واکنش افغان‌ها به خروج نظامیان خارجی؛ امریکا شکست نخورد، مردم افغانستان متضرر شدند
آخرین نظامیان امریکایی نیمه‌شب سه شنبه، ۹ سنبله کابل را ترک کردند و به این ترتیب، امریکا به حضور ۲۰ ساله خود در افغانستان پایان داد. طالبان زمان خروج نیروهای امریکایی را یک لحظه تاریخی عنوان کرده و از خروج آخرین دسته سربازان امریکایی از افغانستان با فیرهای شادیانه استقبال کردند.
به دنبال آن، وزارت دفاع امریکا از پایان عملیات تخلیه خبر داد و گفت که در این روند ۱۲۳ هزار غیرنظامی که شامل شهروندان خارجی، افغان‌هایی که با نیروهای امریکایی کار کرده‌‌بودند و افراد معروض به خطر می‌شوند، منتقل شده‌اند.
حضور بی‌ثمر
منتقدان حکومت امریکا اما حضور ۲۰ ساله این کشور در افغانستان را بی‌ثمر می‌دانند؛ آن‌هم در وضعیتی که افغانستان نه دولت مدرن دارد و نه هم تهدیدات تروریستی از این کشور رفع شده‌است.
حمله هفته گذشته در نزدیکی میدان هوایی کابل که در آن ۱۳ نظامی امریکا در کنار ۱۷۰ غیرنظامی افغان کشته شدند، نشان می‌دهد که گروه‌های تروریستی هنوز می‌توانند به منافع امریکا ضربه بزنند.
در این راستا، به تازگی لیندزی گراهام؛ سناتور امریکایی که همواره از خروج امریکا از افغانستان انتقاد می‌کرد، گفته‌است که تکرار حمله ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ توسط القاعده متصور است.
جو بایدن؛ رییس جمهوری امریکا اما می‌گوید که این کشور به هدف‌اش در افغانستان رسیده و به گفته او، هدف امریکا نابود‌کردن القاعده بود.
خروج نیروهای امریکایی و متحدان آن از افغانستان با واکنش‌های زیادی از مقامات دولتی پیشین، رهبران جهادی، استادان دانشگاه و شهروندان افغان هم رو به رو شده‌است.
شکست مردم
شماری از کاربران افغان در شبکه‌های اجتماعی می‌گویند که امریکا با خروج از افغانستان شکست نخورد؛ بلکه مردم افغانستان بودند که در میان جنگ و خشونت، طرف‌های درگیر آسیب دیدند و قربانی دادند.
یعقوب یسنا؛ نویسنده و استاد دانشگاه در صفحه فیسبوکاش نوشته‌است که کشورهای قدرت‌مند، جنگ را در کشورهای خود نمی‌کنند، جنگ و زورآزمایی را در کشوری دیگر انجام می‌دهند. افعان‌ستان همان کشور دیگر است که توسط طرف‌های جنگ، میدان جنگ انتخاب شده‌است. بنابراین انگلیس، روس و امریکا در افغانستان شکست نخورده‌اند؛ زیرا قرار نیست جهان‌گشایان تا قیامت در محلی بمانند. اسکندر آمد رفت، چنگیز آمد رفت، انگلیس آمد رفت، روس آمد رفت و امریکا آمد رفت؛ اما مردم افغانستان و منطقه آسیب دیدند.
این استاد دانشگاه افزوده‌است که افغانستان سال‌ها است، بنا به بی‌تدبیری، زراندوزی، تعصب و… سران مردم این کشور به میدان جنگ تبدیل شده‌است. جنگ در مناسبات اجتماعی بشر به عنوان یک اصل تعیین‌کننده همیشه وجود داشته و در آینده نیز وجود خواهد داشت؛ اما مردمی زیر پای می‌شوند که در میدان جنگ قرار دارند.یسنا همچنین نوشته‌است: «شاید ما شکست انگلیس، روس و امریکا را شکست خود فکر می‌کنیم و می‌گوییم آن‌ها آمدند کشور ما را نساختند و برای ما دولت و نظام سیاسی باثبات نساختند و رفتند؛ بنابراین شکست خوردند. در حالی‌که هدف آن‌ها ساختن افغانستان نبود و نیست. بایدن گفت ما برای کشتن اسامه رفته بودیم.»
از دید او، هدف طرف‌های جنگ، زورآزمایی بود. «زورآزمایی کردند و نتیجه خود را گرفتند. این ما هستیم که پس از هر جنگی شکست خورده‌ایم؛ اما عبرت و درسی از شکست‌های خود نگرفته‌ایم و هم‌چنان عقده شکست و حقارت خویش را به طرف‌های جنگ فرافکنی کرده گفته‌ایم آن‌ها شکست خوردند، متاسفانه خود را وامانده در ویرانی‌ای، پیروز میدان قلم‌داد کرده‌ایم.»
