نشست مسکو؛ آینده افغانستان روی میز طالبان و جهان
نشست مسکو با مشارکت ۱۰ کشور منطقه از جمله کشورهای مهم و تاثیرگذار در قضایای مربوط به افغانستان، هیاتی عالی‌رتبه از طالبان در روسیه برگزار شده‌است. وضعیت سیاسی و نظامی افغانستان و تشکیل حکومت فراگیر، تلاش‌های بین‌المللی برای اجتناب از بحران انسانی و همچنین موضوع برخورد طالبان با گروه‌های تروریستی و مسایل حقوق بشری از موضوعات مورد توجه در این نشست دانسته می‌شود.
سرگئی لاوروف؛ وزیر خارجه روسیه در حاشیه این نشست از وضعیت و زندگی دشوار مردم افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته‌است: « گزارش‌ها از وخامت شرایط زندگی برای افغان‌های عادی بسیار نگران‌کننده است. کارشناسان تشدید وضعیت بشردوستانه را با عدم دسترسی طیف قابل توجهی از مردم افغانستان به رژیم غذایی متعادل مرتبط می‌دانند.»
لاوروف افزوده که انتظار مسکو از هیات طالبان در نشست مسکو این است که آن‌ها وضعیت کنونی، موارد حقوق بشری، و حالت واقعی مردم افغانستان را شریک سازند.
او روز گذشته نیز گفته‌بود که روسیه، چین و پاکستان مایل به ارائه کمک به افغانستان هستند؛ اما مسکو هنوز آماده به رسمیت‌شناختن دولت طالبان در افغانستان نیست.
دفتر ریاست جمهوری روسیه هم گفته‌است که انتظار دارد در نشست مسکو زمینه تداوم رایزنی و تلاش برای بهبود وضعیت افغانستان فراهم شود.
برخورد طالبان با گروه‌های تروریستی
به تازگی، جنرال کنت مکنزی؛ فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی ارتش امریکا (سنتکام) گفته که طالبان با آن‌که از مبارزه با داعش در افغانستان سخن می‌گویند؛ اما هیچ‌گونه شواهدی وجود ندارد که نشان دهد آنان برای سرکوب داعش و قطع روابط با القاعده اقدام کرده‌اند.
فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی ارتش امریکا روز سه‌شنبه، ۱۹ اکتوبر در مصاحبه اختصاصی با «نشنال‌نیوز» گفته که قدرت‌گرفتن طالبان در افغانستان، منجر به تقویت افراط‌گرایی در سطح جهان شده‌است. به گفته او، تمرکز این فرماندهی بر این است که طالبان به وعده‌های خود که به امریکا در مذاکرات دوحه داده‌اند عمل می‌کنند یا خیر.
اما آگاهان می‌گویند که در نشست مسکو، یکی از موضوعات مورد توجه، مساله برخورد طالبان با گروه‌های تروریستی مثل داعش و القاعده خواهد بود. علی‌اکبر جمشیدی؛ آگاه سیاسی می‌گوید، در سطح بین الملل، موضوعاتی در مورد افغانستان مطرح است که از این میان، مهم‌ترین مساله، بحث چگونگی برخورد حکومت طالبان با گروه‌های تروریستی مثل داعش و القاعده است.
او می‌افزاید که اکثر کشورها نظاره‌گر برخورد طالبان با گروه‌های تروریستی در افغانستان هستند. به گفته او، این کشورها از قوت‌گرفتن این گروه‌ها و تهدید امنیت آن کشورها از خاک افغانستان نگران‌اند.
به گفته این عضو پیشین مجلس نمایندگان، این کشورها باید اطمینان یابند که حکومت طالبان با القاعده ارتباط برقرار نمی‌کند و گروه‌های تندروی مثل داعش، جنبش ترکستان شرقی و تحریک اسلامی ازبکستان را سرکوب می‌کنند و روابط خود را طالبان پاکستانی را نیز قطع می‌کنند.
یک‌دست‌سازی سیاست خارجی
اما اسدالله شفایی؛ استاد دانشگاه می‌گوید که در نشست مسکو و نشست‌های مشابه آن، کشورها تلاش می‌کنند از طریق دیپلماسی راه گفتگو را با طالبان در مورد مسایل اولیه باز کنند تا بتوانند در مورد سیاست خارجی یک‌شکل در رابطه با طالبان تصمیم بگیرند.
به گفته او، کشورهایی مثل امریکا و اتحادیه اروپا تلاش دارند با یک‌دست‌سازی سیاست خارجی‌شان در رابطه با افغانستان تاثیرگذاری‌شان را نیز افزایش دهند.
او می‌افزاید که کشورهایی مثل روسیه هم سعی می‌کنند با متحد کردن کشورهای آسیای میانه و همسایگان دیگر افغانستان در کنار چین و پاکستان یک سیاست خارجی یک‌شکل را در برابر طالبان ایجاد کنند.
