آتش زیر خاکستر؛ هزاران زندانی آزادشده کجا رفتند؟
رهایی زندانیان، چه زندانی‌هایی که با تلاش امریکا به فرمان اشرف‌غنی؛ رییس جمهوری فراری حکومت پیشین رها شدند و چه آن‌هایی که طالبان با تسخیر ولسوالی‌ها و مراکز شهری پس از حمله بر زندان‌ها رهای‌شان کردند، امروزه از دید کارشناسان امنیتی به مثابه آتش زیر خاکستر به یک خطر جدی برای امنیت کشور و یک مشکل عمده برای طالبان مبدل شده‌است.
طالبان در جریان تصرف مراکز شهری بر بیش‌تر زندان‌های کشور حمله کرده و زندانیان را آزاد کردند؛ اما بر اساس گزارش‌ها در میان این زندانیان، نه تنها اعضای طالبان؛ بلکه مجرمان خطرناک دیگر هم قرار داشتند که به هر نحوی برای امنیت کشور یک خطر جدی محسوب می‌شوند. علاوه بر این، زندانیانی که برخی از اعضای گروه‌های تروریستی مثل داعش بودند، بار دیگر در کنار اعضای دیگر این گروه قرار گرفته و یک تهدید جدی برای نظامی است که طالبان رهبری آن را بر عهده دارند.
آگاهان امنیتی و نظامی معتقد اند که حمله بر زندان‌ها و آزادی زندانیان از سوی طالبان در جریان تشدید حملات این گروه در برابر نظام و نیروهای امنیتی پیشین، یک اشتباه جدی بود؛ زیرا آزادی این زندانیان، بدون تفکیک و بررسی جرایم و دوسیه‌های‌شان نه تنها باعث مشکلات تازه برای طالبان خواهد شد؛ بلکه وضعیت امنیتی را نیز با خطر مواجه ساخته‌است.
تهدید امنیتی
عبدالواحد طاقت؛ آگاه نظامی می‌گوید زندانیانی که در جریان کشمکش‌ها و جنگ‌های اخیر و یا به خواست ایالات متحده امریکا از سوی طالبان و حکومت پیشین رها شدند، امروزه به یک لشکر ضد انسانی و حکومتی تبدیل شده‌اند که همواره امنیت کشور را با خطر جدی روبه‌رو خواهند ساخت.
این آگاه نظامی می‌افزاید، این زندانیان که بیش‌تر عقده‌مند و خشن بودند، اگر اعضای طالبان بودند به طالبان پیوستند و اگر اعضای گروه‌های داعش و القاعده بودند نیز در کنار آن‌ها قرار گرفته‌اند که می‌توانند یک خطر جدی دیگر برای امنیت افغانستان باشند.
به گفته آقای طاقت، با توجه به شرایط کنونی که استخبارات، اردو و پولیس قدرتمند و منسجمی وجود ندارد، یافتن این افراد کار ساده‌ای نیست و طالبان نیز در چنین شرایطی کاری انجام داده نمی‌توانند.
طاقت معتقد است که رهایی زندانیان که در میان آن‌ها جمع بزرگی از اعضای گروه‌های تروریستی مثل داعش و القاعده هم بودند، یک مشکل جدی برای طالبان به وجود آورده‌است. طالبان نیز پیش‌تر، از این بابت ابراز نگرانی کرده‌اند.
هادی قریشی؛ آگاه امنیتی نیز می‌گوید که طالبان پس از رسیدن به قدرت زندان پلچرخی و زندان زنانه در کابل را باز گذاشتند و تمام زندانی‌های این زندان‌ها و بسیاری از زندان‌های دیگر بدون تفکیک و بررسی پرونده‌های‌شان رها شدند.
این آگاه امنیتی معتقد است که در میان زندانیان، مجرمان خطرناکی بودند که جرایم بزرگی را در کشور مرتکب شده‌اند؛ اما امروزه این افراد بار دیگر به کار قدیمی خود برگشته و جرایم جنایی را در کشور افزایش خواهند داد.
