صلح در افغانستان؛ غنی به مصاف خلیلزاد می‌رود؟
به نظر می‌رسد که فصل تازه تنش میان کابل و واشنگتن در راه است؛ این بار بر سر مکان مذاکرات صلح. این تنشها بی‌سابقه نیست و در طول ۱۱ دوره گفتگوهای فشرده نمایندگان امریکا و طالبان که ۱۸ ماه به درازا کشید، بارها در روابط دو «متحد استراتژیک» رخ داد و پس از آن با امضای توافق صلح میان دوطرف هم ادامه پیدا کرد؛ اما این بار به نظر می‌رسد که دولت به رهبری اشرفغنی در کابل، آخرین مرحله از تنشها را کلید زده‌است.
نکته قابل توجه این است که این بار نیز حمدالله محب؛ مشاور امنیت ملی آقای غنی در کانون این بحران تازه در روابط دوطرف قرار دارد. آقای محب، اخیرا خواستار برگزاری مذاکرات صلح در داخل خاک افغانستان شد و استدلال کرد که با این رویداد، ساحه امنیتی ویژه و قابل اعتماد برای همه و زمینه نظارت و اعمال ملکیت برای مردم در روند صلح فراهم می‌شود.
آقای محب افزود که با پیشبرد مذاکرات در داخل، مذاکره‌‌کنندگان از خواست‌ها و مطالبات مردم بهتر آگاه می‌شوند و از مصارف اضافی جلوگیری خواهد شد.
او گفت که برای افغان‌ها مهم است که مراحل جاری مذاکرات در داخل افغانستان به پیش برده شود و به این ترتیب، صلح به جای شرایط خارجی‌ها از واقعیت جامعه افغانستان متاثر شود و دایمی و سراسری باشد.
به گفته وی، صلح در بیرون از کشور، صلح‌کنندگان را از شرایط خارجی متاثر می‌کند.
به دنبال این اظهارات، اشرفغنی؛ رییس جمهوری نیز از ایده مشاور امنیت ملی‌اش قویا حمایت کرد و گفت که اگر طالبان یک گروه افغانی است پس از مذاکره در داخل افغانستان، هراس نداشته باشد.
او هم استدلال کرد که افغان‌ها می‌توانند در داخل کشور، در سرما و گرما و حتی در زیر یک خیمه با همدیگر گفتگو کنند و برای این منظور، نیازی به هوتل‌های لوکس و پرخرج خارجی نیست.
تا این‌جای کار، درخواستی غیر منطقی، مطرح نشده‌است؛ به ویژه این‌که هم آقای محب و هم آقای غنی، تأکید کرده‌اند که در هر نقطه‌ای در داخل کشور که طالبان تعیین کنند، دولت آماده مذاکره است. این آمادگی می‌تواند پاسخ به برخی شبهات و نگرانی‌ها درباره اراده دولت برای مداخله و اثرگذاری بر روند مذاکرات باشد؛ چیزی که از نظر منتقدان، بستر و زمینه آن در داخل کشور، به خوبی فراهم است.
زلمی خلیلزاد؛ فرستاده امریکا برای صلح افغانستان و امضا‌کننده اصلی توافق‌نامه صلح واشنگتن و طالبان، هشدار داده که مذاکرات جاری باید در زمان تعیین‌شده از سر گرفته شود و بهانه تازه‌ای برای تأخیر در گفتگوها ایجاد نشود.
خلیلزاد اگرچه به طور مشخص درباره مکان مذاکرات، ابراز نظر نکرده؛ اما به باور تحلیل‌گران، هشدار او حامل این پیام است که جا به‌جایی در مکان گفتگوها، زمان‌بر است و این رویداد ممکن است چندین ماه دیگر، مذاکرات را به نفع دولت به تأخیر بیاندازد.
از جانب دیگر، مخالفت او با این جا به جایی، قابل پیش‌بینی است؛ زیرا کابل صریحا اعلام کرده که یکی از اهداف انتقال مکان مذاکرات از خارج به داخل، جلوگیری از دخالت پیوسته قدرت‌های خارجی در این روند است. یکی از طرف‌های خارجی مداخله‌کننده در روند صلح، امریکا است که در اغلب موارد، این مأموریت به زلمی خلیلزاد سپرده می‌شود و گاه حتی خود مایک پمپئو، رأسا دخالت می‌کند؛ مانند رویداد اخیر که او با سفر به دوحه و دیدارش با ملا برادر، کابل را مجبور کرد تا اختلافات خود با طالبان را کنار بگذارد و به بن‌بست در گفتگوها پایان دهد.
دولت قطر به عنوان میزبان مذاکرات نیز بی‌طرف نیست و از دیرباز به این‌سو به ویژه پس از افتتاح تنها نمایندگی سیاسی طالبان در دوحه، یکی از حامیان جدی اعطای مشروعیت سیاسی به طالبان و لغو تحریم‌های بین‌المللی رهبران آن گروه بوده‌است.
با این حساب، انتظار می‌رود که در دوران تعطیلی سه هفته‌ای مذاکرات دوحه، شاهد آغاز مرحله دیگر مصاف غنی و خلیلزاد باشیم؛ مصافی که بازهم با نقش‌آفرینی حمدالله محب صورت می‌گیرد.
آقای محب پیش از این نیز با انتقادهای تند و گزنده از زلمی خلیلزاد، او را «وایسرا» نامیده و به تلاش مذبوحانه برای قبضه قدرت در افغانستان، متهم کرده‌بود؛ موضعی که به تندی از سوی وزارت خارجه امریکا پاسخ داده شد و مشاور امنیت ملی آقای غنی، شدیدا از سوی واشنگتن، توبیخ و برای مدتی تحریم شد.
در این میان، با توجه به دوره رو به پایان دولت جمهوری‌خواه ترامپ در کاخ سفید، این احتمالا آخرین مرحله از تقابل غنی و محب با خلیلزاد باشد؛ زیرا خلیلزاد به عنوان یک عنصر جمهوری‌خواه، جایی در دولت دموکرات بایدن نخواهد داشت. به همین دلیل، پیش‌بینی می‌شود کابل این بار با سرسختی و صراحت بیش‌تری در برابر خلیلزاد ایستادگی کند و به سادگی مرعوب و مغلوب تهدیدهای او نشود.
