هندوهای افغانستان: دوست داریم بمانیم؛ اما جایی برای ماندن نیست
هندوها و سیک‌ها از اقلیت‌های دیرینه افغانستان است که در جریان جنگ‌های چند دهه‌ای با وجودی که طرف و علیه هیچ‌کسی نایستاده؛ اما بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند. این اقلیت که روزگاری یکی از جوامع فعال و پیشتاز در رونق اقتصادی و تجارتی افغانستان بود، به دلیل ناامنی، تبعیض مذهبی، زورگویی، آزار و اذیت مسلمانان و تحقیر و توهین به خاطر باور متفاوت‌شان در سال‌های اخیر راه مهاجرت را در پیش گرفته‌اند و امروزه از جمعیت صدها هزار نفری این اقلیت، تنها ۳۵ خانواده در افغانستان باقی مانده‌اند.
مهاجرت هندوها و سیک‌ها، اولین بار در دهه ۷۰ پس از جنگ داخلی آغاز شد، از آن زمان تاکنون شمار زیادی از آن‌ها از افغانستان خارج شده‌اند. حدود سه ماه پیش نیز ده‌ها خانواده از افغانستان خارج شدند و تنها کسانی در افغانستان مانده‌اند که توانایی مالی کافی برای خروج از کشور را ندارند.
با توجه به دگرگونی‌های امنیتی و ناشکیبایی‌های اجتماعی، امکان خروج خانواده‌های باقی‌مانده نیز وجود دارد که این‌گونه، بر سال‌ها تاریخ، میراث و فرهنگ این اقلیت در افغانستان نقطه پایان گذاشته می‌شود.
بدون خویش و قوم
سورپال سینگ بشردوست؛ عضو شورای سراسری سیک و هندو در گفتگو با افق می‌گوید، بیش‌تر مردم سیک و هندو طی سال‌های اخیر از کشور خارج شدند و تنها در یک‌سال اخیر ده‌ها خانواده کشور را ترک کردند که این روند تا پیش از سقوط نظام پیشین ادامه داشت. به گفته او، اکنون تنها کسانی باقی مانده‌اند که امکان مالی کافی برای بیرون‌شدن را ندارند.
سورپال سینگ می‌افزاید: «ما خوش هستیم در وطن خود بمانیم؛ اما مردم ما همه رفتند تا دو- سه ماه پیش تمام خانواده‌هایی که توان داشتند، به هند و کشورهای دیگر رفتند. این‌جا زیاد کسی نمانده. می‌گویند «گل با گل‌بوته‌اش خوب است» به خاطری‌که سیال و سیال‌داری و خویش و قوم‌داری ما نمی‌شود، مجبوریم از افغانستان خارج شویم.»
به گفته این عضو شورای سیک و هندو، افراد باقی‌مانده در افغانستان اگر وضعیت مناسب مالی بیابند، وضعیت کاروبارشان بهتر شود، شاید کشور را ترک کنند و این‌گونه به گفته او کسی از این اقلیت در افغانستان باقی نخواهد ماند.
زندگی هندوها و سیک‌ها در افغانستان به قرن‌ها پیش برمی‌گردد. پیش از آغاز مهاجرت این اقلیت در دهه ۷۰ حدود ۲۵۰ هزار خانواده هندو و سیک در ولایت‌های مختلف افغانستان زیست داشتند؛ اما در آغاز دهه ۷۰ این اقلیت به دلیل اوج‌گرفتن جنگ داخلی و تقسیم‌شدن کابل به جبهات مختلف جنگی، آن‌ها بیشترین مهاجرت را داشته‌اند. بیش‌تر خانواده‌های این قوم به کشورهای هند، کانادا، امریکا، بلجیم، استرالیا و بریتانیا مهاجر شده‌اند؛ اما سورپال سینگ می‌گوید که اکنون از این جمعیت بزرگ، تنها ۲۵ خانواده در کابل، ۹ خانواده در ننگرهار و دو خانواده هم در غزنی باقی مانده‌اند.
دلایل این مهاجرت در کنار دگرگونی‌های سیاسی و امنیتی، مسایلی مثل تبعیض، بیکاری، آزار و اذیت، تحقیر و توهین مردم و کم‌توجهی نظام‌ها به این اقلیت هم عنوان می‌شود.
