ناظران: حکومت فرصت حضور مؤثر در منطقه و جهان را از دست داده‌است
قرار است نهمین نشست قلب آسیا، روز سه شنبه، ۱۰ حمل با حضور رییس جمهور اشرف‌غنی و امام‌علی رحمان در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شود.
میرویس ناب؛ معین سیاسی وزارت امور خارجه که برای حضور در این نشست به تاجیکستان رفته‌است، می‌گوید «روند استانبول- قلب آسیا» امسال با محوریت اجماع منطقه‌ای در مورد روند صلح افغانستان برگزار خواهد شد.
نشست قلب آسیا در سال ۲۰۱۱ به ابتکار و پیشنهاد افغانستان و با حمایت ترکیه به منظور تقویت نقش کشورهای آسیای میانه در ارتباط با تامین صلح و ثبات پایدار و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی کشورهای حوزه آسیای میانه در تعاملات میان کشورهای منطقه و تاثیر مبادلات اقتصادی بر تامین صلح و ثبات در منطقه تشکیل شد؛ اما این نشست در سال‌های اخیر به دلیل نقش برجسته قدرت‌های منطقه و جهان در تحولات افغانستان عملا در حاشیه قرار گرفته‌است.
آگاهان سیاسی معتقد اند که نشست قلب آسیا دیگر آن تأثیر و جایگاه قبلی را نخواهد داشت و کشورهای عضو این روند نیز درک کرده‌اند که اشرف‌غنی از مشروعیت لازم مردمی، منطقه‌ای و جهانی برای ایجاد یک تعامل سازنده با این کشورها برخوردار نیست و نمی‌تواند به عنوان یک شریک قابل اعتماد جایگاه خود را حفظ کند.
آجندای نشست تاجیکستان و انتظار اشرف‌غنی
به باور تحلیلگران، نشست قلب آسیا و کشورهای عضو این نشست موثریت لازم را را در زمینه رویکرد کشورهای منطقه و جهان در زمینه روند صلح دولت و طالبان و همچنین نشست صلح ترکیه را ندارند.
جعفر مهدوی؛ فعال سیاسی و عضو پیشین مجلس به افق می‌گوید که چندان امیدی از این نشست برای صلح افغانستان و فرصت حضور مؤثر حکومت در سطح منطقه و جهان وجود ندارد؛ اما رئیس جمهور اشرف‌غنی تلاش می‌کند از هر فرصتی استفاده کند تا مدت زمان حضور خود در حکومت افغانستان را تمدید کند.
این فعال سیاسی معتقد است که اشرف‌غنی تلاش می‌کند در این نشست مشروعیت منطقه‌ای و جهانی خود را ارتقا بدهد؛ اما برای این کار دیر شده‌است. به باور او، آقای غنی آن فرصتی را که می‌توانست با ایجاد یک اجماع ملی حضور مؤثرتری را در نشست‌های منطقه‌ای و جهانی داشته باشد از دست داده است.
احمد شاهین؛ کارشناس سیاسی نیز می‌گوید که آجندای نشست قلب آسیا از قبل تعیین شده و این نشست بیشتر برای حمایت از چارجوب نشست صلح مسکو است که تا نشست استانبول ادامه می‌یابد. او می‌گوید که در این نشست روی موضوع آتش‌بس و خروج نیروهای امریکایی بیشتر تمرکز خواهد شد.
شاهین می‌افزید که رئیس جمهوری می‌خواهد در این نشست حمایت کشورهای عضو روند قلب آسیا برای طرح انتخابات زودهنگام و تقسیم قدرت با طالبان آن‌گونه که او و تیم همراه‌اش در قدرت باقی بمانند را به دست بیاورد.
اجماع منطقه‌ای
آقای شاهین معتقد است که نشست قلب آسیا متمم و کمک‌کننده نشست صلح مسکو خواهد بود. به گفته او این نشست موضوعات قابل بحث نشست مسکو در زمینه صلح را دنبال خواهد کرد و این فرمت تا نشست صلح ترکیه ادامه می‌یابد. او می‌افزاید که این نشست برای حکومت افغانستان یک فرصت است تا بتواند خود را وارد تعاملات کرده و منافع ملی افغانستان را بازتعریف کند.