حضور بی‌معنا
عطامحمد نور؛ والی سابق بلخ در صفحه فیسبوکاش نوشته‌است که او از اول مخالف حضور نظامی امریکا در افغانستان بوده‌است.
آقای نور نوشته‌است: «ما از اول مخالف چنین حضور نظامی بودیم، حضور بی‌معنایی که ۲۰ سال ارزش‌ها و تلاش‌های مردم شرافتمند این کشور را به باد فنا داد و از آن‌طرف فرار غیرمسئولانه این ابرقدرت دنیا از مسئولیت‌های وجدانی و اخلاقی نیز ثبت تاریخ شد.»
والی پیشین بلخ گفته‌است که اکنون پس از خروج نیروهای خارجی فرصتی برای تحریک طالبان ایجاد شده‌است تا با درس گرفتن از گذشته، زمینه را برای تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان فراهم سازد.
نور تاکید کرده‌است: «انحصار قدرت و ادامه بحران، افغانستان را به جایی می‌کشاند که این ۲۰ سال همه شاهد آن بوده‌ایم و متاسفانه تاریخ بار بار تکرار خواهد شد.»
او با تاکید بر تشکیل هرچه زودتر یک حکومت فراگیر گفته‌است: «افغانستان باید متکی به خود باشد، پایان حضور نیروهای نظامی بین‌المللی را نیز به عنوان آغاز افغانستان متکی به خود حساب می‌کنیم؛ اما با این فرض که طالبان با شکل‌دهی حکومت فراگیر، فراهم‌آوری زمینه انتخابات و احترام به دموکراسی و حقوق بشر، این خوداتکایی را تقویت بخشند. ما هیچ‌گاه نمی‌توانیم روی شانه‌های خارجی‌ها سوار شویم و به رفاه برسیم، بهتر است روی پای خود ایستاده شویم و فردای‌مان را بسازیم.»
بهانه جنگ
هرچند گروه طالبان خروج آخرین دسته از نیروهای خارجی از افغانستان را یک لحظه تاریخی و یک پیروزی بزرگ دانسته‌اند و آن را جشن گرفته‌اند؛ اما برخی از مقامات دولت پیشین می‌گویند که طالبان با خروج نیروهای خارجی دیگر نباید بهانه‌ای را برای ادامه جنگ در افغانستان دنبال کنند.
صلاح‌الدین ربانی؛ وزیر خارجه پیشین در صفحه‌اش نوشته‌است که افراد و گر‌وه‌هایی که حضور نیروهای نظامی خارجی در افغانستان را سبب تداوم جنگِ خود می‌دانستند، اکنون هیچ دلیل موجهی برای لشکرکشی، تاکید بر راه حل نظامی و تداوم جنگ ندارند.
آقای ربانی افزوده‌است، در شرایطی که تحریک طالبان بر اکثر جغرافیای کشور حاکم شده‌است، بخشی از مردم افغانستان در ولایت پنجشیر و مناطق دیگر مواضعِ مخالف خویش را با شرایط سیاسی کنونی اعلام کردند و تاکید دارند که در صورت گریز از گفتگو، عدم لحاظِ دیدگاه‌های‌شان در دولت و اتخاذ سیاست اعمال فشار از سوی طالبان، گزینه مقاومت و ایستادگی را روی دست دارند.
او در ادامه گفته‌است: «در چنین وضعیت و فضایی، باید مسایل از رهگذرِ گفتگوهای جامع و دربرگیرنده حل شود تا در اسرع وقت، نظام و ساختاری شکل بگیرد که از یک‌سو پاسخگوی نیازهای جامعه باشد و از جانب دیگر گروه‌های مختلف مردمی، حضور سیاسی مؤثر خود را در آن ببینند. اصرار بر تحمیل و تعمیم خواست‌ها و دیدگاه‌های یک مجموعه و گروه، بر کل جامعه و تداوم راهکار ارعاب و خلق وحشت، نه تنها مؤثر و نتیجه‌بخش نیست، بلکه عواقب زیان‌بار و تکرار حوادث نیم قرن گذشته را در پی خواهد داشت.»
واگذاری افغانستان به طالبان
عطامحمد نور؛ والی پیشین بلخ در بخشی دیگر از نوشته‌اش همچنین تأکید کرده که حضور ۲۰ سالهای که در کنار مصارف غیر قابل تصور، جان ده‌ها هزار افغان و نیروهای بین‌المللی را هزینه برداشت؛ اما پایان تلخ آن واگذاری افغانستان به گروه طالبان بود. همان گروهی که برای شکست آن امریکا وارد افغانستان شده‌بود.
