تنها ۵۳ پارک در شهری ۵ میلیونی؛ کابل جای زندگی نیست

با وجود آن‌که وضعیت در افغانستان هنوز عادی نشده و هنوز آثار زخم‌های عمیق ناشی از ناامنی در امتداد ۴۰ سال جنگ در پیکر کابل، قابل مشاهده است؛ اما به‌گفته کارشناسان امور شهرسازی، وجود افراد غیرمتخصص در رأس نهادهای شهرداری و شهرسازی و کم‌کاری آن‌ها باعث شده‌است تا سیمای شهرهای کشور به‌خصوص کابل آشفته باقی بماند.

کارشناسان می‌گویند، شهر کابل از لحاظ استندردهای جهانی، یک مکان غیرقابل زندگی است. کمبود شدید فضای سبز، فضای تفریحی و زمینِ بازی برای مردم، کمبود وسایل آسایشی، نبود وسایل گرمایشی و سرمایشی مناسب و عدم یک نقشه راه درست برای آینده شهر دلایلی دانسته می‌شود تا مردم کابل در بدترین شهر دنیا زندگی کنند.

به‌باور کارشناسان شهرسازی، به‌طور استندرد، برای هر فرد در کابل نیاز به یک‌ونیم متر مربع فضای سبز است؛ اما نبود برنامه منظم زمان‌بندی، نبود نقشه راه و ماسترپلان جامع و برنامه‌ای طولانی‌مدت، تمام این مسایل را عقب انداخته‌است.

با این حال، شهرداری کابل می‌گوید، این اداره بودجه کافی برای ساختن فضای سبز در اختیار ندارد؛ از این رو، از سکتورهای خصوصی در این زمینه کمک خواسته‌است. نرگس مومند؛ سخنگوی شهرداری کابل به خبرگزاری افق می‌گوید، در کابل به تعداد ۱۱۲ پارک موجود است که ۶۰ درصد این پارک‌ها قابل استفاده‌اند؛ اما ۴۰ درصد دیگر هنوز آماده‌ استفاده برای مردم نیستند.

او می‌گوید شهرداری کابل تلاش دارد با کمک سکتور خصوصی پارک‌های غیرفعال را قابل استفاده سازد.

شهر کابل حدود صدسال پیش طرح و دیزاین شده، پارک‌ها و فضای سبزی که از گذشته مانده، با ایده‌های خوب طراحی شده و از نظر معیاری‌بودن، عالی و مناسب دانسته می‌شود؛ اما چند دهه جنگ و ناامنی، چیزی در این پارک‌ها باقی نگذاشته و در حال حاضر هم درست استفاده نمی‌شود.

به‌باور کارشناسان شهرسازی، شهرداری کابل و وزارت شهرسازی می‌توانند، معیاری‌بودن این پارک‌ها را برگردانند| اما به‌دلیل نداشتن برنامه‌های درست و ماسترپلان جامع و افراد متخصص در این ادارات، این کار صورت نمی‌گیرد.

کمبود فضای سبز و زمین بازی
در چنین شرایطی در کابل، وجود مکان‌های تفریحی، شهر بازی و فضای سبز یک نیاز جدی برای مردم است. کمبود تفریح و مکان‌های تفریحی، زندگی در کابل را سرد ساخته‌است. کارشناسان شهرسازی می‌گویند، با توجه به نفوس شهر کابل، نیاز است یک میلیون متر مربع فضای سبز فراهم گردد.

به‌گفته کارشناسان برای برون‌رفت از وضعیت آشفته کنونی، نیاز است حداقل ۸۰۰ پارک تفریحی و زمین بازی در نقاط مختلف شهر در اندازه‌های متفاوت ساخته شوند.

سید ضیا حسینی؛ کارشناس شهرسازی به خبرگزاری افق می‌گوید، اکنون ۲۰ درصد استندرد مورد نیاز، موجود است؛ اما نیاز است تا ۶۰۰ متر مربع فضای سبز در کابل از پارک‌ها گرفته تا سرک‌های سبز و کوه‌های سبز ایجاد شود.

حسینی می‌گوید، نبود برنامه‌های منظم و یک نقشه راه سنجیده و ماسترپلان جامع باعث شده‌است فضاهای سبز به‌وجود نیاید. به‌گفته‌ او شهرداری کابل و وزارت شهرسازی مشغول روزمرگی‌اند و برنامه‌های درازمدت و قابل اجرایی ندارند.

