مذاکرات ۱۰ میلیارد دالری؛ کلید حل بحران اقتصادی افغانستان در واشنگتن است؟
هیات عالی‌رتبه «امارت اسلامی» به رهبری امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت خارجه طالبان برای مذاکرات دوهفته ای با هیات‌های امریکایی، راهی قطر شده‌است. بحث در مورد پول‌های منجمدشده افغانستان یکی از محورهای این گفتگو عنوان شده‌است.
عبدالقهار بلخی؛ سخنگوی وزارت امور خارجه طالبان، پیش‌تر اعلام کرده‌بود که هیات طالبان با نمایندگان اتحادیه اروپا، امریکا و سایر طرف‌ها در مورد موضوعات سیاسی، پول منجمدشده افغانستان، کمک‌های بشردوستانه، معارف، صحت، گشایش دوباره سفارت‌خانه‌ها در کابل و تأمین امنیت آن‌ها و سایر موارد مرتبط بحث و گفتگو خواهد کرد.
ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگو و معین امور نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان نیز با تایید آغاز مذاکرات میان نمایندگان امریکا و طالبان گفته‌است که در این مذاکرات تلاش صورت می‌گیرد تا پول‌های منجمدشده افغانستان آزاد شود.
اما ند پرایس؛ سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا اعلام کرد که هیات امریکایی با طالبان درباره «منافع ملی حیاتی ما» که شامل عملیات ضد تروریستی علیه داعش و القاعده، کمک‌های بشردوستانه، اقتصاد فروپاشیده افغانستان و عبور امن از افغانستان برای شهروندان امریکایی و افغان‌هایی که برای ایالات متحده کار می‌کردند، گفتگو خواهد کرد.
تاثیر آزادسازی پول منجمدشده بر وضعیت اقتصادی
آگاهان امور اقتصادی می‌گویند در صورتی که پول منجمدشده افغانستان در بانک‌های خارجی آزاد شود، در کوتاه‌مدت مشکل اقتصادی را حل می‌کند؛ اما در درازمدت نمی‌تواند تاثیری روی وضعیت اقتصادی بگذارد.
مرتضی رضایی؛ استاد دانشگاه و آگاه اقتصادی می‌گوید، حکومت طالبان و مردم افغانستان زیر فشار بلند اقتصادی قرار دارند که با توجه به این شرایط، طالبان یکی از گزینه‌های بزرگی که روی آن حساب می‌کند، همین آزادسازی پول‌های منجمدشده افغانستان در بانک‌های خارجی است. به همین دلیل هم طالبان تلاش دارند تا این پول منجمدشده را آزاد سازند.
این آگاه اقتصادی می‌افزاید، اگر پول‌های منجمدشده افغانستان آزاد شود، و از این پول، استفاده درست صورت بگیرد، تا حدی بحران کنونی در افغانستان را رفع می‌کند؛ اما با توجه به موقف امریکا احتمال آزادسازی این پول‌ها بسیار اندک به نظر می‌رسد که این‌گونه، از دید آقای رضایی، نیاز است طالبان برای حل بحران کنونی، گزینه‌های دیگری هم داشته‌باشند تا بتوانند وضعیت را مدیریت کنند.
تا جایی که مشاهده می‌شود و با توجه به صد روز کار حکومت جدید، طالبان گزینه‌های دیگری روی میز ندارند و به باور آگاهان، برای گزینه‌های کارآمد هم نیاز است حکومت طالبان در سطح کشورهای جهان، یا منطقه و دست‌کم چند کشور به رسمیت شناخته شود.
طوری‌که آقای رضایی می‌گوید، طالبان با آزادشدن پول منجمدشده می‌توانند هزینه حکومت فعلی خود را تامین کنند و اما آن پول مؤثری نخواهد بود که به درد سرمایه‌گذاری بخورد و همچنین توقع آنچنانی از استفاده درست این پول هم نمی‌رود.
زکریا حیدری؛ دیگر کارشناس امور اقتصادی هم می‌گوید، تنها بودجه حکومت در سال‌های گذشته بیش از ۵ میلیارد دالر بوده‌است، حالا این ۹٫۵ میلیارد دالر هم ممکن است تا یک‌و‌نیم سال مشکل اقتصادی را تا حدی رفع کند؛ اما بعد از آن، بازهم همین وضعیت فعلی حاکم خواهد شد.
حیدری می‌افزاید که این ۹٫۵ میلیارد دالر سرمایه افغانستان است و مصرف آن هم عواقب اقتصادی دیگر را در پی خواهد داشت؛ زیرا به هر پیمانه که از این پول مصرف شود، سرمایه افغانستان کاهش می‌یابد.
به گفته او حکومت قبلی هم صلاحیت مصرف این پول را نداشت و طالبان هم نیاز است برای حل اساسی مشکلات اقتصادی، برنامه‌های سنجیده شده و منظم کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت را در نظر گیرند و تنها به این پول به عنوان راه حل مشکلات اقتصادی کنونی نگاه نکنند.