به گفته نور، در این مرحله تاریخی نه‌تنها یک ابرقدرت بزرگ جهان در پی تصامیم غیر مسئولانه رهبران آن که مردم سالاری نیز با شکست فاحشی مواجه شد.
او در ادامه نوشته‌است: «مردم را گفتند که یکی از مؤلفه‌های دموکراسی، انتخابات است؛ اما مهره‌های مفسد و بی‌ریشه‌شان را بارها بر گرده‌های مردم سوار کرده و دموکراسی را به مسخره گرفتند. گفتند با فساد باید مبارزه صورت بگیرد؛ اما ریشه فساد را توسط «تامی»هایی چاق کردند که پنجاه – پنجاه خود این‌ها شریک بودند. گفتند علیه فحشا مبارزه می‌کنیم؛ اما خودشان یکجا با گروهی از اراذل، دفاتر و نهادهای‌شان را به کاباره‌ها تبدیل کردند. به حدی منفور شدند که بوی گند فحشای شرکای‌شان از ارگ بلند شد و «ویسکی‌بای»های وزیر اکبر خان شهره جهان شد.»
ناکامی امریکا
در این میان، شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی، واگذاری افغانستان به طالبان و بیرون‌شدن نیروهای خارجی در چنین شرایطی را شکست بزرگی برای امریکا خوانده‌اند.
خجسته الهام؛ از زنان فعال در کشور در صفحه فیسبوکاش نوشته‌است: «باورم نمی‌شود که می‌نویسند شکست. واقعا شکست؟ البته می‌توانیم بگوییم ناکامی، ناکامی در حفظ دستاوردهای ۲۰ ساله، ناکامی و شرم تاریخی برای امریکا و هم‌پیمانانش؛ ولی به نظر من کلمه شکست یک‌کم در گلوی ما می‌پیچد و برای ما سنگین است. اگر کسی شکست خورده باشد، ما هستیم. همه‌چیزمان را یک‌شبه از دست دادیم. حجم حجیمِ از بهترین کدرهای کشور رفتند، امیدها به ناامیدی مبدل شد و پایان سناریوی نخست با حضور دراماتیک داعش، قتل عام مردم در میدان هوایی و نابودی دستاوردهای ۲۰ ساله ما به پایان رسید.»
خانم الهام افزوده‌است که در سناریوی فصل نخست امریکا، بازنده فقط مردم افغانستان بود نه غنی، نه طالب، نه داعش و نه امریکا. «پایان امیدهای ۲۰ ساله نسل ما تراژدیک بود و تمام.»
افغانسان دهه ۸۰
نرگس نهان؛ وزیر پیشین معادن هم در واکنش به خروج نیروهای خارجی گفته‌است که افغانستان بار دیگر مثل دهه ۸۰ تنها ماند.
خانم نهان در صفحه‌اش نوشته‌است که با رفتن آخرین سربازان امریکا، افغانستان مثل سالهای ۸۰ یک بار دیگر تنها شد و میدان هوایی کابل که آخرین امید مردم برای فرار بود هم بسته شد.
او افزوده‌است: «در پهلوی درد مسافری و مهاجرت، فکر تنهایی و ببچارگی وطنم قلبم را می‌سوزاند. خوشی و امید با ما قطع رابطه نموده و آوارگی، بیچارگی و درماندگی یار و یاور همیشگی ما گردیده‌است.»
احمد سعیدی؛ آگاه سیاسی و استاد دانشگاه نیز نوشته‌است که امریکا بدون هماهنگی آمد و بدون هماهنگی از افغانستان بیرون شد؛ اما در این مدت «نه تنها امریکایی خیلی‌ها باختند، خیلی‌ها ساختند. خیلی‌ها خوردند خیلی‌ها بردند. خیلی‌ها معامله کردند، خیلی‌ها خیانت کردند و خیلی‌ها در معرض قربانی قرار گرفتند.»
به گفته او تمام این موارد باید در سطرسطر تاریخ با دقت نوشته شود.
با این حال، شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی، خروج نیروهای خارجی و واگذاری افغانستان به دست طالبان را وگذاری مردم افغانستان به حال خود در یک زمان تیره با آینده نامعلوم عنوان کرده و گفته‌اند که هیچ کشوری کشور دیگری را نخواهد ساخت، همانطور که رییس جمهوری امریکا گفته‌است که برای ساختن افغانستان نیامده بود. این کاربران نوشته‌اند که افغانستان به مثابه میدان جنگ طرف‌ها فقط با ویرانی و زخم تنها مانده‌است.
