۱۱ سپتامبر ۲۰ سال بعد؛ امریکا و القاعده کجا هستند؟

۲۰ سال از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در امریکا می‌گذرد؛ حملاتی که در آن برج‌های دوگانه مرکز تجارت جهانی در نیویارک و ساختمان پنتاگون در واشنگتن دی‌‌سی امریکا هدف قرار داده شد. حدود سه هزار نفر بر اثر این حملات، کشته شدند. عامل این حملات، شبکه القاعده شناخته شد که در آن زمان مورد حمایت گروه طالبان در افغانستان بود و این باعث شد امریکا به افغانستان حمله کند.اگرچه ۱۵ نفر از مجموع ۱۹ نفر از عاملان حمله یازدهم سپتامبر عربستانی بودند؛‌ اما امریکا اسامه بن لادن؛ رهبر القاعده را متهم شناخت و به بهانه حمله بر بن لادن که آن زمان مهمان ویژه طالبان بود،‌ به افغانستان لشکر کشید و ۲۰ سال در افغانستان حضور داشت و ۳۱ آگست امسال – حدود ۱۱ روز پیش- از افغانستان به گونه کامل خارج شد.

با حمله امریکا و متحدانش به افغانستان، دولت اول طالبان سقوط کرد و رهبران طالبان و القاعده به کشورهای همسایه مثل پاکستان فرار کردند و یا در مناطق کوهستانی افغانستان جای گرفتند.

اما همزمان با اعلام خروج نیروهای امریکایی از افغانستان توسط جو بایدن؛‌ رییس‌ جمهوری امریکا، حملات طالبان در نقاط مختلف افغانستان افزایش یافت. این گروه توانست در مدتی کمتر از سه ماه، کابل و ولایات افغانستان را سقوط دهد.

اکنون با رفتن امریکا،‌ طالبان دوباره به قدرت بازگشته و افغانستان بار دیگر به ۲۰ سال پیش برگشته‌است.

اشتباه تاریخی
آگاهان سیاسی، حمله امریکا به افغانستان را یک اشتباه تاریخی می‌دانند. نصرالله استانکزی؛ استاد دانشگاه و آگاه مسایل سیاسی به خبرگزاری افق می‌گوید، امریکا به جای اینکه ذهنیت مردم عامه این کشور و دنیا را پس از واقعه یازدهم سپتامبر به بهانه آمدن در منطقه تغییر دهد، نتیجه‌ای جز شکست به دست نیاورد.

آقای استانکزی می‌افزاید که در زمان حضور امریکا به افغانستان یک گروه القاعده فعال بود؛ اما در زمان حضور این کشور در افغانستان‌، گروه‌های مختلف تروریستی شکل گرفت و تقویت شد.

منافع راهبردی و اقتصادی امریکا
سید اکبرآقا؛ از‌ مقام‌های پیشین طالبان اما می‌گوید که آمدن امریکا به افغانستان برای کمک به مردم کشور و آوردن ثبات در منطقه نبود؛ بلکه این کشور به خاطر منافع خودش وارد افغانستان شد.

او می‌افزاید که امریکا پیش از آمدن به افغانستان، تاثیرگذاری‌ خود بر برخی از کشورهای آسیای میانه را از دست داده‌بود، به همین خاطر به افغانستان آمد تا بتواند به آسیای میانه نفوذ کرده و تاثیرگذاری خود را داشته‌باشد.

به گفته سید اکبرآقا، مورد دیگری که پای امریکا را به افغانستان کشاند، معادن افغانستان بود. او می‌گوید که افغانستان سرشار از معادن و منابع طبیعی است و امریکا در مدت حضور خود در افغانستان از معادن افغانستان استفاده عظیمی کرد.شکست مأموریت ۲۰ ساله
به باور آگاهان، در زمان حضور ۲۰ ساله امریکا در افغانستان، نه تنها مبارزه با تروریزم صورت نگرفت؛ بلکه افغانستان در بخش اقتصادی نیز دچار تحول نشد. آقای استانکزی می‌گوید، تنها در بخش ارزش‌های حقوق بشر و حقوق زنان دستاوردهای وجود داشت، اما این ارزش‌ها هم نهادینه نشد.