سرنوشت زمین‌های غصب‌شده
به گفته نمایندگان سیک و هندو، زمین‌های زیادی از این مردم توسط برخی از زورمندان در گذشته غصب شده‌است. به گفته آن‌ها پس از سقوط حکومت قبلی، طالبان در سال ۲۰۰۲ میلادی، شمار زیادی از خانواده‌های سیک و هندو به افغانستان بازگشتند؛ اما به دلیل نداشتن پشتوانه قوی سیاسی و مالی نتوانستند با زورمندان محلی و غاصبان زمین روبه‌رو شوند.
گفته می‌شود زورمندان و غاصبان حتی درمسال‌ها یا عبادتگاه‌های دینی آنان را هم غصب یا ویران کرده‌اند؛ طوری که اکنون اقلیت سیک و هندو تنها به ۲۰ درمسال در تمام ولایات دسترسی دارند؛ اما گفته می‌شود بیش از ۴۰ درمسال دیگر آن‌ها غصب و ویران شده‌است. درمسال‌هایی که گفته می‌شود صدها سال قدمت داشته‌اند.
سورپال سینگ می‌گوید، اکنون طالبان به آن‌ها وعده داده‌اند که زمین‌های غصب‌شده آن‌ها را برمی‌گردانند. او می‌افزاید: «برای ما فعلا گفته شده که شما اگر بخواهید ما جایداد شما را که غصب شده پس می‌گیریم. فعلا خود ما تا هنوز برنامه‌ریزی و اقدام نکردیم. ببینیم تا حکومت یک مقدار بهتر شود بعد اقدام می‌کنیم.»
به گفته سورپال سینگ، مهم‌ترین امر برای آن‌ها گرفتن درمسال‌ها است که برای‌شان اهمیت زیادی دارد.
او همچنین می‌گوید که مردم سیک و هندو که افغانستان را ترک کرده‌اند، زمین‌ها و خانه‌های‌شان را نفروختند. به گفته او، این مردم امید دارند که با بهبود وضعیت دوباره به کشورشان برگردند.
توقف آموزش کودکان سیک و هندو
سورپال سینگ می‌گوید که در حال حاضر کودکان آن‌ها به مکتب نمی‌روند و مکاتبی که برای‌شان از سوی وزارت معارف تخصیص داده شده‌بود، پس از روی کار آمدن طالبان فعال نشده و همچنان تعطیل است. او می‌گوید که با رفتن شمار زیادی از خانواده‌ها کودکان زیادی در داخل باقی نمانده‌اند و «چند طفل محدود مانده که ما خود ما هم تصمیم داریم آن‌ها را به مکتب روان نکنیم. منتظریم تا شرایط بهبود یابد و بعد ما تقاضای مکتب خواهیم کرد».
به گفته سورپال سینگه، طالبان در بخش‌های مختلف به آن‌ها وعده همکاری داده‌اند. هرچند تاکنون از طالبان در زمینه مکتب و آموزش کودکان درخواست کمک نکرده‌اند؛ اما با بهبود شرایط این درخواست را خواهند کرد.
او همچنین می‌گوید که پیش از این حدود ۳۰ کودک در مکتب شوربازار و ۳۰ کودک دیگر در مکتب کارته پروان به زبان‌های انگلیسی، پشتو و فارسی درس می‌خواندند؛ اما اکنون تنها چند کودک محدود مانده‌اند که با توجه به شرایط در مورد آموزش آن‌ها تصمیم گرفته خواهد شد.
به امید بازگشت
این عضو شورای سراسری سیک و هندو می‌گوید اگر وضعیت در کشور بهبود پیدا کند، امکان دارد شماری از خانواده‌های سیک و هندو دوباره به افغانستان برگردند. به گفته او، شمار زیادی از خانواده‌ها در کشورهای مثل هند در وضعیت دشواری زندگی می‌کنند و کاروبار خوبی هم ندارند. او می‌گوید که پیش از سقوط کابل، حدود ۱۰ خانواده به کشور بازگشتند و قرار بود که ۳۰ خانواده دیگر نیز از هندوستان به کابل برگردند که با توجه به تحولات اخیر این کار صورت نگرفت.