آتش در اموال تاجران؛ دارایی‌هایی که طعمه فساد و سوء مدیریت شد
مقام‌های محلی در هرات در روزهای اخیر بار دیگر اعلام کردند که بر اثر آتش‌سوزی در ذخیره‌گاه گاز مایع در شمال هرات ۲۵ تانکر گاز در آتش سوخت. به گفته مقامات محلی این آتش‌سوزی در دو شرکت گاز مایع درمنطقه کمر کلاغ در شمال شهر هرات رخ داد.
جیلانی فرهاد؛ سخنگوی والی هرات گفت که آتش‌سوزی پس از سه ساعت با همکاری تیم آتش‌نشانی قول اردوی ۲۰۷ ظفر مهار شد.
با این حال، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات می‌گوید که در این آتش‌سوزی ۲۵ وسیله باربری از بین رفته و بیش از یک میلیون دالر خسارت وارد شده‌است.
این در حالی است که در ۲۵ دلو سال گذشته خورشیدی هم بر اثر آتش‌سوزی در گمرک اسلام‌قلعه میلیون‌ها دالر خسارت بر تاجران وارد شده و نزدیک به ۱۳۰۰ تانکر در شعله‌های آتش نابود شد.
در آن زمان اتاق تجارت و صنایع، فساد و سوء مدیریت در گمرک اسلام‌قلعه را از دلایل اصلی وقوع آتش‌سوزی در این مرز اعلام کرد و گفت که دولت باید خسارت تاجران را پرداخته و تمهیداتی را برای ایمنی و پیش‌گیری از تکرار چنین رویدادهایی فراهم سازد.
به دنبال آن، وزارت مالیه در اعلامیه‌ای از اعزام هیات دولت به منظور بررسی رویداد آتش‌سوزی در گمرک اسلام‌قلعه خبر داد و گفت که پس از بررسی این رویداد، دولت خسارت مالی تاجران را خواهد پرداخت؛ اما مسئولان اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری می‌گوید با وجودی که تاجران و صاحبان اموال و تانکرها دست به اعتصاب زده و مرز اسلام‌قلعه و تورغندی را مسدود کرده‌اند؛ اما دولت تاکنون در زمینه پرداخت خسارات تاجران پاسخ روشنی نداده‌است.
سوختن بیش از ۱۳۰۰ تانکر
مسئولان اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری می‌گویند که ۲۵ تانکر و وسایط در آتش‌سوزی تازه در منطقه کمر کلاغ هرات از بین رفته و نزدیک به ۱۳۰۰ تانکر و وسایط دیگر در آتش‌سوزی دلو سال گذشته در گمرک اسلام‌قلعه منهدم شده‌است.
خان‌جان الکوزی؛ معاون اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری به خبرگزاری افق می‌گوید، در آتش‌سوزی گمرک اسلام‌قلعه نزدیک به ۱۳۰۰ تانکر در آتش سوخته و نابود شده‌است. معاون اتاق تجارت و صنایع می‌گوید که صدها تاجر در این رویداد بیش از ۲٫۵ میلیون دالر زیان دیده‌اند. به گفته او ۱۰ تانکر حدود ۱۰ روز پیش و چندین تانکر دیگر در فراه در آتش‌سوزی از بین رفته که میلیون‌ها دالر ضرر بر تاجران و سکتور خصوصی وارد شده‌است.
رفیع رحمانی؛ آمر اجرایی اتاق تجارت و صنایع هرات نیز می‌گوید که در آتش‌سوزی اخیر در دو شرکت گاز مایع در ساحه کمرکلاغ هرات، بیش از یک میلیون دالر بر تاجران زیان وارد شده و بیش از ۲۵ تانکر حامل گاز مایع در آتش سوخته‌است. آقای رحمانی، دلیل آتش‌سوزی تازه را مشکل تخنیکی و سوراخ‌بودن پایپ انتقال گاز از یک وسیله به وسیله‌ای دیگر عنوان می‌کند و می‌گوید که دولت هیچ‌گونه تسهیلات و امکاناتی را برای بهبود کار تاجران فراهم نکرده‌است.
