بادغیس؛ سلطه طالبان بر پسته‌های خندان
از آن‌جا که طالبان بیش از ۵۰ درصد خاک کشور را در تصرف خود دارد بخشی عظیم از معادن، تریاک، پسته و خیلی از محصولات دیگر کشور را در اختیار دارند و از فروش این‌ها تغذیه می‌کنند.
پسته افغانستان که بازارهای منطقه فضا برای خرید و فروش این محصول افغانی زیاد دارد طالبان توانسته‌اند نبض بازار این محصول مغزی و قوی را بدست گیرند.
بخشی از سوخت ماشین جنگی طالبان در ولایت بادغیس در شمال غرب کشور، از غارت پسته تامین می‌شود. پسته بادغیس از نام و نشان مناسبی در افغانستان برخوردار است. بادغیس که باغ پسته فراوان دارد مشتریان فراوانی نیز دارد هم از بازار منطقه گرفته تا طالبان مسلح که پسته مرغوب بادغیس به مفت‌شان می‌خرند و عرضه می‌کنند.
حضور طالبان در بادغیس سنگین است. مانورهای نظامی این گروه هرازگاهی منجر به بستن راه‌های ارتباطی بخشی از این ولایت نیز می‌شود. طالبان در ولسوالی‌های جوند و بالامرغاب از قدرت زیادی برخوردار و روند حکومت‌داری را در دیگر ولسوالی‌های این ولایت نیز با چالش مواجه کرده‌اند.
همه ساله پول هنگفتی از دخل برداشت پسته به حساب طالبان در بادغیس واریز می‌شود. عبدالله افضلی، معاون شورای ولایتی بادغیس به خبرگزاری افق، گفت: «ارزش حاصلات پسته سالانه به میلیون‌ها دالر می‌رسد که به جیب طالبان می‌رود».
محمد اسحاق درویشی، رییس اتاق تجارت و صنایع بادغیس به افق، گفت: «فعلاً محصول پسته بصورت کامل زیر اثر طالبان قرار دارد».
دستیابی به تجهیزات بیشتر
طالبان پول پسته بادغیس را در خرید و تجهیزات جنگی خود بکار می‌گیرند. صفیه ایماق، نماینده مردم بادغیس در مجلس نمایندگان به خبرگزاری افق، گفت به هر پیمانه که تجهیزات جنگی طالبان افزایش یابد، به همان پیمانه نیروهای دولتی در بخش مبارزه با این گروه با مشکل مواجه خواهند شد.
عبدالله افضلی، معاون شورای ولایتی بادغیس به افق، گفت: « بیشتر پول حاصلات پسته از سوی طالبان تجهیزات جنگی خریداری می‌شود و طالبان سلاح‌ها را علیه حکومت استفاده می‌کنند».
باشندگان بادغیس نیز از افزایش جنگ‌طلبی طالبان به‌خاطر سود میلیون دالری حاصلات پسته به شدت ابراز نگرانی می‌کنند و تداوم این روند را دلیلی محکم مبنی بر افزایش شرارت طالبان و زورمندان محلی در این ولایت کوهستانی، در شمال غرب کشور عنوان می‌کنند.
عصمت‌الله، باشنده بادغیس به افق، گفت: «حاصلات پسته به ما نمی‌رسد و به طالبان می‌رسد و آن‌ها هم کلاشینکف می‌خرند و پولیس‌ها را می‌کشند».
جمشید شهابی، سخنگوی والی بادغیس به افق، گفت: « مخالفان مسلح کوشش می‌کنند که جمع آوری پسته ولسوالی آب‌کمری را به دست خودشان بگیرند و مشکلات امنیتی برای مردم و دولت ایجاد کنند».
هم چنین طالبان از باشندگان بادغیس حشر و ذکات جمع آوری می‌کنند. رییس زراعت بادغیس به افق، گفت: « در این اواخر طالبان حشر می‌گیرند در جنگلات پسته که تحت کنترل طالبان هست و ساحه‌ی که تحت کنترل حکومت هست هیچ چیزی حکومت نمی‌گیرد».
