افغانستان، طالبان و دورنمای مبارزه با مواد مخدر

مواد مخدر یک پدیده ویرانگر است که در افغانستان ۲۰ سال اخیر، تمام مسایل مربوط به جنگ بیش‌تر بر آن متمرکز و معطوف بوده و همواره در خدمت تامین ماشین جنگی گروه‌های ترویستی بوده است. این پدیده ویرانگر که ترویج گسترده، تولید، پروسس و قاچاق آن به سالیان جنگ مجاهدین علیه نیروهای اتحاد شوروی سابق برمی‌گردد، با ورود طالبان در عرصه منازعات سیاسی و نظامی تبدیل به مهم‌ترین منبع تغذیه ماشین جنگ تبدیل شد و در ۲۰ سال گذشته هم به‌رغم وجود یک دولت قانونی و حضور گسترده جامعه بین‌المللی، تولید و قاچاق آن نه تنها کاهش نیافت؛ بلکه بیش از هر زمان دیگر گسترش پیدا کرد و به یک معضل جهانی مبدل شد.وزارت امور داخله طالبان به مسئولان مبارزه با مواد مخدر ولایات دستور داده‌است که هرچه زودتر جلو کشت، خرید و فروش مواد مخدر را بگیرند. حساب کاربری تلویزیون ملی روز (یک‌شنبه، ۲۱ قوس) در توییتی نوشت که وزارت داخله، مدیران تازه‌ای را برای مبارزه با مواد مخدر در ولایات گماشته‌است.

طبق این گزارش، معاون مبارزه با مواد مخدر وزارت امور داخله گفته که به این مدیران هدایت داده شده تا هرچه زودتر جلو کشت و خرید و فروش مواد مخدر در تمامی ولایت‌های کشور را بگیرند.

این در حالی ‌است که پیش از این، بی‌بی‌سی در گزارشی به نقل تولیدکنندگان مواد مخدر خبر داده‌بود که پس از تسلط طالبان، تجارت مواد مخدر در حال رونق‌گرفتن است. یکی از تولیدکنندگان مواد مخدر با اشاره به تصمیم طالبان درباره ممنوعیت مواد مخدر گفته‌بود که آن‌ها (طالبان) «به لطف تریاک به آنچه دارند دست یافته‌اند».

براساس این گزارش که روز (یک‌شنبه، ۲۱ قوس) منتشر شد، یکی از منابع درگیر در تجارت مواد مخدر گفته‌است که اکنون روزانه حدود ۳۰۰۰ کیلوگرم شیشه توسط بیش از ۵۰۰ کارخانه موقت در یک منطقه دورافتاده تولید مواد مخدر در جنوب غرب کشور تولید می‌شود.

اقتصاد جنگی
کارشناسان، مواد مخدر را از عوامل مهم اقتصاد جنگی و جنگ طولانی‌مدت در افغانستان عنوان می‌کنند. ویس ناصری؛ کارشناس سیاسی می‌گوید که در چند دهه اخیر که افغانستان همواره درگیر جنگ بوده‌است، از تولید، پروسس و قاچاق مواد مخدر به خاطر تقویت منابع جنگی و جبهات جنگ استفاده شده‌است.

این کارشناس می‌افزاید که مواد مخدر همواره بخش مهم اقتصاد جنگ را تشکیل داده و در خدمت تامین منابع جنگی قرار گرفته‌است. به گفته او، تمام مسایل جنگ در این مدت متمرکز بر مساله مواد مخدر بوده‌است.

از دید او طالبان که از زمان ورود به منازعات سیاسی- نظامی از تولید و قاچاق مواد مخدر برای تامین منابع جنگی و جبهات‌شان استفاده کرده‌اند، اکنون هم با توجه به منابع محدودی که در اختیار دارند بار دیگر به مواد مخدر تکیه می‌کنند.

طوری که این آگاه سیاسی می‌گوید، در حال حاضر بافت پیچیده‌ای از قاچاق و تجارت مواد مخدر در افغانستان، منطقه و جهان شکل گرفته‌است که امکان استفاده بیش‌تر از این پدیده در تامین منابع جنگ را را افزایش می‌دهد.

به گفته او، اتکای اقتصاد جنگی و منابع نیروهای جنگی در افغانستان همواره قاچاق مواد مخدر بوده و این روند امروزه بیش از هر زمان دیگر رشد کرده و اتکای طالبان هم بیش‌تر به تولید و قاچاق این پدیده خواهد بود.

معضل جهانی
برخی از آگاهان می‌گویند که افزایش تولید و قاچاق مواد مخدر در سال‌های گذشته و بی‌توجهی به ابعاد گوناگون آن و مواجهه با یک معضل ملی و جهانی در حد یک امر فرعی سبب شده‌است این معضل بسیاری از کشورهای منطقه را با چالش بی‌سابقه‌ای روبه‌رو کند.

احمد خان اندر؛ آگاه اقتصادی می‌گوید در صورتی که جامعه جهانی حکومت طالبان را به رسمیت نشناسد، مساله تولید و قاچاق مواد مخدر نیز افزایش خواهد یافت. او می‌گوید که نیاز است برای مبارزه با مواد مخدر، حکومت طالبان از سوی کشورهای جهان به رسمیت شناخته شود در غیر آن، به گفته او مافیای داخلی و خارجی مواد مخدر با استفاده از فقر و تنگدستی میان مردم تلاش می‌کند کشت و قاچاق مواد مخدر را افزایش دهد.

این کارشناس اقتصادی، مبارزه با مواد مخدر را مستلزم تلاش هماهنگ حکومت و کشورهای منطقه و جهان می‌داند و می‌گوید که امروزه تولید، پروسس و قاچاق مواد مخدر به یک مشکل جدی جهانی تبدیل شده و اگر مبارزه ای جدی در این زمینه صورت نگیرد، پیامد خطرناکی نه تنها برای افغانستان؛ بلکه برای تمام کشورها خواهد داشت.

با این حال، آگاهان می‌گویند که در سال‌های گذشته با وجود یک حکومت قانونی و حضور گسترده جامعه جهانی، مبارزه با مواد مخدر نه تنها کاهش آن را در پی نداشت؛ بلکه باعث شد این پدیده در سایه حضور جامعه جهانی بیش‌تر رشد کند.