مروری بر کتاب «شبح ویرانیها» نوشتهی «خوان گابريل واسكز»
دریشیی درون یک محفظهی شیشه
خوان گابریل واسکز، نویسنده، روزنامهنگار و مترجم کلمبیایى در سال ١٩٧٣ به دنیا آمد. در حال حاضر او به عنوان یکى از مهمترین نویسندگان آمریکاى لاتین شناخته شدهاست و هفت رمان، دو داستان بلند، هزاران صفحه نقد سیاسى و جوایز گوناگونی در کارنامهی خود دارد.
رمانهاى واسکز به ٢٨ زبان ترجمه شدهاست.
خوان گابریل واسکز از سن کم نویسندگى را شروع کرد و اولین داستانش در هشت سالگى در مجلهى مدرسه منتشر شد. او از سالهاى نوجوانى شیفتهی آثار گابریل گارسیا مارکز، ماریو بارگاس یوسا و کارلوس فوئنتس بود؛ به همین دلیل رد پای یوسا در کتاب «شبح ویرانیها»ی او به وضوح به چشم میخورد. کتابی که از پس روایت ماجرای دو ترور در دو بازهی زمانی متفاوت به بنبستی اجتماعی میپردازد که جامعهای را درگیر ویرانی فکری کرده است. او در حقیقت به تاثیر اجتماعی رویدادهای سیاسی میپردازد و شرح میدهد که چگونه افرادی که در زیر سلطهی یک نظام سیاسی ناکارآمد و آشفته زندگی میکنند قادر نخواهند بود به آرامش، خوشبختی و ثبات دست پیدا کنند.
شبح ویرانىها رمانی تاریخىست و با دستگیرى کارلوس کابالو آغاز مىشود، مردى شبحوار که هنگام شکستن محفظهى شیشهاى کت و شلوار جورج الیسر گایتان، رهبر جنبش آزادى کلمبیا، در موزهای گرفتار مىشود. گایتان این لباس را زمانی که ترور شد، به تن داشته است. او رهبر جنبش سوسیالیستى کشور، نامزد انتخابات ریاست جمهورى پیش رو و یک سیاستمدار کاریزماتیک بود که مردم فقیر و طبقهى کارگر عاشقش بودند و همواره توسط محافظهکاران مورد انتقاد قرار میگرفت به ویژه کسانى که از دولت فاشیستى فرانسیسکو فرانکو در اسپانیا و کلیساى کاتولیک حمایت مىکردند.
باوجود شواهد و مدارکی که نشان میدهد دیگران ممکن است در طرح قتل او نقش داشته باشند، در یک روز روشن یک جوان هوادار نازیها به گایتان شلیک کرد. البته، گایتان کمی بعد بر اثر زخمهای خود درگذشت و مرگ او به شورش گستردهای انجامید که باعث کشته شدن پنج هزار نفر در ۱۰ ساعت شد و این روند در طول یک دهه جنگی داخلی را بین احزاب لیبرال و محافظهکار رقم زد که جان دویست هزار نفر را گرفت.
نویسنده در سراسر کتاب شبح ویرانیها در گفتگویی با خود شواهد و مدارک این ترور را بررسی میکند. او توسط دوستی به کاربالو معرفی میشود. کاربالو تمام سالهای زندگی بزرگسالی خود را صرف کشف چگونگی به قتل رسیدن گایتان و ژنرال رافائل اوریب اوریبه ، دیگر سیاستمدار محبوب و تأثیرگذار سوسیالیست کلمبیا، کردهاست که گفته میشود در سال ۱۹۱۴ توسط دو صنعتگر در بوگوتا کشته شد. کاربالو با جدیت تحقیقات واسکوز جوان را دنبال میکند تا او را برای نوشتن کتابی دربارهی تحقیقات یاری و بین این جنایت و ترور گایتان پیوند برقرار کند.
کتاب گرچه انباشته از دادههایی جدیست که از تحقیق دربارهی ماجرایی تاریخی- سیاسی به دست آمده است؛ اما روایت این ماجرای حقیقی تلاشیست تا نشان دهد که چگونه خشونت از گذشته به آینده راه مییابد و زندگیهای بسیاری را قربانی تاریکی میکند. خاطرات زخم خورده جامعهی انسانی از خشونت و دروغ، در فضای سیاسی مسموم هرگز التیام نمییابد. کلمبیایی که واسکز ترسیم کرده، گویی همیشه به یاد کشتارهایی که شاهد آن بوده، خونآلود است. مخاطب ناخودآگاه احساس میکند، چطور به شکلی شخصی به تاریخ کشور خود وابسته است و تاریخ کشورش چطور بخشی از وجود او را میسازد.