به گفته او، عدم آموزش کارمندان در زمینه تمهیدات ایمنی و پیش‌گیری از وقوع چنین رویدادهایی سبب شده تا آتش‌سوزی تازه در دو شرکت گاز مایع در هرات رخ بدهد. او گفت که نیاز است دولت در زمینه فراهم‌آوری تسهیلات و امکانات لازم برای تاجران اقدام جدی کند.
افزایش ۳۰ درصدی قیمت کالا و رکود تجارت
اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات می‌گوید که به دنبال بسته‌شدن مرزهای اسلام‌قلعه و تورغندی، قیمت کالا در شهر هرات ۳۰ درصد افزایش یافته‌است. این در حالی است که تاجران و صاحبان موترهایی که اموال و موترهای‌شان در ۲۵ دلو بر اثر آتش‌سوزی در گمرک اسلام‌قلعه سوخته، دو مرز اسلام‌قلعه و تورغندی را مسدود کردند. آن‌ها از حکومت خواهان پرداخت خسارت وارده بر خود شده‌اند.
با این حال، مسئولان اتاق تجارت و صنایع هرات می‌گویند که به دلیل بسته‌بودن این دو مرز، قیمت کالا افزایش یافته و چرخه اقتصادی حوزه غرب با کندی و رکود مواجه شده‌است. رفیع رحمانی می‌گوید که بی‌توجهی دولت به خواست تاجران و مسدود شدن مرزهای اسلام‌قلعه و تورغندی سبب شده تا صدها موتر مملو از مواد غذایی و سوختی در دوطرف موترها متوقف شوند.
آقای رحمانی می‌افزاید که ادامه این وضعیت روی تجارت و اقتصاد کشور تاثیر منفی عمیق خواهد گذاشت و اقتصاد کشور را با رکود مواجه خواهد کرد. او همچنین می‌گوید که اکنون در حوزه غرب مردم با نزدیک‌شدن ماه رمضان با مشکل جدی در زمینه خریدن مواد غذایی روبه‌رو می‌باشند و قیمت مواد خوراکی و سوختی به دلیل مسدود بودن مرز اسلام‌قلعه و تورغندی افزایش یافته‌است.
جبران خسارت
اگرچه وزارت مالیه پس از مهار آتش‌سوزی در گمرک اسلام‌قلعه گفت که پس از بررسی هیات اعزامی دولت به هرات در زمینه پرداخت خسارت تاجران تصمیم‌گیری خواهد کرد؛ اما اتاق تجارت و صنایع می‌گوید که تاکنون دولت در زمینه جبران خسارت تاجران هیچ‌گونه توجهی نکرده‌است.
خان‌جان الکوزی می‌گوید که دولت گزارش هیات اعزامی را دریافت کرده؛ اما تاکنون در زمینه پرداخت خسارت تاجران و صاحبان اموال سوخته در اسلام‌قلعه تصمیم روشنی نگرفته‌است. آقای الکوزی می‌افزاید نیاز است دولت به خواست تاجران پاسخ دهد تا مرزهای اسلام‌قلعه و تورغندی باز شود و مردم با فرارسیدن ماه رمضان در زمینه تأمین مواد خوراکی خود با مشکل جدی مواجه نشوند؛ اما با وجود تماس‌های مکرر با وزارت مالیه، موفق به دریافت پاسخ از سوی این وزارت نشدیم.
تسهیلات و تهمیدات پیش‌گیری از آتش‌سوزی
خان‌جان الکوزی می‌گوید که هیچ‌گونه سیستم دفاعی و ایمنی برای جلوگیری از خسارت اموال تاجران در گمرک اسلام‌قلعه و تورغندی وجود ندارد. به گفته او، یک سیستم منظم ایمنی، مکان مناسب، تسهیلات در زمینه آموزش کارمندان، تامین امنیت تاجران در مرزهای کشور وجود ندارد که این موضوع باعث نگرانی جدی سکتور خصوصی شده‌است.
