غذاهای کنار جاده‌ای؛ از فقدان بهداشت تا مشتریان فقیر

احتمالا همه مشتریان غذاهای کنار جاده‌ای این ضرب‌المثل قدیمی را شنیده‌اند که می‌گوید «قیمت بی‌حکمت نیست، ارزان بی‌علت»؛ اما فقر موجب می‌شود که همین غذاهای ارزان حامل ویروس و عامل بیماری، همچنان مشتریان زیادی داشته‌باشد.

این غذاها، به‌دلیل ارزان‌بودن، طرفداران زیادی دارند؛ اما هنوز نتیجه‌ یک نظارت دقیق از چگونگی تهیه و مواد غذایی اینچنینی نشر نشده‌است. با توجه به روش تهیه‌ و نگه‌داری این نوع غذاها در فضای باز، بدون امکانات درست، دیدگاه‌هایی در مورد غیربهداشتی‌بودن این نوع غذاها و مسموم‌شدن افراد پس از استفاده از آن مطرح شده‌است. غذاهایی مثل جگر، کباب، بولانی، پکوره و انواع دیگر از غذاها معمولا در فضای باز، زیر گرد و خاک‌های آلوده‌ کابل، آماده شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این نوع غذاها معمولا از سوی افرادی تهیه می‌شوند که مربوط به طبقه پایین و فقیر جامعه هستند. آن‌‌ها برای فراهم‌کردن مصارف خانواده‌‌شان و بردن یک لقمه نان به خانه،‌ این کار این کار را می‌کنند. کمبود فرصت‌های شغلی، شرایط بد اقتصاد و زندگی مردم باعث شده‌است که شماری از مردم، رستورانت‌های غیرمعیاری کنارجاده‌ای بزنند و جمعیت بزرگی از مردم هم از آن‎ غذاها استفاده کنند.

مشتریان فقیر
فروشندگان غذای کنار جاده‌ای می‌گویند که بیشتر، افراد فقیر و تنگدست، مشتریان اصلی آنان هستند؛ مردمی که شب‌وروز دنبال یک لقمه نان‌اند. آن‌هایی که خوردن یک وعده غذا در یکی از رستورانت‌های مجللِ کابل، حسرت‌شان شده‌است.

دولت‌خان؛ یکی از تهیه‌کنندگان غذاهای کنار جاده‌ای به خبرگزاری افق می‌گوید که بسیاری از مردم حتی توان خوردن غذا در همین دکه‌های کنار جاده‌ای را هم ندارند. او می‌گوید که آن‌ها تلاش می‌کنند برای جلب توجه مشتریان‌شان، کیفیت غذاها را در نظر بگیرند؛ اما اضافه می‌کند که وضعیت مردم به جایی رسیده که بسیاری از آن‌ها سرگردانِ تهیه‌ یک تکه نان‌اند و اصلا به کیفیت و صحت غذا توجه ندارند.

اکثر مشتریان غذاهای کنار جاده‌ای با وجود این‌که می‌دانند، این نوع غذاها کاملا صحی نیستند؛ اما بازهم از این نوع غذاها استفاده می‌کنند. برخی از مشتریان می‌گویند که این نوع غذاها به‌دلیل ارزان و فوری‌بودن، بیشتر استفاده‌کننده دارد.

حسن‌خیل؛ یکی از مشتریان غذاهای کنار جاده‌ای می‌گوید که بیشتر مردم توان رفتن به رستورانت‌های معیاری را ندارند؛ از این‌رو از این نوع غذا استفاده می‌کنند. او ظاهرا از خوردن این غذا راضی به‌نظر می‌رسد و می‌گوید که این غذاها مال فقیران شهر است، کمتر پولداری حاضر می شود، از غذاهای کنار جاده‌ای استفاده کند.

فقدان بهداشت
اکثر مشتریان غذاهای کنار جاده‌ای در مورد صحی‌بودن این نوع غذاها شک دارند. آنان می‌گویند که این غذاها از لحاظ ارزان‌بودن خوب‌ است؛ ولی از نظر صحی‌بودن از این‌که در فضای باز و در هوای آلوده‌ کابل نگه‌داری و تهیه می‌شود، مشکل دارد. آنان می‌گویند که بیشتر مردم به این نوع غذا عادت کرده‌اند، از این‌رو مریض نمی‌شوند، اما افرادی که برای بار اول در فصل گرما از این نوع غذا استفاده کنند، طبعا مریض و مسموم خواهند شد.

داکتران نیز نگه‌داری و تولید غذاهای کنار جاده‌ای در فضای باز را عامل امراض گوناگون می‌دانند.