از طرف دیگر، به باور این استاد دانشگاه، این کشورها سعی می‌کنند با برقراری ارتباط با دولت طالبان از پیامدهایی که می‌تواند آن‌ها را در بر بگیرد، جلوگیری کند.
این استاد دانشگاه همچنین می‌گوید که این نشست تاثیر چندانی نخواهد داشت. او معتقد است که در این نشست، بیشتر به موارد حقوق بشری، ایجاد یک راه امن برای افغان‌هایی که قصد بیرون شدن از افغانستان را دارند، آموزش دختران و ایجاد یک دولت فراگیر پرداخته خواهد شد؛ درخواست‌هایی که از نظر او دور از واقعیت و غیرعملی است.
فرصتی برای طالبان
آگاهان نشست مسکو را یک فرصت خوب برای طالبان می‌دانند. مرتضی شفایی؛ استاد دانشگاه می‌گوید که طالبان با حضور در این نشست، از یکطرف خودشان را به عنوان حاکم حاضر به گفتگو در مورد مسایل نشان می‌دهند و از سوی دیگر سعی می‌کنند با بیان سیاست خارجی خود به جهان، فرصت تازه‌ای برای به رسمیت‌شناختن حکومت‌شان به وجود بیاورند.
او معتقد است که این گونه نشست‌ها در کوتاه‌مدت نه؛ بلکه در درازمدت می‌تواند تاثیرات مثبتی بر شناسایی طالبان از سوی کشورهای جهان داشته باشد. از دید آقای شفایی، طالبان باید در این نشست، صلاحت خود را بر کنترل امنیت در افغانستان و بحث معیشت و اقتصاد مردم نشان دهند.
علی‌اکبر جمشیدی نیز می‌گوید که برقراری ارتباط با جهان یک ضرورت جدی برای حکومت طالبان است و طالبان نیز تلاش دارند تا روابط خوبی با جهان برقرار کنند تا به رسمیت شناخته شده و مراودات بین‌المللی خود را آغاز کنند.
او نشست مسکو را یک فرصت خوب برای طالبان می‌داند و می‌گوید که این نشست از این جهت برای طالبان مهم است که بتواند راهی برای شناسایی حکومت خود پیدا کند.
اگرچه به گفته آقای جمشیدی با گذشت دو ماه از اعلام حکومت طالبان، هنوز هیچ کشوری حتی کشورهایی که ارتباط خوبی با طالبان دارند و در بسیاری از موارد از طالبان حمایت کرده‌اند حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته‌اند؛ اما نفس نشست‌های نظیر نشست مسکو فرصت خوبی را برای طالبان به وجود می‌آورد تا بتواند با نشان‌دادن سیاست خارجی بهتر، توجه جهان را برای به رسمیت‌شناختن خود جلب کند.
غیبت امریکا
دولت امریکا پیش از برگزاری نشست مسکو، اعلام کرد که در این نشست شرکت نمی‌کند. ند پرایس؛ سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفته که توماس وست؛ نماینده امریک به دلایل لجستیکی در این نشست شرکت نمی‌تواند.
اما آگاهان دلایل دیگری را برای عدم اشتراک امریکا در این نشست مطرح می‌کنند. مرتضی شفایی می‌گوید، معمولا امریکا در نشست‌هایی که نتواند حرف اول را بزند، سعی می‌کند شرکت نکند.
به گفته این آگاه سیاسی، در نشست مسکو با توجه به رویکرد منتقدانه روسیه و چین در مورد خروج امریکا از افغانستان و اوضاع نابه‌سامان افغانستان پس از این خروج، امکان داشت از امریکا در مورد وضعیت جاری افغانستان بازخواست شود و امریکا هم به خاطر نداشتن دلایل خاص برای پاسخ به مساله خروج، در این نشست شرکت نکرد.
اما علی‌اکبر جمشیدی می‌گوید، رقابت بسیار جدی بین امریکا و کشورهایی مثل چین و روسیه به خاطر تاثیرگذاری آن‌ها بر معادلات سیاسی در سطح جهان وجود دارد که به گفته او امکان دارد امریکا این نشست را به نفع خود ندانسته و در آن حضور نیافته‌است.
با این حال، آگاهان نشست مسکو را برای مردم افغانستان نیز از چند نظر مهم می‌دانند. اول این‌که ممکن است این نشست باعث شود کمک‌های بشردوستانه به مردم از سر گرفته شود و از سوی دیگر در این نشست‌ها ممکن است فشاری بر حکومت طالبان در زمینه برخورد با مردم و ملحوظات جهانی در بخش‌های مختلف باشد تا یک رویه اصولی مطابق با خواست جامعه جهانی شکل بگیرد.
