تابلوهای شهری؛ آشفته، اشتباه، فاقد پیام
رسانه‌های محیطی (تابلوها و لوحه‌ها) در ترویج زبان، راهنمایی افراد، شناسایی مکان‌ها و نهادها و انتقال پیام، نقش مهمی دارد. مردم شهر، بیشتر با کمک همین تابلوها و لوحه‌هایی که در جاهای مختلف نصب شده‌است، مکان و آدرسی را می‌یابند. تابلوها و لوحه‌ها، در دو بخش تابلوهای شهری که در ملک شهرداری قرار دارد و لوحه‌هایی که در نمای مکان‌ها و ساختمان‌ها نصب می‌شود، قابل تشخیص است. از این‌رو، چینش تابلوها، کاربرد کلمات و واژه‌ها و درست‌نویسی کلمات در تابلوها، پیامی که باید به بیننده منتقل کند، زیبایی شهر و راهنمایی مردم مهم دانسته می‌شود.
لوحه‌های دکان‌ها هم می‌تواند در کنار سایر زمینه‌های ترویج‌کننده زبان جای بگیرد. به همین دلیل، استفاده درست از کلمات، جلوگیری از واژه‌های بیگانه و نامأنوس، در پاسداری زبان نیز مهم خوانده می‌شود. ناظران فرهنگی، نبود برنامه‌ریزی درست از سوی مقام‌های مسؤول، عدم نظارت و کنترل دقیق از چگونگی ساخت و نصب تابلوها و به‌کارگیری کلمات را از دلایل آشفتگی زبان و نمای شهر می‌دانند.
نبود فرهنگستان زبان
برای پاسداری از زبان‌های کشور، وجود فرهنگستان زبان یک نیاز جدی عنوان می‌شود. به‌باور زبان‌شناسان، نبود فرهنگستان در کشور باعث شده‌است واژه‌های نامأنوس و بیگانه وارد زبان شود و زبان وضعیت آشفته‌‌ای پیدا کند. ضیا رفعت؛ استاد دانشگاه به خبرگزاری افق می‌گوید، در حال حاضر ظرفیت کافی برای ایجاد فرهنگستان در کشور وجود ندارد. او می‌گوید که برای زبان پشتو نیاز است که در داخل کشور فرهنگستانی ایجاد شود؛ اما در مورد زبان فارسی، اکنون هم افغانستان عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی را در ایران دارد؛ اما نقش فعال ندارد.
به‌باور او، اگر افغانستان اعضای فعال در فرهنگستان داشته‌باشد، می‌تواند بسیاری از مشکلات زبان را حل کند و از این‌که زبان یک بحث علمی است، آن‌ها می‌توانند با دلایل علمی سایر عضوها را قانع کند که واژه‌گزینی‌ها و بقیه کارهای مرتبط با زبان مسؤولانه صورت بگیرد.
کاربرد واژه‌ها
کاربرد درست و مسؤولانه کلمات، از موارد مهم در پاسداری و پویایی زبان دانسته می‌شود؛ اما نبود فرهنگستان و کم‌کاری اداراتی که در نقش فرهنگستان در افغانستان فعالیت داشته‌اند، از دلایل آشفتگی زبانی و کاربرد غیرمسؤولانه واژه‌ها در ادارات، نهادها و حتی تابلوهای شهری گفته می‌شود.
به‌باور زبان‌شناسان، تابلوهای شهری و لوحه‌های دکان‌ها در کنار زمینه‌های دیگر می‌تواند ترویج‌کننده زبان قرار بگیرد؛ اما گفته می‌شود که مقام‌های مسؤول در مورد نام‌گذاری مراکز تجارتی و دکان‌ها برنامه‌ریزی‌های لازم را نداشته‌اند. ضیا رفعت می‌گوید که در حال حاضر استفاده از زبان‌های غیرخودی و کاربرد واژه‌های این زبان به‌طور روزافزونی در ادارات دولتی وجود دارد.
به‌باور او، ادارات دولتی و مقام‌های بلندپایه به‌دلیل مسلط نبودن بر زبان، ندانسته از واژه‌های زبان بیگانه استفاده می‌کنند و باعث می‌شوند واژه‌های نامانوس و بیگانه وارد زبان شود و تعمیم یابد. آقای رفعت می‌گوید که مقوله زبان در نزد دولت هنوز یک مقوله مهم نیست. به‌همین سبب در مورد پاسداری و پویایی زبان کارهایی نشده و زبان و در کل، فرهنگ در کشور چندان مورد توجه قرار نگرفته‌است.
