صد روز حکومت طالبان؛ امیدها و نگرانی‌ها
طالبان بیش از ۱۰۰ روز است که قدرت را در افغانستان به دست گرفته و بر مردم حکومت می‌کنند. حکومت طالبان، از دید مردم و کارشناسان، با دستاوردها و کاستی‌هایی همراه بوده‌است. در این مدت، امنیت نسبتا بهتر شده، فساد کاهش یافته و برخورد طالبان هم با مردم خوب عنوان می‌شود. علاوه بر این، طالبان در این صد روز توانسته‌اند گام‌هایی را در جهت فعال‌سازی ادارات و پرداخت معاش کارمندان بردارند؛ اما آنچه مردم و جامعه انتظار داشتند، طالبان باید بیش از این سرعت عمل می‌داشتند و دایره اقدامات آن‌ها نیز گسترده‌تر می‌بود؛ چون از دید مردم، طالبان در رابطه با مسایل حاد اجتماعی و اقتصادی و همچنین مبارزه با گروه داعش، نتوانسته‌اند اقدامات مؤثری انجام دهند. حتی در برخی موارد، از جمله آموزش دختران، وضعیت مبهم باقی مانده و طالبان در این زمینه دستاوردی نداشته‌اند.
صد روز چگونه گذشت؟
کارشناسان معتقد اند که طالبان در برخی مسایل از جمله امنیت، کاهش فساد، فعال‌سازی ادارات کارهایی انجام داده‌اند. محمد اکرم عارفی؛ کارشناس مسایل سیاسی می‌گوید، طالبان به لحاظ سیاسی هم تا حدی دیپلماسی فعال داشته‌اند. این دیپلماسی فعال از دید او با کمک کشورهای همسایه صورت گرفته و توانسته زمینه همکاری‌ها و به رسمیت شناخته‌شدن از سوی کشورها و فعال‌شدن نمایندگی کشورها در افغانستان را فراهم کند.
او اما می‌افزاید که طالبان نتوانسته‌اند در مورد بحران اقتصادی و اجتماعی، برنامه و اقدام مؤثری داشته‌باشند. سرنوشت دانشگاه‌های دولتی و آموزش دختران بالای صنف ۶ هم از مواردی است که به گفته آقای عارفی هنوز در حکومت طالبان سرنوشت نامشخص و مبهمی دارد.
طالب‌شمول یا همه‌شمول؟
عظیم عظیمی؛ استاد دانشگاه نیز می‌گوید که طالبان در زمینه تامین امنیت و کاهش زمینه‌های فساد خوب عمل کرده و برخورد نسبتا خوبی هم با مردم در این مدت داشته‌اند؛ اما نوع حکومت طالبان از دید این استاد دانشگاه، یک مشکل جدی است که طالبان در این زمین نتوانسته‌اند گام‌هایی بردارند چنانچه در حال حاضر حکومت طالبان بیش‌تر طالب‌شمول است تا همه‌شمول.
عظیمی می‌افزاید که طالبان اگر بخواهند کار مؤثرتری انجام دهند و مشروعیت داخلی و خارجی کسب کنند، بهتر است یک حکومت همه‌شمول ایجاد کنند تا تمام مردم و اقلیت‌های دینی و مذهبی و همچنین نمایندگان زنان در کابینه و تصمیم‌گیری در حکومت حضور داشته‌باشند.
به گفته او، لازمه این کار هم این است که طالبان معاهدات مهم بین‌المللی از جمله منشور سازمان ملل متحد و اساس‌نامه آن را به رسمیت بشناسد.
کارشناسان معتقد اند در صورتی که این موارد از سوی طالبان رعایت شود، جامعه جهانی نیز حکومت جدید را به رسمیت خواهد شناخت؛ اما اگر کشورهای جهان به هر دلیلی حاکمیت طالبان را به رسمیت نشناسند، پیامدهای ناگواری برای افغانستان خواهد داشت.
مبارزه با داعش
به باور کارشناسان، داعش به عنوان «یک پروژه امریکایی، انگلیسی و اسرائیلی» در افغانستان در حال قوی‌شدن است و یارگیری این گروه با توجه به فقر و بیکاری گسترده در کشور نگران‌کننده می‌باشد.
عظیم عظیمی می‌گوید که در حال حاضر، داعش بین ۵۰۰ تا دو هزار دالر امریکایی برای جذب صاحب‌منصبان عالی، متوسط و پایین رتبه نیروهای امنیتی و دفاعی حکومت پیشین در نظر گرفته‌است که این موضوع، نگرانی‌های جدی را در زمینه تقویت این گروه در افغانستان به وجود می‌آورد.
