تلاش روسیه برای رفع تحریم طالبان؛ مسکو به دنبال چیست؟
اخیرا کاخ کرملین اعلام کرده‌است که روسیه با جامعه جهانی به ویژه سازمان ملل متحد در مورد موضوع حذف طالبان از لیست سازمان‌های تروریستی هم‌عقیده است. به گفته سخنگوی کاخ کرملین، از آن‌جا که این تصمیم سازمان ملل متحد است، روسیه نمی‌تواند سازوکار جداگانه‌ای در این زمینه ایجاد کند. او تاکید کرده که روسیه در این زمینه، بر نظرات نهادهای سیاسی بین‌المللی تکیه کرده‌است.
ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهوری روسیه نیز در نشست «والدای» در سخنانی درباره احتمال به رسمیت‌شناختن طالبان گفتهاست: «به نظر می‌رسد به این مرحله (به رسمیت‌شناختن طالبان) نزدیک می‌شویم.»
رییس جمهوری روسیه افزوده که موضع مسکو حرکت به سمت این مسیر است؛ اما چنین تصمیم‌هایی باید مطابق همان شیوه‌ای که این گروه را به عنوان گروهی تروریستی در لیست سیاه قرار داد، صورت پذیرد.
او همچنین گفته است که مسکو در آینده نزدیک طالبان را از فهرست سیاه خود خارج می‌کند.
از سوی دیگر، ضمیر کابلوف؛ نماینده ویژه رییس جمهوری روسیه در امور افغانستان و مسئول بخش دوم آسیایی وزارت خارجه روسیه اخیرا گفتهاست که سازمان ملل متحد آمادگی دارد تا تحریم‌ها علیه طالبان را که هنوز به عنوان یک «گروه تروریستی» شناخته می‌شود، بردارد.
همچنین هفته گذشته، چهارشنبه، ۲۸، میزان نشستی در مسکو با مشارکت ۱۰ کشور منطقه از جمله کشورهای مهم و تاثیرگذار در قضایای مربوط به افغانستان با حضور هیاتی عالی‌رتبه طالبان برگزار شد که شرکت کنندگان این نشست بیانیه پایانی شان بر تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان تاکید کردند.
اهداف روسیه
کارشناسان، هدف اصلی تلاش روسیه برای ایجاد حکومت فراگیر توسط طالبان و رفع تحریم‌ها علیه این گروه را تلاش برای همکاری جدی این کشور با طالبان عنوان می‌کنند. محمد اکرم عارفی؛ استاد دانشگاه و آگاه سیاسی به افق می‌گوید، روسیه تلاش دارد با کمک حکومت طالبان جلو تحرکات گروه‌های تندرو در سرحدات کشورهای آسیای میانه را بگیرد. به همین دلیل از نظر او، روسیه تلاش دارد تا طالبان و حکومت آن‌ها هرچه زوتر به رسمیت شناخته شوند؛ زیرا تا زمانی که طالبان به رسمیت شناخته نشود، روسیه نمی‌تواند آماده همکاری جدی با حکومت طالبان شود.
آقای عارفی معتقد است که روسیه نمی‌تواند به صورت مستقیم گروه‌های تندرو را در سرحدات کشورهای آسیای میانه کنترل کند؛ از این رو نیاز دارد همکاری حکومت طالبان را با خود داشته باشد.
به گفته این استاد دانشگاه، از این جهت است که روسیه تلاش می‌کند تا یک حکومت با مرکزیت قوی در افغانستان به وجود بیاید تا زمینه تعامل مثبت و تعریف‌شده با روسیه و کشورهای آسیای میانه نیز شکل بگیرد تا بتوانند مشترکا سیاست مهار و کنترل گروه‌های خطرناک را در سرحدات خود بگیرند.
رضا مظفری؛ استاد دانشگاه نیز معتقد است که روسیه بیش‌تر به دنبال این است که هرچه زودتر طالبان به عنوان حکومت قانونی و مشروع به رسمیت شناخته شود تا در برابر آنچه در قلمرو آن صورت می‌گیرد پاسخ‌گو باشد و افزون برآن بتواند زمینه تعامل طالبان با کشورهای دیگر را فراهم کند.
او می‌گوید تا زمانی که حکومت طالبان به رسمیت شناخته نشود، روسیه نمی‌تواند وارد همکاری جدی با طالبان شود.
انتظارات طالبان
اکرم عارفی معتقد است که طالبان در این میان بیش‌تر در پی به رسمیت‌شناخته‌شدن حکومت خود است تا بتواند از این طریق، کمک و همکاری جامعه جهانی و کشورهای منطقه و همسایه را جلب کند.