غروق این مفهوم را تداعی می‌کند که شکارچیان محوطه خود را برای شکار مشخص می‌کنند، اما طالبان و زورمندان جنگلات پسته را برای خود غروق می‌کنند و در فصل برداشت پسته، به مردم اجازه داخل شدن به این محوطه را نمی‌دهند.
همیشه دیده شده است که حکومت توانایی حفاظت از پستهزارهای این ولایت را به گونه کامل ندارد. همه ساله طالبان و زورمندان در اواخر فصل بهار به غروق جنگلات پسته می‌پردازند.
منابع محلی، به خبرگزاری افق، گفته‌اند که این دو گروه تمامی پسته‌های این ولایت را در یک چشم برهم زدن غارت می‌کنند و سپس از این ساحات بیرون می‌شوند.
محمد اسحاق درویشی، رییس اتاق تجارت و صنایع بادغیس به افق، گفت: « زورمندان سلاح دارند، پسته ده‌ها جریب زمین را می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند به مردم که از پسته استفاده کنند».
شکستن شول پیش از وقت
اعلان رسمی چیدن پسته را شکسته‌شدن «شول» عنوان می‌کنند. مسوولان زراعت بادغیس به افق، گفته‌اند که به دلیل افزایش سطح دمای، ۲۵ درجه ماه اسد زمان مناسبی برای شکسته شدن «شول» می‌باشد.
اما عبدالله افضلی، معاون شورای بادغیس به افق، گفت در سال جاری نیز «شول پسته» قبل از موعد شکسته شد، در ۲۵ سرطان؛ به دستور طالبان و زورمندان محلی، نه به دستور حکومت.
در زمان حاکمیت محمد ظاهر شاه، «شول پسته» در ۲۰ ماه سنبله هر سال شکسته می‌شد، اما حالا حکومت نمی‌تواند که زمان مشخص برای شکستن «شول» اعلام کند و در صورتی که زمان «شول پسته» از سوی حکومت اعلام شود، کسی به این درخواست اعتنایی نخواهد کرد.
عبدالعزیز حلیم‌یار، رییس زراعت بادغیس گفت در صورتی که پسته پیش از موعد برداشت نشود، مغزش به حد اعلای مرغوبیت و خوشمزه‌گی می‌رسد.
صفیه ایماق، نماینده مردم بادغیس در مجلس نمایندگان، در صحبت با خبرگزاری افق، از شکسته شدن «شول پسته» پیش از موعد سخت ابراز نگرانی می‌کند. او این اقدام طالبان و زورمندان محلی را جفا در حق مردم بادغیس توصیف می‌کند.
در گذشته‌ها برخی از باشندگان ولایت‌های هرات، فاریاب، غور و بادغیس از حاصلات پستهزارهای بادغیس بهره می‌بردند، اما حالا باشندگان این ولایت از حاصلات پسته دست شسته‌اند.
تخریب تدریجی جنگلات پسته
جنگلات پسته بادغیس زیادتر در ولسوالی‌های مقر، آب‌کمری، جوند و قسمتی از قادس متمرکز می‌باشد. این جنگلات در دوران سلطنت محمد ظاهر شاه، نزدیک به ۹۲ هزار هکتار بود، اما یافته‌های آمریکا از طریق ستلایت در سال ۲۰۱۰ نمایانگر آن هست که تنها ۳۰ هزار هکتار زمین از جنگلات پسته بادغیس باقی‌مانده است.
عبدالعزیز حلیم‌یار، رییس زراعت بادغیس، از تخریب تدریجی پستهزارهای این ولایت به شدت نگران هست. او افزود که پستهزارهای بادغیس در خطر استفاده به‌عنوان مواد سوختی قرار دارد. مقام‌های محلی بادغیس سهم زورمندان در تخریب جنگلات پسته را زیاد می‌دانند.
عبدالعزیز بیگ، رییس شورای ولایتی بادغیس به افق، گفت که اگر جلو قطع درختان پسته گرفته نشود، تا چند دهه دیگر پستهزارهای این ولایت نابود خواهد شد.
