افزایش قیمت مواد اولیه و میلیون‌ها بیکار؛ مردم حتی نمی‌توانند به خرید فکر کنند
اگرچه همه‌ساله در آستانه فصل سرما قیمت مواد اولیه و سوختی افزایش می‌یابد؛ اما پس از سقوط نظام پیشین و روی کار آمدن حکومت طالبان، قیمت مواد اولیه در بازارهای داخلی افزایش بی‌پیشینه یافته‌است. این افزایش قیمت‌ها در شرایطی که هزاران نفر بر اثر تحولات سیاسی و تغییر نظام بیکار شده‌اند، مردم را در شرایطی قرار داده که بسیاری از خانواده‌ها از عهده خرید مواد اولیه برنمی‌آیند.
آرد، روغن، برنج، شکر، چای و دیگر مواد این‌چنینی از نیازهای روزانه شهروندان است که کم‌ترین افزایشی در نرخ آن، دخل‌و‌خرج مردم را نامتوازن می‌کند. در شرایطی که بحران اقتصادی در کشور جدی است و حکومت طالبان نیز راهکارها و اقدامات منظمی برای بهبود وضعیت کلی انجام داده نتوانسته، افزایش نرخ مواد اولیه برای مردم گران تمام می‌شود و خطر فاجعه انسانی را بیش‌تر می‌سازد.
با توجه به تحولات اخیر و بیکار شدن هزاران نفر، امکان دارد پس‌انداز مردم به زودی تمام شود و به این ترتیب، شمار بیشتری به جمع میلیون‌های نفری بپیوندند که امروزه حتی از تهیه چند قرص نان خشک درمانده‌اند.
افزون بر این، نرخ مواد سوختی نیز روز به روز افزایش می‌یابد. در حال حاضر قیمت یک کیلو گاز مایع حدود ۹۰ افغانی است و قیمت تیل هم نسبت به گذشته تقریبا دوبرابر شده‌است.
به این ترتیب، تاجران و خرده‌فروشان مواد اولیه و سوختی، بلند رفتن نرخ‌ها را به بلند رفتن قیمت دالر در برابر افغانی نسبت می‌دهند. با وجود تماس‌های مکرر، قادر به دریافت پاسخ از سوی وزارت صنعت و تجارت حکومت طالبان در این مورد نشدیم.
قیمت‌ها را که می‌پرسم، دست خالی برمی‌گردم
با بلند رفتن نرخ مواد اولیه بسیاری از شهروندان با چالش جدی روبه‌رو شده‌اند. مرتضی؛ باشنده کابل که در یکی از دستگاه‌های حکومتی کارمند است، می‌گوید که با معاش اندکی که از دولت دریافت می‌کرد، به سختی می‌توانست مصارف ساده زندگی خانواده خود را فراهم کند؛ اما پس از روی کار آمدن طالبان و تاخیر در پرداخت معاشات و در این اواخر قطع معاش کارمندان دولتی او تا هنوز نتوانسته چوب و ذغال برای زمستان خریداری کند.
مرتضی می‌افزاید او معاشی که در این اواخر از دولت دریافت کرده را خرج کرایه خانه و مواد اولیه کرده و اکنون نگران است که چگونه با سرد شدن هوا مواد سوخت مورد نیاز برای گرم‌کردن خانه‌اش را تامین کند. او می‌گوید: «قیمت‌ها بیش از حد زیاد شده دو کیلو گاز را به قرض از دکاندار گرفتم. گفتم صبح حساب می‌کنم.»
میثم نیز می‌گوید که چند هفته است که بیکار شده و اکنون حتی برای خرید مواد اولیه زندگی درمانده‌است. او می‌گوید: «همه‌چیز قیمت شده وقتی دکان می‌روم روغن می‌پرسم، دوبرابر بلند نرخ می‌کند، دست خالی به خانه برمی‌گردم.»
عصمت الله؛ دیگر باشنده دیگر کابل نیز می‌گوید که با توجه به بلند رفتن نرخ مواد اولیه، بسیاری از مردم توان خرید ندارند و خانواده‌هایی هستند که از عهده تهیه نان خشک هم عاجز مانده‌اند.
او دلیل عمده این وضعیت را بیکاری مردم عنوان می‌کند و می‌گوید: «کار نیست. اگر کار باشد، مردم می‌توانند برای خانواده‌های‌شان نان ببرند.»
