی، غایب بزرگ طالبان در ایام عید قربان
غیبت سراجالدین حقانی در مراسم عید قربان این رویداد را به حاشیهای مهمتر از متن تبدیل کرد. علیرغم ایراد یک سخنرانی پرشور و سرشار از موضعگیریهای بحثبرانگیز از سوی ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان در قندهار، غیبت سراجالدین حقانی بیشتر به چشم آمد و مورد توجه ناظران و کارشناسان قرار گرفت.
همزمان با اوجگیری گمانهزنیها مبنی بر تشدید اختلافات میان سراجالدین حقانی و رهبری طالبان، وزیر داخلهی این گروه در روز دوم قربان با مولوی عبدالکبیر، وزیر مهاجرین طالبان، در سپیدار دیدار کرد. حقانی برخلاف سنت رایج در ادارات دولتی طالبان، تاکنون هیچ پیام عیدی منتشر نکرده است.
این دیدار در حالی انجام میشود که در روزهای اخیر شماری از مقامات غایب طالبان در ایام عید حضور یافته و طبق سنت این گروه، سخنرانیها و پیامهای تبریکی منتشر کردهاند.
با اینحال، سراجالدین حقانی نه تنها در نماز عید حضور نیافته، بلکه تاکنون از صدور هرگونه پیام رسمی به مناسبت عید قربان نیز خودداری کرده است.
از سوی دیگر، مولوی عبدالکبیر که گفته میشود به شبکهی حقانی نزدیک است، در روز عید قربان به جای حضور در ارگ ریاستجمهوری و شرکت در نماز عید رهبران طالبان، نماز عید مستقلی در قصر سپیدار برگزار کرد تا نشان دهد که راه او از رهبران حاکم بر افغانستان جداست و حکومتداری کنونی به رهبری ملا هبتالله آخوندزاده را برنمیتابد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که حرکت مولوی عبدالکبیر نشانهی نارضایتی او از وضعیت موجود است. اینکه او بهطور مستقل نماز عید برگزار میکند و با توجه به اینکه علیرغم برکناری از معاونت سیاسی نخستوزیر طالبان و انتصاب به عنوان سرپرست وزارت مهاجرین، همچنان در قصر سپیدار باقی مانده و از حضور در مقر وزارتخانهی مهاجرین پرهیز میکند، این برداشت را تأیید میکند.
مهمتر از حرکت مولوی عبدالکبیر، اما غیبت سراجالدین حقانی در روز عید قربان بود. غیبتی که نگرانی بسیاری از هواداران و نزدیکان او را برانگیخت. با توجه به تبلیغات گستردهی رهبران نزدیک به حلقهی قندهار در این روز، این برداشت تقویت شد که ممکن است سراجالدین حقانی عملاً از صحنه حذف شده باشد، یا دامنهی قدرت و صلاحیت او تا حدی محدود شده باشد که حتی قادر به حضور در مراسم مهمی مانند برگزاری نماز عید قربان، که در فرهنگ فقهی اهل سنت “عید بزرگ” نامیده میشود، نیست.
سکوت کامل سراجالدین حقانی و پرهیز او از صدور یک پیام مناسبتی به بهانهی عید قربان نیز نگرانیها دربارهی وضعیت و موقعیت او را تشدید کرده و این باور را قوت بخشیده که ممکن است ملا هبتالله آخوندزاده سرانجام در جنگ قدرت با سراجالدین حقانی پیروز شده باشد.
واقعیت هرچه باشد، غیبت سراجالدین حقانی در مراسم عید قربان این رویداد را به حاشیهای مهمتر از متن تبدیل کرد. علیرغم ایراد یک سخنرانی پرشور و سرشار از موضعگیریهای بحثبرانگیز از سوی ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان در قندهار، غیبت سراجالدین حقانی بیشتر به چشم آمد و مورد توجه ناظران و کارشناسان قرار گرفت.
رسانههای رسمی طالبان ادعا میکنند که سراجالدین حقانی یک روز پس از عید قربان با مولوی عبدالکبیر در کابل دیدار کرده است. مشخص نیست که در این دیدار چه گذشته است و دو طرف، که یکی کاملاً از مراسم عید قربان غایب بود و دیگری نماز عیدی مستقل از رهبران طالبان برگزار کرد، چه مباحثی را دربارهی اختلافات داخلی طالبان، جنگ قدرت و چشمانداز آیندهی افغانستان و طالبان مطرح کردهاند.
صرف نظر از همهی اینها، آنچه واقعیت دارد و ناظران نیز بر آن تأکید میکنند این است که اختلافات طالبان نه تنها کاهش نیافته، بلکه همچنان شدید، رو به افزایش و تشدید شونده باقی مانده است.
این همان چیزی است که از یک سو هواداران طالبان را ناامید کرده و چشمانداز آیندهی بقا و دوام حکومت کنونی را تیره، مبهم و غیرقابل پیشبینی نشان میدهد، و از سوی دیگر به دشمنان طالبان و بسیاری از اقشار مردم افغانستان امید و انگیزهی مضاعف میدهد که تنشهای جاری و اختلافات کنونی میان رهبران طالبان سرانجام به تغییر وضعیت کنونی و تسهیل فرایند تغییرات بزرگ سیاسی به نفع ارادهی آزاد مردم افغانستان منجر شود.
علیرغم این بدبینیها و خوشبینیها، آنچه در حال حاضر وجود دارد این است که حکومت طالبان همچنان از تنشهای داخلی و جنگ قدرت رنج میبرد. بنابراین، علیرغم تسلط طالبان بر معادلات امنیتی و سیاسی افغانستان، حکومت آنها از درون دچار فرسایش و فروپاشی است. ادامهی این روند ممکن است ثبات شکنندهی کنونی را در آیندهای نهچندان دور با خطر روبهرو کند و احتمال رویارویی مستقیم برای تسویهحساب نهایی میان طرفهای درگیر را تشدید نماید.