اما جعفر مهدوی می‌گوید که حکومت افغانستان هنوز نتوانسته ظرفیتی را در سطح ملی ایجاد کند تا بر اساس آن بتواند تاثیر خود را بر سیاست خارجی و جایگاه افغانستان در سطح منطقه و جهان به دست آورد.
او معتقد است که سیاست خارجی، تابع سیاست داخلی است و تا زمانی‌که حکومت‌ها و دولت‌ها نتوانند در سطح ملی توانمندی و تأثیرگذاری ایجاد کند، یقینا در سطح سیاست خارجی نیز ضعیف و ناکام خواهند بود.
تاثیر نشست دوشنبه بر نشست ترکیه
جعفر مهدوی می‌گوید که نشست قلب آسیا نمی‌تواند تاثیر خاصی روی نشست صلح ترکیه بگذارد؛ زیرا این نشست بیشتر تشریفاتی است و همه کشورها در این نشست به نحوی سعی می‌کنند که سیاست سکوت و نظاره‌گر بودن را در پیش بگیرند تا بیبیند در ماه‌های آینده چه تحولاتی در افغانستان به وجود خواهد آمد.
مهدوی می‌افزاید که طرف این نشست، اشرف‌غنی است و او هم به عنوان یک بخش ضعیف از روند صلح و نشست استانبول خواهد بود و افزون بر آن، کشورهای قلب آسیا نیز نمی‌توانند در برابر اراده جامعه جهانی و قدرت‌های منطقه‌ای و مردم افغانستان بایستند و فضایی را ایجاد کنند تا نشست استانبول را با مشکل مواجه سازند یا بر آن تاثیرگذاری داشته باشند.
احمد شاهین اما معتقد است که نشست قلب آسیا متمم نشست مسکو است و قدرت‌های منطقه و جهان به این باور رسیده‌اند که حکومت امارتی طالبان برای افغانستان مناسب نیست و نیاز است یک حکومت موقت مشارکتی به وجود آید تا جنگ طولانی افغانستان پایان یابد.
رویکرد جهان در زمینه صلح
صاحب‌نظران، نشست روند قلب آسیا را بیشتر تشریفاتی می‌دانند و می‌گویند که این نشست روی موضع جهان در مورد گفتگوهای صلح دولت با طالبان، تأثیری نخواهد داشت. جعفر مهدوی می‌گوید که این نشست نمی‌تواند تاثیرگذاری خوبی روی روند صلح افغانستان و وارد شدن طالبان به یک چارجوب حکومت مشارکتی و تقسیم قدرت بگذارد. او می‌افزاید که کشورهای قلب آسیا عموما پالیسی و سیاست‌های مسکو در سطح منطقه و جهان را دنبال می‌کنند و سیاست مسکو هم مشخص است که بر بنیاد آن، نیروهای امریکایی باید افغانستان را ترک کنند و توافق‌نامه صلح دوحه جدی گرفته شود.
آقای مهدوی همچنین می‌گوید که روسیه تلاش دارد تا یک دولت موقت و مشارکتی با حضور طالبان در افغانستان ایجاد شود تا منازعات طولانی در افغانستان خاتمه یابد. به باور او، کشورهای قلب آسیا نمی‌توانند از این آجندای مسکو عدول کنند.
با توجه به این ارزیابی‌ها به نظر می‌رسد که حکومت افغانستان فرصت حضور مؤثر در نشست‌های منطقه را از دست داده و عملا روزهای آخر خود را می‌گذراند. به باور آگاهان نشست صلح استانبول که قرار است در ماه آینده در ترکیه برگزار شود روی ایجاد یک حکومت مشارکتی با حضور طالبان تمرکز خواهد کرد؛ چیزی که دولت افغانستان تاکنون در برابر آن مقاومت کرده و احتمال دارد طرحی برای برگزاری انتخابات زودهنگام از سوی رئیس جمهور در این نشست مطرح شود تا نقشه امریکا برای آینده سیاسی افغانستان را ناکام بگذارد.