به گفته او، در دوران حضور ۲۰ ساله امریکا یک حکومت مقتدر در افغانستان شکل نگرفت، روی ساختار دولت‌سازی نیز کار جدی نشد و ارتشی که در این مدت ساخته شده‌بود نیز در میانه یک حکومت ضعیف از هم‌ پاشید.

به باور او، امریکا تریلیون‌ها دالر در افغانستان مصرف کرد؛ اما با وجود آن در بیش‌تر موارد شکست خورد. طالبانی که امریکا پس از حمله به افغانستان رژیم آن را سرنگون کرد و ۲۰ سال مدام در برابر آن جنگید، در نهایت با آن توافق‌نامه امضا کرد و بار دیگر آن را به قدرت رساند.

سید اکبر آقا اما می‌گوید که طالبان همواره به دنبال یک افغانستان واحد بودند؛‌ اما امریکا و متحدان آن نمی‌خواستند یک افغانستان واحد ایجاد شود و خود مردم افغانستان برای سرنوشت و آینده‌شان تصمیم بگیرند.

به گفته او، جنگ در برابر امریکایی‌ها و دولت هم به همین دلیل آغاز شد تا دخالت خارجی‌ها در افغانستان کمتر شود.

احیای القاعده
اگرچه جنرالان امریکایی از خطر احیای دوباره گروه القاعده در افغانستان ابراز نگرانی می‌کنند؛ اما سید اکبر آقا می‌گوید که القاعده در کشورهای عربی امکانات بهتری دارد و هرگز ضرورتی احساس نخواهند کرد که دوباره به افغانستان بیایند.

این فرمانده پیشین طالبان می‌افزاید که هرچند در دوره حکومت برهان‌الدین ربانی؛ رییس جمهوری دوره مجاهدین با حضور گروه القاعده در افغانستان مخالفت شد و طبعا مردم افغانستان نمی‌خواهند این گروه بار دیگر در افغانستان حضور و فعالیت داشته‌باشد.

نصرالله استانکزی اما می‌گوید که با توجه به روابط طالبان با القاعده این امکان وجود دارد که شبکه القاعده در افغانستان جابه‌جا شود.

این استاد دانشگاه می‌گوید که به طالبان اعتمادی نیست و امکان حضور دوباره القاعده در افغانستان وجود دارد.

بازگشت طالبان
آگاهان، بازگشت طالبان را با شکست امریکا ربط می‌دهند. نصرالله استانکزی می‌گوید که امریکا در مبارزه با تروریزم در افغانستان شکست خورد و در نهایت به جای محو تروریزم، گروه‌های مختلف شکل گرفت و طالبان نیز که ۲۰ سال در برابر امریکا جنگید، سرانجام از سوی امریکا به قدرت رسید.

اما سید اکبرآقا می‌گوید که با بازگشت طالبان به قدرت،‌ این گروه به دنبال یک افغانستان واحد است و می‌خواهد افغان‌ها بدون دخالت خارجی‌ها برای سرنوشت و آینده‌شان تصمیم بگیرند. او امنیت را دستاورد مهم طالبان در چند هفته اخیر می‌داند و می‌گوید که تجارت، اقتصاد، آموزش و تحصیل و موارد دیگر برای پیشرفت کشور تنها در سایه امنیت رشد خواهد کرد.

او می‌گوید امنیتی که اکنون به وجود آمده، راه را برای پیشرفت و انکشاف در کشور باز می‌کند.

به نظر می‌رسد با توجه به حوادث اخیر در افغانستان و شکست ماموریت ۲۰ ساله امریکا تنها راهی که در برابر مردم افغانستان قرار دارد این است که خودشان در مورد سرنوشت و ‌آینده‌شان تصمیم بگیرند. آگاهان نیز بر این باور اند که مردم افغانستان در صورتی که نجات و پیشرفت کشور را محور تلاش‌شان قرار دهند، امیدواری برای بهبود وضعیت در کشور بیش‌تر خواهد شد.