موج دوم کرونا؛ مدیریت بحران در اختیار رییس جمهور

شیوع پاندمی کرونا حتی قدرتمندترین کشورهای جهان را هم زمین‌گیر کرده‌است؛ ویروس شایعی که تاکنون بر بنیاد آمار رسمی، بیش از ۶۸ میلیون نفر را مبتلا کرده و از این میان، جان بیش از یک و نیم میلیون نفر را گرفته است.افغانستان به عنوان کشوری فاقد منابع درآمدهای پایدار ملی و متکی به کمک‌های خارجی از معدود کشورهایی است که مانند همه ممالک فقیر دیگر به شدت از تبعات اقتصادی کرونا متأثر شده‌است.

اگرچه آمار رسمی وزارت صحت، حاکی از آن است که شمار قربانیان و مبتلایان کرونا در افغانستان نسبت به کشورهای دیگر بسیار اندک است؛ اما به باور ناظران، این امر پیش از آن‌که ناشی از کم‌اثربودن ویروس کرونا باشد، برآمده از ناتوانی دولت در انجام آزمایش‌های گسترده، عدم دسترسی مردم به مراکز صحی و لابراتوارهای اختصاصی برای تست ابتلا به کووید – ۱۹ و همچنین، فقر و بی‌اعتمادی بیماران به سیستم صحی است.

در این میان، در کنار فقدان ظرفیت و عدم دسترسی به امکانات وسیع و مدرن صحی، یکی دیگر از چالش‌های جدی در مسیر مبارزه با کرونا در افغانستان، فساد است. فساد گسترده اداری و مالی در موج اول شیوع کرونا در افغانستان، انتقادهای گسترده‌ای را برانگیخت.

بر بنیاد گزارش‌ها بسیاری از مقام‌ها، دستگاه‌‌ها و مراجع مسئول مبارزه با کرونا و مهار عواقب و پیامدهای اقتصادی و معیشتی آن، متهم به ارتکاب فساد گسترده و سرقت بی‌پروای بودجه میلیونی این عرصه هستند.

تنها اقداماتی که دولت در موج اول شیوع کرونا به منظور مهار عواقب اقتصادی شیوع این بیماری، روی دست گرفت، توزیع چهار و نیم کیلو گندم و چند قرص نان برای جمعی محدود از مردم عمدتا در پایتخت بود. این در حالی بود که در آن زمان، ده‌ها میلیون دالر صرف مبارزه با کرونا شد و در پی آن، ادعاهای فراوانی درباره برداشت‌های غیر قانونی از این پول از سوی شهرداری کابل، وزارت صحت عامه و یکی از مشاوران ریاست جمهوری مطرح شد.

اکنون که وزارت صحت، خبر از آغاز موج دوم کرونا داده‌، اشرف‌غنی؛ رئیس جمهوری رهبری استراتژیک مدیریت مبارزه با این موج را به دست گرفته‌است.

بر بنیاد اعلام ارگ قرار است نشست‌های بررسی و تصمیم‌گیری درباره مدیریت کرونا، هر یکشنبه و چهارشنبه در ارگ ریاست جمهوری به رهبری رئیس جمهوری برگزار شود.

وزارت صحت، حدود یک‌ماه پیش اعلام کرد که موج دوم کرونا در افغانستان آغاز شده و «زمستان سختی» در پیش خواهد بود.

در نشست روز چهارشنبه ۱۹ قوس، وزارت صحت پیشنهادهایی مانند وضع محدودیت بر سالون‌های عروسی، حمام‌ها، ورزشگاه‌ها و مراسم فاتحه‌خوانی را مطرح کرد، همچنین کار از خانه، اجباری‌شدن ماسک و مدیریت مسافران در بس‌های شهری پیشنهاد شده‌است.

ارگ ضمن تایید پیشنهادات وزارت صحت، گفته است که رییس جمهوری از مسئولان این وزارت خواست تا اسامی کارکنان خط اول کرونا را در وب‌سایت وزارت صحت درج کنند و به طور منظم بسته‌های تشویقی برای آن‌ها داده شود.

تصمیم رییس جمهوری برای در اختیار گرفتن مدیریت «استراتژیک» مبارزه با موج دوم کرونا شاید به این دلیل گرفته شده باشد که در دوره اول، گزارش‌های فراوانی درباره فساد مسئولان دخیل در این زمینه منتشر شد و انتقادهای گسترده‌ای را برانگیخت.

با این حال، این تردید هم وجود دارد که آقای غنی علیرغم مطرح‌شدن حجم سنگین اتهام‌ها و ادعاهای فساد، هیچ اقدامی علیه عناصر متهم به فساد از جمله وحید عمر؛ مشاور ارشد رییس جمهوری، فیروزالدین فیروز؛ وزیر پیشین صحت عامه و داوود سلطان‌زوی؛ شهردار کابل، انجام نداد و چه بسا برخی از این افراد، با اعطای امتیازهای ویژه بیش‌تری مورد تشویق و ترفیع و نوازش قرار گرفتند.

بنابراین، از دید منتقدان، مدیریت مبارزه با موج دوم کرونا توسط اشرف‌غنی لزوما به معنای عزم او برای مبارزه با فساد در این زمینه و پیش‌گیری از تکرار تجربه شرم‌آور قبلی نیست.

به باور این گروه از ناظران، رهبری مبارزه با موج دوم کرونا از سوی اشرف‌‌غنی می‌تواند از نظر روانی و تبلیغاتی، حامل این پیام باشد که موج دوم شیوع بیماری کووید – ۱۹ به مراتب خطرناک‌تر از موج اول آن است؛ بنابراین مبارزه با آن، نیازمند تأمین منابع و اختصاص کمک‌های فوری سازمان‌ها و کشورهای جهان به دولت افغانستان است.

بر پایه این برداشت، رهبری «استراتژیک» مبارزه با موج دوم کرونا از سوی رییس جمهوری، نه تنها برای مهار فساد نیست؛ بلکه عملا اقدامی سیاسی و تبلیغاتی برای جلب کمک‌های بین‌المللی به منظور ارتکاب فسادهای بیش‌تر است.

نتیجه هرچه باشد، انتظار می‌رود که این بار، با حضور مستقیم آقای غنی در رأس مدیریت مبارزه با کرونا، این امر برخلاف دوره قبل، پیش از آن‌که به عرصه‌ای پول‌ساز و نان‌آور برای مفسدان نام‌آشنا تبدیل شود، از نورم و نظم بین‌المللی، پروتکل‌های سازمان‌ بهداشت جهانی و رویه مشابه کشورهای درگیر این ویروس پیروی کند و تنها به اقدامات نمادین، کوتاه‌مدت و بی‌ثمری مانند توزیع تحقیرآمیز نان و گندم و خودنمایی‌های مشمئزکننده عناصری مانند داوود سلطان‌زوی محدود نشود.