تحقیق و بررسی پرونده‌های زندانیان
اگرچه به باور آگاهان، جمع‌آوری و شناسایی دوباره افراد رهاشده از زندان و برگرداندن این افراد به زندان کاری بسیار دشوار برای طالبان است؛ اما هادی قریشی می‌گوید که بیش‌تر زندانیان بر اساس محکمه در حکومت پیشین مجرم شناخته شده و به زندان افگنده شده‌بودند که این نشان می‌دهد که این افراد برای امنیت و سلامت جامعه یک خطر بوده‌اند و نیاز است برای اصلاح در زندان نگه‌داری شوند که این‌گونه طالبان باید بار دیگر پرونده‌های زندانیان را بررسی کنند و افرادی که هنوز یک خطر جدی برای کشور و امنیت به حساب می‌آیند دوباره به زندان افگنده شوند.
عبدالواحد طاقت اما نفس رهایی زندانیان از سوی طالبان در جریان درگیری با حکومت پیشین را یک اشتباه جدی عنوان می‌کند. او می‌گوید که طالبان حتی حق آزادی افراد خود را نداشتند. به گفته او، نیاز بود دوسیه زندانیان بررسی می‌شد و افرادی که ثابت می‌شد به ناحق به زندان انداخته شده‌اند، مستحق رهایی شناخته می‌شدند.
او می‌افزاید که طالبان اگر می‌خواستند نام خوبی را در برخورد با زندان و سرنوشت زندانیان کمایی کنند، بهتر بود دوسیه‌ها را بررسی می‌کردند و عوامل زندانی‌شدن آن افراد را شناسایی می‌کردند. او می‌گوید طالبان که در پی ایجاد حکومت در افغانستان بودند، لازم بود حتی پرونده‌های افراد وابسته به خود را نیز بررسی می‌کردند و در صورتی که مستحق مجازات شناخته می‌شدند، نمی‌بخشیدند. این‌گونه از دید او، نه تنها برخورد با زندان‌ها و سرنوشت زندانیان طالبان به درستی صورت می‌گرفت؛ بلکه خطر امروزی که برخی از زندانیان وابسته به گروه‌های تروریستی که برای طالبان ایجاد کرده‌اند نیز وجود نداشت.
راه حل چیست؟
آگاهان نظامی می‌گویند که رهایی زندانیان بدون بررسی دوسیه‌های آن‌ها و بدون زمان بودن آن‌ها در زندان برای اصلاح تکمیل شود، بدون شک یک تهدید جدی برای امنیت و یکی از دلایل عمده برای افزایش جرایم جنایی در کشور محسوب می‌شود.
عبدالواحد طاقت می‌گوید که در حال حاضر هیچ کاری از عهده طالبان به تنهایی برنمی‌آید. تنها راه ممکن از نظر او، درخواست کمک از نیروهای امنیتی حکومت پیشین و کدرهای باقی‌مانده امنیتی در افغانستان است.
او می‌گوید که طالبان با کمک کدرهای ورزیده نیروهای امنیتی حکومت پیشین می‌توانند مجرمان و زندانیان خطرناکی را که در جریان کشمکش‌های اخیر رها شده‌اند شناسایی و بازداشت و راهی زندان کنند.
او می‌گوید این وضعیت یک فشار جدی بر طالبان وارد کرده و نیاز است طالبان طی اعلامی نیروهای امنیتی باقی‌مانده سابق را شامل حکومت کنند و برای آن‌ها وظیفه دهند که تروریست‌هایی را که عضو داعش و القاعده بودند و زندانی شده‌بودند دوباره بازداشت کنند و به این ترتیب نیروهای امنیتی حکومت سابق با توجه به تجربیاتی که دارند می‌توانند این‌ها را بازداشت کنند.
هادی قریشی نیز می‌گوید در چنین شرایطی نیاز است طالبان از میان زندانی‌های رهاشده تنها ۵ هزار زندانی که به درخواست ایالات متحده آزاد شدند و ۷ هزار زندانی دیگر را که خواستار آزادی‌شان بودند را مشخص کنند. به گفته او، طالبان نیاز است تمام زندانی‌های آزادشده به غیر از ۱۲ هزار زندانی خود طالبان را دوباره گرفتار و راهی زندان کنند.
آگاهان تاکید می‌کنند که در صورت عدم اقدام طالبان در زمینه زندانیان رهاشده، ترور، اختطاف و جرایم جنایی همچنان افزایش یافته و یک مشکل جدی را برای طالبان به وجود خواهد آورد.