تحریم طالبان
آگاهان می‌گویند که امریکا و دیگر اعضای صندوق بین‌المللی پول، طالبان را تحریم کرده‌اند و این کشورها با مسدود سازی پول می‌خواهند فشارهایی را بر حکومت طالبان اعمال کنند که با توجه به این تحریم‌ها امکان آزادسازی پول‌های منجمدشده افغانستان بعید به نظر می‌رسد.
مرتضی رضایی می‌گوید، تحریم فعلی که از سوی امریکا و سایر اعضای صندوق بین‌المللی پول وضع شده اهدافی را دنبال می‌کند که بیش‌تر بر اعمال فشار بر طالبان متمرکز است.
این کارشناس اقتصادی معتقد است که امریکا بدون شک، اهداف و منافعی را در افغانستان دنبال می‌کند و مهم‌تر از آن، امریکا شکستی را که در سیاست در قبال افغانستان داشته، نمی‌خواهد با موفقیت حکومت طالبان بیش‌تر سازد. به گفته او، امریکا با توجه به این مساله بر حکومت طالبان فشار بیش‌تر اعمال خواهد کرد که این‌گونه آن‌ها نه تنها بر حکومت طالبان فشار وارد می‌کنند؛ بلکه مردم افغانستان را نیز چوب سوخت این فشار می‌سازد.
افزون بر این، از دید آقای رضایی، اگر پول منجمدشده افغانستان آزاد هم شود، در چنین شرایطی گمان نمی‌رود تمام پول‌های منجمدشده یکباره در اختیار طالبان قرار بگیرد؛ زیرا امریکا با توجه به منافع و سیاستی که در افغانستان دنبال می‌کند این احتمال ضعیف است که امریکا اجازه بدهد که افغانستان از این پول‌های منجمدشده استفاده کند.
این استاد دانشگاه تاکید می‌کند با توجه به برنامه‌های طالبان، اگر پول منجمدشده آزاد نشود، افغانستان در اعماق بحران فروخواهد رفت و وضعیت از آنچه هست، بدتر خواهد شد و زندگی در افغانستان یک چهره غیرانسانی خواهد گرفت؛ زیرا شرایط بد اشتغال، فقر و گرسنگی میان مردم بیش‌تر می‌شود و امیدهایی که فعلا وجود دارد هم از بین خواهد رفت.
راه حل چیست؟
آگاهان، فعالیت و کار روی اقتصاد کلان و خرد در کشور را یک راه حل مناسب برای وضعیت کنونی می‌دانند.
مرتضی رضایی می‌گوید، یکی از راه حل‌های مناسب در شرایط کنونی، استفاده از ابزاری است که در سطح اقتصاد کلان در نظر گرفته شود. از نظر این استاد دانشگاه، توجه و کار در زمینه اقتصاد کلان تنها راه حل مشکل کنونی نیست؛ بلکه طالبان باید در زمینه اقتصاد خرد نیز کارها و اقدامات مؤثری را روی دست بگیرند. مخصوصا در بخش اشتغال و تشویق سرمایه‌گذاری و جلوگیری از فرار سرمایه که هم در بخش اقتصاد خرد و هم در سطح اقتصاد کلان مطرح است.
به باور این کارشناس اقتصادی، گزینه دیگری که طالبان می‌توانند روی آن تمرکز کنند، استفاده از برقراری ارتباطات با اقتصادهای جهان به خصوص کشورهای اقتصادی منطقه است که البته طالبان علاوه بر تلاش در جهت آزادسازی پول منجمدشده در این زمینه هم تا حدی کار کرده‌است؛ طوری که کمک‌های کشورهای چین و پاکستان را جذب کرده‌است.
زکریا حیدری اما تلاش طالبان در جهت جلب توجه جامعه جهانی و اعتماد و حمایت مردم افغانستان را یک نیاز جدی در جهت حل مشکلات جاری در کشور عنوان می‌کند. چیزی که این کارشناس اقتصادی تاکید دارد، انعطاف‌پذیری طالبان در برابر خواست‌های جامعه جهانی و همین‌طور کشورهای منطقه است تا بتوانند وضعیت را تا حدی مدیریت کنند.
جلب اعتماد و حمایت مردم مورد دیگری است که آگاهان بر آن تاکید دارند. آن‌ها معتقد اند که با حمایت و اعتماد مردم زمینه‌های سرمایه‌گذاری در کشور افزایش یافته و وضعیت هم رو به بهبودی خواهد رفت و علاوه بر آن، با اعتماد مردم بر حکومت، مردم سپرده‌های بانکی‌شان را به بانک‌ها می‌سپارند و بانک‌های کشور هم از این وضعیت دشوار رهایی خواهند یافت.