به گفته او، به دلیل مسایل امنیتی تمام مواد سوختی در یک منطقه جمع شده؛ در حالی‌که مواد سوختی خطرناک که امکان آتش‌سوزی آن بیشتر است و همین‌طور مواد سوختی دیگر که امکان آتش‌سوزی آن کمتر است در جاهای مختلف قرار داده شود تا از خسارات زیاد جلوگیری شود. او همچنین گفت که نیاز است مکان نمونه‌گیری و انتقال مواد سوختی از یک تانکر به تانکر دیگر مناسب باشد تا رویدادهای بیشتر آتش‌سوزی صورت نگیرد.
رفیع رحمانی نیز می‌گوید که جمع‌شدن تمام مواد سوختی و نبود معیارهای تاسیساتی از مسایل جدی نگرانی سکتور خصوصی است که باید رفع شود. او همچنین گفت که دولت هیچ‌گونه تسهیلاتی را برای تاجران فراهم نکرده‌است.
رحمانی می‌افزاید که سکتور خصوصی پس از آتش‌سوزی اسلام‌قلعه پیشنهاداتی را برای جلوگیری از رویدادهای دیگر و بهبود وضعیت تاجران به دولت پیشنهاد کرده؛ اما تاکنون به خواست و پیشنهاد آن‌ها توجهی نشده‌است.
فساد
اتاق تجارت و صنایع، فساد، سوء استفاده و مدیریت ناسالم در گمرکات را از دلایل اصلی وقوع آتش‌سوزی عنوان می‌کند. رحمانی می‌گوید که مسئولان کمرکات و افرادی که در راس مدیریت مرزها قرار دارند، منافع شخصی را بر منافع ملی ترجیح می‌دهند. به گفته او، بی‌توجهی مسئولان به منافع کوتاه‌مدت و درازمدت و همچنین بر اقتصاد دولت سبب شده‌است چندین آتش‌سوزی در هرات رخ بدهد.
خان‌جان الکوزی نیز می‌گوید که فساد و سوء مدیریت در گمرکات سبب شده تا خسارات زیادی بر تاجران و سکتور خصوصی وارد شود. او می‌گوید که گمرکات فقط به نام گمرک است و هیچ‌گونه تجهیزات و امکانات یک گمرک را ندارد.
به گفته او همین فساد و استفاده‌جویی سبب شده تا پولیس در آتش‌سوزی مداخله کرده و از رفتن موترها در وقت آتش‌سوزی به مکانی مصون‌تر جلوگیری کند.
او همچنین می‌گوید که بیشتر گمرکات با کمبود پرسونل امنیتی نیز مواجه اند که این موضوع باعث نگرانی تاجران شده‌است.
پاسخ پولیس هرات
پولیس هرات اما می‌گوید که ظرفیت پرسونل امنیتی گمرکات تکمیل است. عبدالاحد ولی‌زاده؛ سخنگوی پولیس هرات به خبرگزاری افق می‌گوید که بیشتر اتفاقات آتش‌سوزی از جمله آتش‌سوزی اخیر در ذخیره‌گاه گاز مایع به دلیل بی‌توجهی تاجران حین انتقال مواد سوختی از تانکری به تانکر دیگر رخ داده‌است.
ولی‌زاده می‌گوید که پولیس در این زمینه به گونه جدی عمل کرده‌است. به گفته او، در آتش‌سوزی اخیر ۱۰ تانکر حامل گاز مایع سوخته و یک تن نیز به صورت سطحی زخم برداشته‌است.
با این حال، مسئولان اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری از دولت می‌خواهند تا افراد شایسته و با تجربه را در گمرکات کشور تعیین کنند تا بتوانند از یک سو مشکلات تاجران را کمتر کنند و از سوی دیگر، از فساد در گمرکات جلوگیری نمایند تا اقتصاد کشور بهبود یابد.
با وجود همه این‌ها به نظر می‌رسد که سوء مدیریت و وجود فساد در گمرکات سبب شده تا چنین رویدادهایی به طور مکرر صورت بگیرد که این موضوع در آینده، اقتصاد آسیب‌پذیر افغانستان را آسیب‌پذیرتر خواهد کرد.