در این میان، هرچند طالبان از دید این استاد دانشگاه اقداماتی را در جهت مبارزه با داعش انجام داده‌اند؛ اما کافی نبوده‌است. او لازمه مبارزه جدی با داعش را ایجاد حکومت همه‌شمول از سوی طالبان عنوان می‌کند و می‌گوید در صورتی که طالبان بتوانند حکومتی مورد حمایت مردم ایجاد کنند، در آن صورت هم مشروعیت داخلی دارد و هم زمینه مشروعیت خارجی برای حکومت آن‌ها فراهم می‌شود که این تنها راه مؤثر برای مبارزه با داعش است.
اکرم عارفی نیز می‌گوید که طالبان هنوز نتوانسته‌اند گام‌های مثبتی را در جهت برآورده‌شدن خواسته‌های کشورهای منطقه و جهان بردارد و افزون بر این در برخی موارد انعطاف صورت نگرفته‌است. او می‌گوید که در هفته‌های اخیر، تهدیدهای گروه داعش جدی شده و این نگرانی را به وجود آورده‌است که افغانستان یک‌بار دیگر به سمت فقر و بیکاری و ناامنی و جنگ کشانده شود.
امیدها و ناامیدی‌ها
کارشناسنان می‌گویند که امیدها و ناامیدی‌ها از حکومت طالبان بستگی به اقدامات آن‌ها دارد. عظیم عظیمی؛ استاد دانشگاه می‌گوید، در شرایط حاضر، هیچ چیزی بدون علم قابل حل نیست و هیچ معضل بین‌المللی هم بدون علم حل نشده‌است؛ بنابراین از دید این استاد دانشگاه، طالبان برای این‌که بتوانند کارهای مؤثری را برای بهبود اوضاع در کشور انجام دهند، نیاز است نیروهای متخصص و کاردان را در وزارت‌ها بگمارند.
او می‌افزاید که تمام امور را به «ملا» سپردن یک اشتباه بزرگ است و پیامد ناگواری در پی خواهد داشت. عظیمی تاکید می‌کند که طالبان بر وضعیت نظارت داشته‌باشند؛ ولی کارهای اجرایی را به اهل فهم بسپارند؛ چون به باور او، هیچ حکومتی بدون به کارگیری علم و افراد متخصص به جایی نرسیده و موفقیتی نداشته‌است.
اکرم عارفی اما تفاهم زبانی غیررسمی شکل‌گرفته میان طالبان و کشورهای منطقه را یک امیدواری می‌خواند و می‌گوید که کشورهای منطقه و جهان به این نتیجه رسیده‌اند که باید طالبان تنها گذاشته نشوند و نگذارند وضعیت مردم افغانستان تا مرز فروپاشی اقتصادی و اجتماعی پیش برود.
به گفته این کارشناس سیاسی، طالبان از موضع رسمی وعده‌هایی را داده‌اند که فضای خوش‌بینی را به وجود آورده؛ اما چیزی که از دید او نگران‌کننده است، این است که تا هنوز حکومت طالبان گام‌های عملی در جهت براورده‌شدن خواست کشورهای منطقه و جهان برنداشته که این وضعیت ممکن است بار دیگر افغانستان را به سوی فقر و بیکاری و ناامنی ببرد.
مردم چه می‌گویند؟
در این میان، مردم دیدگاه‌های متفاوت نسبت به کارکرد طالبان در صد روز اخیر دارند. برخی از شهروندان می‌گویند که با آمدن طالبان امنیت نسبتا بهتر شده و فساد و رشوه کاهش یافته‌است؛ اما برخی از شهروندان می‌گویند که فقر و گرسنگی و بیکاری پس از سقوط نظام چندین برابر شده و اما طالبان تا هنوز در این زمینه نتوانسته‌اند اقدامات مؤثری روی دست بگیرند.
اسماعیل حیدری؛ باشنده کابل می‌گوید که طالبان در بخش تامین امنیت تا حدودی موفق بوده‌اند. او می‌گوید که در ماه اول حکومت طالبان مردم از امنیت خوبی برخوردار بودند؛ اما در این اواخر، حملات این گروه مردم را نسبت به امنیت کشور نگران کرده‌است.
او می‌گوید که طالبان برخی از کارها را انجام داده‌اند؛ اما کارهای اساسی که بتواند تغییری در وضعیت مردم بیاورد را نتوانسته‌اند انجام دهند.
میرویس؛ دیگر باشنده کابل اما می‌گوید که فقر و گرسنگی میان مردم بیش‌تر شده و مردم حتی نان خوردن‌شان را ندارند. او می‌گوید که طالبان در زمینه بهبود زندگی مردم کاری نتوانسته‌اند. از دید او مهم این است که زمینه‌های فقر و گرسنگی و بیکاری در کشور کاهش یابد.
با این‌همه، مردم می‌گویند که طالبان نسبت به گذشته اندکی تغییر کرده و آن‌گونه که مردم از طالبان وحشت داشتند، این بار برخوردشان با مردم خوب بوده‌است؛ اما اقدامات طالبان در زمینه کاهش فقر و بیکاری و بحران اقتصادی از دید مردم ناچیز بوده‌است.