این استاد دانشگاه می‌گوید که خارج‌شدن طالبان از وضعیت کنونی، در اولویت حکومت این گروه قرار دارد. به گفته او، این برای طالبان دشوار است که وضعیت مالی، اقتصادی، سیاسی و حتی اجتماعی افغانستان رو به بحران است و نارضایتی مردم در چنین شرایطی نیز از طالبان افزایش یافته و با توجه به این مسایل، ممکن است حکومت طالبان مورد قبول کشورها قرار نگیرد. از این رو به گفته این آگاه سیاسی، به رسمیت‌شناختن و زمینه‌شدن این شناخت برای جلب کمک‌های جهانی هدف اصلی طالبان است و امکان دارد طالبان برای رسیدن به این هدف، حاضر به همکاری با خواسته‌های کشورهای منطقه شود.
تهدید داعش و تنش طالبان با تاجیکستان
آگاهان، گروه داعش را بزرگ‌ترین و جدی‌ترین تهدید برای دولت مرکزی طالبان و کشورهای منطقه عنوان می‌کنند. اکرم عارفی می‌گوید، تهدید داعش تنها نقطه مشترک و مثبتی است که کشورهای منطقه و همسایه‌های افغانستان با طالبان می‌توانند در یک رفتار همکارانه قرار بگیرند.
این آگاه سیاسی می‌گوید که در شرایط حاضر، طالبان نیز مخالفانی دارند که امکان دارد آن‌ها در قالب داعش برای حکومت آن‌ها مشکل ایجاد کنند. افزون بر این، امکان دارد گروه‌های تندرو دیگر نیز در صورت نیافتن زمینه فعالیت در افغانستان از نام داعش استفاده کنند.
رضا مظفری هم می‌گوید که کشورهای غربی و امریکا که اکنون حضور فزیکی در افغانستان ندارند، امکان دارد برای جلوگیری از حضور گسترده روسیه و چین در افغانستان از گروه‌های تروریستی استفاده کنند.
اما طالبان بارها تاکید کرده‌اند که گروه داعش تهدیدی جدی نیست.
علاوه بر این، تنش طالبان و تاجیکستان هرچند از دید آگاهان جدی نیست؛ اما دو کشور منافع بنیادی دارند که نیاز است برای مقابله با داعش و دیگر گروه‌ها همکاری مشترک داشته‌باشند. اکرم عارفی می‌گوید، اگر این منافع درست تامین نشود و ذهنیت‌ها نسبت به هم شفاف‌سازی نشود، امکان دارد زمینه تنش میان دو کشور فراهم شود.
پیامدهای حمایت روسیه از طالبان
با توجه به همکاری‌های روسیه در افغانستان، آگاهان در مجموع همکاری جدی روسیه برای مردم افغانستان و کشورهای منطقه را مثبت می‌خوانند. اکرم عارفی می‌گوید، روسیه سیاست توسعه‌طلبانه، دخالت‌جویانه و استعمارگرایانه را در افغانستان تعقیب نمی‌کند؛ بلکه صرفا یک سیاست امنیت منطقه‌ای را با مشارکت کشورهای منطقه دنبال می‌کند که در این سیاست افغانستان هم جزو پروسه است.
رضا مظفری نیز می‌گوید در حال حاضر روسیه بیش‌تر نگران گروه‌های تندروی است که در ولایات شمالی افغانستان و سرحدات کشورهای آسیای میانه متمرکز شده‌اند. این استاد دانشگاه می‌افزاید تلاش روسیه برای ایجاد یک حکومت مقتدر در افغانستان هم این است که بتواند در همکاری با این حکومت، جلو تحرکات گروه‌های تندرو و نفوذ آن‌ها را در آسیای میانه بگیرد.
آگاهان اما حساسیت امریکا و متحدان آن در برابر حضور پررنگ روسیه در افغانستان را نگران‌کننده می‌خوانند.
اکرم عارفی می‌گوید، بدون شک حضور گسترده روسیه در افغانستان حساسیت امریکا و متحدان آن را در پی خواهد داشت که این‌گونه مردم بیش از حضور روسیه از حساسیت در مورد حضور آن در افغانستان نگران خواهند بود.
به گفته این استاد دانشگاه، امکان دارد امریکا همکاری روسیه و افغانستان را تحمل نکند که در این صورت برای برهم‌زدن این همکاری اقدام خواهد کرد.
آقای عارفی می‌افزاید امریکا تا آخرین توان تلاش خواهد کرد تا طالبان را مجددا به سمت خود بکشاند. به گفته او اگر طالبان درایت و تحمل کافی از خود نشان ندهد، بدون شک پای دخالت امریکا در افغانستان باز خواهد شد.
با این حال، کارشناسان بر این نظر اند که امریکا در ۲۰ سال گذشته در افغانستان پول‌های هنگفتی را هزینه کرده و به هیچ صورتی نمی‌پذیرد که افغانستان میدان نفوذ و حضور کشورهای رقیب آن قرار بگیرد.