تجهیزات غیر معیاری و خطرناک
در حالی‌که در شهرهای کابل، قندهار، بلخ و برخی از شهرهای بزرگ دیگر تعدادی از زمین‌های بازی و پارک‌ها توسط سکتور خصوصی ساخته شده‌| اما کارشناسان شهرسازی تجهیزات این پارک‌ها را غیرمعیاری و خطرناک می‌خوانند.

به‌باور کارشناسان شهرسازی، تجهیزات این پارک ‌ها معمولا از کشورهای همسایه وارد شده که نه تنها معیاری نیست بلکه بی کیفیت‌ترین و خطرناک‌ترین تجهیزات است.

سید ضیا حسینی؛ کارشناس شهرسازی می‌گوید، وجود فساد در شهرداری و نهادهای دیگر باعث شده‌است استندرد تجهیزات زمین بازی و پارک‌ها مشخص نشود.

به‌باور او، افرادی که به‌عنوان متخصص برای تایید تجهیزات مامور می‌شوند، به‌دلیل فساد، تجهیزات غیر معیاری را معیاری تشخیص می‌دهند.

ظاهرا از دید این کارشناس، در کنار کمبود زمین بازی و تفریحی، متخصص مکان‌های تفریحی و تجهیزات آن یکی از کمبود‌های عمده در این زمینه می‌باشد.

روش آبیاری سبزه‌ها
در سیستم آبیاری فضای سبز، با توجه به کمبود آب‌های سطحی و زیرزمینی در شهر کابل، نیاز است از سیستم‌های جدید کار گرفته شود؛ اما گفته می‌شود در حال حاضر برای آبیاری مکان‌های سبز، از قدیمی‌ترین روش استفاده می‌شود که این روش مشکلات خاص خود را دارد.

کارشناسان شهرسازی می‌گویند، با توجه به روش‌های مختلفی چون قطره‌ای و کوزه‌ای، نیاز است از روش‌های جدید آبیاری استفاده شود تا آب‌ها در عمق ریشه‌های گیاهان سبز برسند. طوری‌که از سیستم آبیاری گرفته تا درخت‌‌هایی که در یک پارک طرح و دیزان می‌شوند، هر پارک باید نظر به محیط جغرافیایی، نورپردازی محیطی و زیبایی‌شناسی باید روش‌های خاصی خود را داشته‌باشد.

روش‌های قدیمی برای آبیاری با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌باشد. نیاز است از روش‌های جدید استفاده شود تا از یک‌سو از ضیاع آب جلوگیری شود و از سوی دیگر فضای دلخواه در شهر به‌وجود بیاید.

شادی به مثابه نیاز
شاد بودن یکی از فاکتورهای مهم زندگی است. همانگونه که روان سالم یک انسان در شرایط دشوار زندگی با اضطراب و نگرانی همراه می‌شود در زندگی طبیعی باید بتواند شرایطی را برایش به‌وجود بیاورد تا از زندگی احساس رضایت و شادمانی کند. این شادی‌های زندگی با تفریح‌کردن ارتباط مستقیم دارد. تفریح هم در دو بخش قابل بحث است؛ تفریح‌های فعال مثل سفر، بازی‌های حرکتی، کوهنوردی و رفتن به پارک، و تفریح‌های غیر فعال با استراحت، تماشای تلویزیون، مطالعه و تفریحات مجازی مثل بازی با کمپیوتر رفع می‌شود.

اما در شهرهای افغانستان و شهر کابل مکان‌های‌ کافی برای تفریح‌های فعال وجود ندارد. پارک‌ها و مکان‌های تفریحی نه‌تنها کافی نیست؛ بلکه بیشتر پارک‌های شهر برای حضور خانواده‌ها مناسب دانسته نمی‌شود. برخی از شهروندان کابل می‌گویند، در حالی‌که ترس از ناامنی امکان رفتن مردم به بیرون از خانه را گرفته‌است؛ اما پارک‌ها و مکان‌های خاص برای تفریح مردم کمتر است.