محمود رضایی؛ متخصص امراض داخله به خبرگزاری افق می‌گوید غذاهایی که بدون رعایت حفظ‌الصحه در کنار جاده‌ها تهیه می‌شوند، کشنده و خطرناک‌اند؛ زیرا این نوع غذاها مشکلات و بیماری‌هایی را برای معده و روده‌ها به‌وجود می‌آورند که منجر به مرگ می‌شود.

به‌باور داکتران، افرادی که بیشتر از این نوع غذاها استفاده می‌کنند، دچار سوء هاضمه و سرگیجه می‌شوند که با حالت تهوع همراه می‌باشد. آنان می‌گویند که غذاهای کنار جاده در فصل گرما، بیشترین خطر را متوجه استفاده‌کنندگان می‌کند.

سودایی سودآور
اکثر تهیه‌کنندگان غذاهای کنار جاده‌ای از میزان درآمدشان راضی به‌نظر می‌رسند. آنان می‌گویند که هرچند وضعیت کاروبار آن‌ها نسبت به گذشته بدتر شده؛ اما می‌توانند با همین مقدار درآمد، مصارف خانواده‌‌شان را تامین کنند. به‌گفته‌ آن‌ها تهیه لباس و قرطاسیه و فیس فرزندان‌شان در مکتب‌های خصوصی، نیاز به پول دارد که آنان از این طریق می‌توانند از عهده چنین مصارفی برآیند. همچنین گفته می‌شود که بازار غذاهای کنار جاده‌ای، پررونق‌تر از اکثر رستورانت‌های معنیاری شهر است؛ زیرا با تهیه غذای ارزان، بسیاری از مردم از غذاهای کنار جاده استفاده می‌کنند.

تشکیل اداره مصونیت غذایی
وزارت صحت عامه در حالی‌که وضعیت غیرصحی‌بودن غذاهای کنار جاده‌ای را تایید می‌کند؛ اما می‌گوید که این وزارت در حال حاضر روی تشکیل اداره کلان مصونیت غذایی کار می‌کند تا بتواند به تمام بخش‌های تولیدی و توریدی غذاها رسیدگی کند.

ذاکر نسیمی؛ مسؤول مصونیت غذایی در وزارت صحت می‌گوید که در حال حاضر، تشکیلات مصونیت غذایی کوچک و پرسونل آن ناکافی می‌باشد. او می گوید که این اداره در حال حاضر هفت مفتش دارد که نمی‌توانند به تمام بخش‌ها به‌خصوص به غذاهایی که در سطح شهر تهیه می‌شوند، رسیدگی کنند.

آقای نسیمی تاکید می‌کند که در آینده نزدیک، اداره مصونیت با تشکیلات گسترده‌تر، به مشکل تهیه غذاهای کنار جاده‌ای نیز رسیدگی خواهد کرد.

فضای نامناسب برای غذای نامناسب
نبود یک جای مناسب برای دست‌فروش‌ها و کراچی‌های تهیه غذا، از دیگر مشکلاتی خوانده می‌شود که دست‌فروشان و تهیه‌کنندگان غذای کنار جاده‌ای با آن روبه‌رو می‌باشند. آنان می‌گویند که شهرداری کابل اکثر اوقات، کارهای آنان را کنترل و مانع کارشان در کنار جاده می‌شود. با این‌حال، شهرداری کابل می‌گوید که این اداره تلاش دارد تا جایی را برای دست‌فروشان شهر آماده کند تا آن‌ها بتوانند به‌شکل درست‌تری کار کنند.

نرگس مومند،؛سخنگوی شهرداری کابل به خبرگزاری افق می‌گوید که ایجاد یک جای بدیل، نیاز به زمان دارد؛ اما شهرداری در تلاش ایجاد چنین جایی برای دست‌فروشان شهر است. به‌گفته‌ خانم مومند، در حال حاضر، کنترل دست‌فروشان در شهر، دشوار است؛ زیرا به محض رفتن تیم کنترل شهرداری به محل، دست‌فروشان از کارشان دست می‌کشند؛ اما با دورشدن تیم کنترل، دوباره به محل بر‌می‌گردند.

با این‌حال، غذاهای کنار جاده‌ای از لحاظ صحی برای استفاده‌کنندگان خطرناک گفته می‌شود. تهیه و نگه‌داری غذاها و مواد خوراکی در فضای باز زیر هوای آلوده و پر از گرد و خاک‌ کابل، گمان‌هایی را در مورد تبعات صحی این نوع غذاها بیشتر می‌سازد. داکتران هم استفاده از این غذاها را موجب امراض مختلف می‌دانند.