اما حکومت با حمایت از انجمن‌ها در ولسوالی‌ها، رویایی احیای مجدد پستهزارهای بادغیس را در سر می‌پروراند. مقام‌های محلی این ولایت گفته‌اند همه ساله دهقانان حمایت مالی می‌شوند تا در بخش حفاظت و غرس نهال‌های پسته همکاری کنند.
همه ساله فارم «شگوفان» در حومه شهر قلعه‌نو مرکز ولایت بادغیس، ۶۰ هزار نهال پسته به دهقانان جهت توسعه جنگلات پسته توزیع می‌کند. رییس زراعت بادغیس گفت که در چند سال گذشته روند ساخت باغ‌های پسته سیر صعودی را به خود گرفته است. او افزود که در حدود ۱۲ تُن پسته خندان در باغ‌های این اداره به دست آمده است. او خوش‌بین هست که در چند سال گذشته اراضی پسته افزایش یابد.
جنگلات پسته بادغیس از عمده‌ترین جنگلات پسته در آسیای میانه است. پسته بادغیس طعم ویژه‌ای دارد و به همین دلیل مرغوب‌تر و شناخته شده‌تر از پسته کشورهای همسایه افغانستان هم چون ترکمنستان و ایران است.
حل معمای غارت
به‌تازگی عبدالغفور ملکزی، والی بادغیس موضوع غارت پسته‌های این ولایت را با رییس‌جمهور محمد اشرف غنی، در میان گذاشته است. والی بادغیس در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرگزاری افق، به طرح بلندپروازنه برای پروسس پسته اشاره می‌کند.
او افزود: «باید پروسس شروع کنیم، نمی‌توانیم در هر کوه و در هر تپه، پوسته ایجاد کنیم. هنگامی که پروسس را شروع کنیم، پسته‌های که تحت تاثیر طالبان قرار دارد، خود به خود، مهار می‌شود».
بارها طرح خصوصی‌سازی جنگلات پسته و ایجاد یک نیروی ویژه برای محافظت از این جنگلات از سوی مقام‌های محلی و اعضای شورای ولایتی بادغیس به حکومت مطرح شده است. اما به گفته‌ی عبدالله افضلی، معاون شورای ولایتی بادغیس، گوش حکومت به این خواست بدهکار نیست.
هرات گذرگاه ترانزیت پسته
ولایت هرات در همسایگی بادغیس، کانون ترانزیت پسته بادغیس شمرده می‌شود. هم چنین پسته در این ولایت مغز می‌شود. مسوولان اتاق تجارت و صنایع بادغیس به افق، گفته‌اند که کشورهای هند، کویت و چندین کشور دیگر خریداران پسته این ولایت هستند.
محمد اسحاق درویشی، رییس این اداره گفت که حد اوسط حاصلات پسته به ۱۰ هزار تُن می‌رسد. اما خشک‌سالی بر حاصلات پسته بادغیس تاثیرات منفی گذاشته است. عبدالغفور ملکزی، والی بادغیس به افق، گفت که به دلیل خشک‌سالی مغز پسته کم است.
رییس اتاق تجارت و صنایع بادغیس معتقد است در صورتی که برنامه منسجم در بخش نگه‌داری از جنگلات و برداشت معیاری پسته روی دست گرفته شود، حاصلات پسته بادغیس تا مرز ۱۰۰ میلیون دالر در سال نیز افزایش خواهد یافت. عبدالعزیز حلیم‌یار، رییس اداره زراعت بادغیس به افق، گفت که هم اکنون حاصلات سالانه پسته بادغیس ۱۵ میلیون دالر می‌شود.
هم اکنون یک کیلو پسته مرغوب بادغیس تا یک هزار افغانی به فروش می‌رسد.
با این همه، حضور سنگین طالبان، زورمندان و تخریب تدریجی جنگلات پسته، مثلث چالش بر انگیز، در راستای جمع آوری عواید از جنگلات پسته بادغیس از سوی حکومت شمرده می‌شود، باشندگان این ولایت لحظه‌شماری می‌کنند که چی زمانی این مشکلات بر طرف خواهد شد؟