صفی‌الله؛ باشنده کابل به خبرگزاری افق می‌گوید،‌ مردم به‌دلیل نبود مکان‌های تفریحی مناسب، از نشاط‌ برآمده از تفریح محروم‌اند. او می‌گوید تنها چند باغ و پارک در کابل وجود دارد که تا حدودی مردم در آنجا حضور می‌یابند؛ اما به‌دلیل عدم نظارت نهادهای مسؤول این مکان‌ها برای خانواده‌ها چندان مناسب نیست.

ولی وجود همین چند باغ و پارک و زمین بازی هم برای مردم کابل یک غنیمت دانسته می‌شود.

برخی از مکان‌های تفریحی مثل باغ بابر، باغ چهلستون و برخی دیگر شب‌ها به روی مردم بسته‌اند.

با این حال، هنوز زندگی در شب‌های کابل جریان دارد و افراد زیادی همراه با خانواده‌‌شان به برخی از پارک‌ها و زمین‌های بازی می‌روند.

پارک شهر، یکی از پارک‌هایی است که افراد زیادی در این پارک به تفریح می‌روند. حبیب‌الله عصمتی؛ مسؤول این پارک به خبرگزاری افق می‌گوید، شمار زیادی از مردم کابل به این پارک می‌آیند و با تفریح در این مکان می‌توان یک نوع شادی را در سیمای مردم تماشا کرد. او می‌گوید فرهنگ پارک رفتن و تفریح از چند سال به این‌سو میان مردم بهتر شده‌است.

عصمتی می‌گوید که شب‌ها افراد زیادی با خانواده‌شان در این پارک حضور می‌یابند. به‌گفته او، ناامنی بیرون از پارک باعث می‌شود مردم نتوانند تا نیمه‌های شب در این پارک‌ها تفریح کنند؛ اما افراد زیادی تا پاسی از شب در این پارک حضور دارند.

نیاز به فرهنگ‌سازی
رفتن به پارک‌ها و زمین‌های بازی، نحوه استفاده از وسایل پارک، نگه‌داری و استفاده درست از پارک‌ها و برخورد مناسب با مردم از چیزهایی‌اند که نیاز است از سوی مردم مراعات شود که این کار مستلزم شکل‌گیری یک فرهنگ درست میان مردم است. برخی از ناظران می‌گویند، نیاز است مکان‌ها و فضای کافی برای تفریح مردم به وجود آید؛ اما چیزی که از نظر آن‌ها مهم‌تر است، استفاده درست از پارک‌ها با توجه به فرهنگ عالی پارک‌نشینی است. ناظران می‌گویند، این کار به جز همیاری و هم‌افزایی مسئولان و مردم تحقق‌پذیر نیست.

۵۳ پارک فعال
در حالی‌که از کم کاری‌ها و برنامه‌های غیر جامع شهرداری کابل انتقاد می‌شود؛ اما شهرداری می‌گوید، این اداره تلاش دارد به کمک سکتور خصوصی فضای سبز و پارک‌های کابل را بیشتر سازد.

نرگس مومند؛ سخنگوی این اداره به خبرگزاری افق می‌گوید، شهرداری کابل بودجه کافی ندارد تا بتواند همه پارک‌ها را در یک‌سال سبز کند، از این رو شهرداری در فضای مجازی از سکتورهای خصوصی کمک خواسته‌است تا بتواند ۱۶ پارک را که طرح و دیزاین آن‌ها آماده شده به سکتور خصوصی بسپارد. خانم مومند می‌گوید در مجموع ۱۱۲ پارک در کابل موجود است که از این میان ۵۳ پارک قابل استفاده‌است؛ ولی بقیه هنوز برای استفاده مردم آماده نشده و کار روی آن‌ها جریان دارد.

در حالی‌که برخی از شهروندان کابل از نبود سیستم نظارت شهرداری از پارک‌ها و مکان سبز انتقاد می‌کنند، اما شهرداری کابل می‌گوید، تیم‌های نظارتی این اداره فعال است و در نقاط مختلف شهر از پارک‌ها نظارت می کنند.

نرگس مومند می‌گوید، تیم‌های نظارتی آن‌ها در بخش‌های مختلف از پارک‌ها نظارت دارند. او همچنین از مردم می‌خواهد تا در حفظ فضای سبز و استفاده درست از پارک‌ها با این اداره همکار باشند.