نبود فرهنگ درست‌نویسی
استفاده از درست‌نویسی در تابلوهای شهری و لوحه‌ها از دو جهت مهم دانسته می‌شود: یکی مفاهیم و نوشته‌های تابلو دقیق و قابل فهم خواهد بود. دوم، نوشتن درست کلمات حتی در تابلوها و لوحه‌ها در پاسداری و پویایی زبان مهم دانسته می‌شود. با این حال، دیده می‌شود که امروزه بیشتر تابلوها و لوحه‌هایی که در شهر وجود دارد، با مشکلات زیادی املایی و انشایی روبه‌رو می‌باشد. نوشتن واژه «لزیز» به‌جای «لذیذ»، «غزا» به‌جای واژه «غذا» و یا ترکیب غریب «آهن‌چادرهای مختلف‌السایز» در تابلوهایی روی برخی از رستورانت‌ها از مثال‌های روشن عدم درست‌نویسی است. این‌گونه، بیشتر لوحه‌هایی که روی دکان‌ها و مراکز تجاری و آموزشی نصب شده، علاوه بر مشکلات دیگر با مشکل جدی درست‌نویسی مواجه است.
چینش نامنظم
چینش کنونی تابلوها و لوحه‌ها در شهر کابل نه‌تنها به زیبایی شهر کمک نکرده؛ بلکه از دلایل آشفتگی در سیمای شهر نیز دانسته می‌شود؛ اما مسؤولان شهرداری کابل می‌گویند که این اداره در زمینه بهترسازی تابلوهای شهری و لوحه‌های دکان‌ها و مراکز بیشتر از گذشته تلاش می‌کند.
نرگس مومند؛ سخنگوی شهرداری کابل به خبرگزاری افق می‌گوید، این نهاد کارهای خود را با جدیت پیش می‌برد؛ اما همکاری مردم در بسیاری از موارد با شهرداری کابل کم‌تر است. او همچنین می‌گوید که تیم‌های شهرداری به‌شکل منظم برای کنترل و بهترسازی کیفیت تابلوها و لوحه‌ها در شهر فعالیت دارند؛ اما تعدادی از مردم با رفتن تیم کنترل، تابلوهای غیرمنظم‌شان را بر‌می دارند؛ اما به محض دورشدن تیم کنترل، دوباره همان تابلوهای از هرجهت غیرمعیاری را دوباره نصب می‌کنند.
خانم مومند می‌گوید، بیشتر تابلوهای غیرمعیاری از سوی شهرداری جمع‌آوری شده؛ زیرا این نوع تابلوها زیبایی شهر را برهم می‌زنند.
کمیسیون اصلاح تابلوها
با وجود انتقادهایی که از کم‌کاری وزارت اطلاعات و فرهنگ در زمینه پاسداری از زبان و فرهنگ در کشور وجود دارد؛ اما معین فرهنگی این وزارت به خبرگزاری افق می‌گوید که کمیسیون اصلاح لوحه‌ها تلاش دارد تابلوهای شهری و لوحه‌های دکان‌ها و رستورانت‌ها را نام‌گذاری کند.
محمدرسول باوری؛ معین فرهنگی وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید، کمیسیون اصلاح تابلوها به‌شکل منظم جلساتی در زمینه اصلاح لوحه‌ها و چگونگی استفاده از واژه‌ها در تابلوهای شهری و لوحه‌ها کار می‌کند.
معین فرهنگی وزارت اطلاعات و فرهنگ همچنان می گوید که در تابلوهای شهری و لوحه ها قید نشده است که از زبان خارجی استفاده نشود، اما استفاده بی مورد از واژه‌های زبان خارجی به جای واژه‌های زبان ملی، طوری که امروز در تابلوها و برخی ادارات دیده می شود، درست نیست.
معین وزارت اطلاعات و فرهنگ همچنین می‌گوید که کمیسیونی در این وزارت به‌منظور توحید املا و انشا در کشور ایجاد شده‌است. او می‌گوید که وزارت اطلاعات و فرهنگ تلاش دارد یک رسم‌الخط منظم را در نوشتار ایجاد کند تا تمام ادارات، نهادهای تحصیلی و مردم از این رسم‌الخط منظم استفاده کنند.
با این حال، تابلوها و لوحه‌های شهری از هرجهت با مشکل زیادی مواجه است. شهرداری کابل تاکید دارد که این تابلوهای نامنظم را در آینده نه‌چندان دور تا حدودی اصلاح خواهد کرد؛ اما تابلوها و لوحه‌ها جدا از چگونگی ساخت، کیفیت و اندازه، مشکلات جدی‌تری در بخش نوشتاری هم دارد که ظاهرا وزارت اطلاعات و فرهنگ بر رفع این مشکل تأکید دارد؛ اما دیده شود که این حرف‌ها تا چه اندازه عملی خواهد شد.