این شهروندان از حکومت طالبان می‌خواهند که برای بهبود وضعیت تلاش کند و نرخ مواد اولیه را در بازار کنترل کنند تا تاجران و دکان‌داران نتوانند به هر قیمتی که «دل‌شان خواست»، اجناس را به مردم به فروش برسانند.
چای تلخ
بشیر؛ یکی از باشندگان کابل می‌گوید، مردم در شرایطی قرار گرفته‌اند که از پس مخارج روزانه‌شان برنمی‌آیند. وقتی از او در مورد چگونگی نرخ مواد اولیه پرسیدم، گفت: «روز گذشته وقتی برای خرید به دکان کوچه ما می‌رفتم یک زن در بین راه از من کمک خواست و گفت که بچه‌ام بوره (شکر) می‌خواهد، از زمانی که طالبان آمده‌اند حتی بوره خریده نتوانستیم. چای تلخ می‌خوریم.»
بشیر گفت که خانواده‌هایی را سراغ دارد که اطفال‌شان در گرسنگی به سر می‌برند؛ اما بزرگ خانواده به سختی گاهی چند قرص نان خشک برای آن‌ها برده می‌تواند و گاهی آن هم میسر نمی‌شود.
بشیر می‌افزاید اگر شرایط این‌گونه ادامه یابد، احتمال دارد جمعی از شهروندان به خصوص کودکان از گرسنگی بمیرند.
سهیل نیز می‌گوید قیمت تمام مواد خوراکی بیش از حد بالا رفته‌است، « تنها میوه زیاد قیمت نشده‌است. مردم که نان ندارند، میوه را چه کنند؟»
او می‌گوید که بسیاری از خانواده‌ها که وضعیت نسبتا بهتری هم دارند، موادی مثل تخم مرغ و دیگر مواد خوراکی که قیمت آن افزایش یافته را از فهرست غذای روزانه‌شان حذف کرده‌اند. به گفته او، بسیاری از مردم شاید ماه‌ها است که میوه نخورده باشند.
طالبان چه برنامه‌‌ای دارند؟
کارشناسان می‌گویند از این‌که بخش بزرگی از غذای اعضای طالبان را تاجران و افراد ثروتمند تهیه می‌کنند، امکان دارد این سبب شود طالبان با تاجران، خویشتن‌داری کنند و نتوانند به درستی نرخ مواد اولیه و سوخت را کنترل کنند و حتی از افزایش آن در بازار چشم‌پوشی کنند. افزون بر این، کارشناسان اقتصادی می‌گویند که طالبان با نگاه سنتی به مسایل اقتصادی کشور می‌نگرند و راهکارهای منظم و نگاهی عمیق برای حل مسایل اقتصادی در حکومت طالبان وجود ندارد.
مردم هم از فقدان برنامه و اقدامات مؤثر طالبان در زمینه مشکلات اقتصادی در کشور انتقاد می‌کنند. ذاکر؛ باشنده کابل می‌گوید، پیش از آمدن طالبان هم مردم وضعیت سختی داشتند و آمار بیکاری و فقر میان مردم بلند بود؛ اما اکنون کل مردم در یک وضعیت بحرانی قرار گرفته‌اند.
ذاکر می‌افزاید، نیاز است طالبان برای بهبود زندگی مردم و در جهت حل مشکلات تلاش کنند تا مردم به مشکلات بیش‌تر دچار نشوند.
مهدی صبور هم می‌گوید که حکومت طالبان باید تلاش کند تا مشکلات اقتصادی کاهش یابد و بانک‌ها و سرمایه‌گذاری در کشور دوباره رونق پیدا کند.
با تمام این موارد، آگاهان معتقد اند در شرایطی که طالبان حتی نوع نظام اقتصادی کشور را اعلام نکرده‌اند، مشخص نیست اقتصاد کشور چه مسیری را می‌پیماید و چگونه مدیریت می‌شود.
طالبان پیش از این گفته بودند که نرخ‌ها را متناسب با توانایی مردم تنظیم می‌کنند؛ اما کارشناسان می‌گویند طالبان هنوز ابتدایی‌ترین گام‌ها را برای کنترل نرخ مواد اولیه و سوخت و همین‌طور بهبود شرایط اقتصادی برنداشته‌اند. به گفته آن‌ها اگر طالبان این کار را می‌کنند باید پیش از وقوع بحران انسانی انجام دهند؛ بحرانی که شمارش معکوس برای وقوع آن شروع شده‌است.
