روسیه و ناتو؛ آخرین تلاش‌ها برای مهار جنگ
در حالی که ناتو همچنان تحت تاثیر خروج عجولانه و شکست شرم‌آور امریکا و هم‌پیمانانش از افغانستان قرار دارد و شکاف ناشی از این رویداد همچنان بر روابط راهبردی شرکای امنیتی بلوک غرب سایه افکنده، روسیه با استفاده از این فرصت تلاش می‌کند تا مجال احیای دوباره ناتو و پر کردن شکاف‌های تنش‌زای کنونی میان شرکای راهبردی امریکا را از میان بردارد و با ایجاد تنش‌های تازه روند رو به افول قدرت نظامی غرب و ناتو را همچنان ادامه دهد.
ینس استولتنبرگ؛ دبیرکل ناتو، یک نشست ویژه بین سفرای ناتو و مقام‌های ارشد روسیه برای هشت روز دیگر در شهر بروکسل برنامه‌ریزی کرده‌است.
ناتو ضمن نگرانی‌اش از تقویت مواضع نظامی روسیه در امتداد مرز اوکراین، چندین ماه است که برگزاری نشست شورای موسوم به شورای روسیه- ناتو را پی‌گیری می‌کند.
مسکو خواهان تضمین‌هایی است مبنی بر این‌که ناتو گسترش به سمت شرق را متوقف کرده و به همکاری نظامی با اوکراین و گرجستان که دارای مناقشات ارضی با روسیه هستند، پایان دهد.
مقام ناتو گفت: «هرگونه گفتگو با روسیه باید بر اساس اقدام متقابل باشد، به نگرانی‌های ناتو در مورد اقدامات روسیه رسیدگی کند و با مشورت با شرکای اروپایی ناتو انجام شود.»
بر اساس این گزارش، در ۱۳ جنوری هم مذاکرات در قالب گسترده‌تر سازمان امنیت و همکاری اروپا(OSCE) که شامل امریکا و متحدانش در ناتو، و همچنین روسیه، اوکراین و چند کشور دیگر شوروی سابق است، ادامه خواهد یافت.
گفتگوهای امنیتی و استراتژیک میان روسیه و ناتو در حالی برگزار می‌شود که تنش در مرزهای اوکراین با روسیه همچنان پابرجاست. دوطرف آرایش‌های نظامی خود را تقویت کرده‌اند و تدابیر دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها دست‌کم تاکنون نتیجه‌بخش نبوده‌است.
کارشناسان می گویند که روسیه برای تغییر معادلات استراتژیک در منطقه نفوذ خود وارد مرحله تازه‌ای شده‌است؛ مرحله‌ای که ناتو را در بدترین فصل از حیات راهبردی این پیمان نظامی با چالشی بزرگ روبه‌رو کرده‌است.
در حالی که ناتو همچنان تحت تاثیر خروج عجولانه و شکست شرم‌آور امریکا و هم‌پیمانانش از افغانستان قرار دارد و شکاف ناشی از این رویداد همچنان بر روابط راهبردی شرکای امنیتی بلوک غرب سایه افکنده، روسیه با استفاده از این فرصت تلاش می‌کند تا مجال احیای دوباره ناتو و پر کردن شکاف‌های تنش‌زای کنونی میان شرکای راهبردی امریکا را از میان بردارد و با ایجاد تنش‌های تازه روند رو به افول قدرت نظامی غرب و ناتو را همچنان ادامه دهد.
از نظر استراتژیست‌های نظامی کرملین، اکنون زمانی مناسب برای ضربه‌زدن به ناتو محسوب می‌شود؛ زمانی که در آن تحت تاثیر معامله امریکا با طالبان ونیز زخم عمیق ناشی از پیمان آکوس که روابط اروپا با آن‌سوی آتلانتیک را به شدت دچار تنش‌های تازه کرد که ترمیم آن دست‌کم در آینده‌ای نزدیک دور از امکان به نظر می‌رسد ناتو شرایط دشواری را سپری می‌کند. بنابراین این سازمان نظامی نباید فرصت کافی برای بازسازی خود را پیدا کند تا بر چالش‌های کنونی‌اش غلبه نماید.
در صورتی که این برداشت درست باشد، یکی از انگیزه‌های بحران جاری میان روسیه و اوکراین بازتولید تنش‌های ویرانگر برای ناتو و جلوگیری از گسترش نفوذ آن به سمت شرق و یارگیری از میان متحدان پیشین کرملین با استفاده از سیاست گسترش سیطره آن سازمان در مناطق نفوذ سنتی روسیه است.
روسیه می‌خواهد این پیام را به امریکا و ناتو منتقل کند که قدرت نظامی این کشور به مرحله‌ای بازگشت‌ناپذیر رسیده و اکنون مسکو از توان و ظرفیت کافی برای ایستادن در برابر روند رو به گسترش امپریالیسم غربی برخوردار است و اجازه نمی‌دهد که ناتو با یارگیری از میان متحدان سابق روسیه مانند اوکراین مرزهای استراتژیک خود را به درون حیاط خلوت روسیه گسترش دهد و دایره سیطره کرملین را به مرزهای رسمی روسیه محدود سازد.
با این حال، تمکین امریکا و سران سازمان نظامی ناتو به درخواست روسیه برای گفتگوهای امنیتی و استراتژیک، نشان می‌دهد که غرب در حال حاضر آماده وقوع یک جنگ تازه نیست و به همین دلیل در تلاش است تا از تشدید بیش‌تر بحران اوکراین جلوگیری کند و به این ترتیب برای بازسازی روابط آسیب‌دیده خود در نتیجه جنگ افغانستان و پیمان آکوس، از رقبای سنتی خود مانند روسیه زمان بخرد.
با این حال، انتظار نمی‌رود که گفتگوهای آتی آن‌گونه که رهبران غربی اراده می‌کنند به پیش برود. روسیه درخواست‌های مشخصی دارد که از جمله، عقب‌نشینی ناتو از مناطق نفوذ مسکو در منطقه، خودداری از استقرار سامانه‌های ضد موشکی در جمهوری‌های شوروی سابق، بستن پرونده الحاق اوکراین به ناتو و اتحادیه اروپا و متوقف‌کردن سیاست‌های تحریک‌آمیز دیگر از جانب غرب و امریکا می‌باشد.
اگرچه برای جلوگیری از جنگ شاید سران ناتو و امریکا با بخشی از درخواست‌های روسیه موافقت کنند؛ اما کارشناسان مسایل استراتژیک معتقد اند که قدرت روسیه به طور قابل ملاحظه‌ای احیا شده و کرملین هرگز از خواسته‌های خود برای بازیافت اقتدار و عظمت روسیه پیشین در معادلات استراتژیک و راهبردی و امنیتی جهان دست برنخواهد داشت. به همین دلیل حتی اگر تنش در مرز اوکراین کاهش یابد، رابطه پیچیده مسکو با اروپا و امریکا ترمیم شود و خواسته‌های کنونی ولادیمیر پوتین از جانب رهبران غربی تحقق یابد، نه تنها مطالبات و انتظارات روسیه از غرب برای به دست آوردن جایگاه شایسته خود در معادلات استراتژیک جامعه بین‌المللی را کم نخواهد کرد؛ بلکه پیش‌بینی می‌شود که در آینده با توجه به رویکرد شناخته‌شده ولادیمیر پوتین به منظور احیای روسیه در برابر قدرت نظامی و سیاسی غرب، درخواست‌ها و پیش‌شرط‌های جدیدی از سوی مسکو وضع شود و به این ترتیب تنش میان دو بلوک همچنان افزایش پیدا کند.
