۴۷۰ روز نسلکشی در غزه؛ آتشبس برقرار شد، صلح میآید؟
این آتشبس، شکنندهترین توافقی است که تاکنون در خاورمیانه به عنوان کانون جنگها و نبردهای خونین و فاجعهبار به دست آمده است و هیچ اطمینانی وجود ندارد که با پایان دوره ۴۲ روزه بار دیگر از سوی دوطرف جنگ تمدید شود. در جانب فلسطینی این نگرانی وجود دارد که هدف اسرائیل از امضای توافقنامه آتش بس ممکن است صرفاً آزادی اسرا باشد و با تحقق این هدف، بار دیگر سران رژیم تل آویو جنگ را از سر بگیرند.
سرانجام پس از ۴۷۰ روز کشتار و نسلکشی و ویرانی و جنایت در غزه، توافقنامه آتشبس میان حماس و اسرائیل امضا شد و فرایند اجرایی آن با آزادی نخستین اسرا از دوطرف و نیز گسیل صدها موتر حامل کمکهای بشردوستانه به سمت نوار غزه آغاز گردید.
این آتشبس اگرچه در مرحله اول تنها ۴۲ روز طول خواهد کشید و طی آن دهها اسیر اسرائیلی و صدها اسیر فلسطینی آزاد خواهند شد؛ اما ساکنان غیرنظامی غزه امیدوار اند که همچنان پایدار بماند و به جنگ جنونآمیز ۱۵ ماه گذشته پایان دهد.
با این حال، همین مدت کوتاه نیز برای مردم غزه فرصتی دوباره برای بازیابی زندگیهای از دست رفته محسوب میشود. سازمانهای امدادرسان میگویند که ابعاد نیازهای انسانی در غزه به اندازهای گسترده و وسیع است که ورود روزانه ۶۰۰ موتر حامل کمکهای بشردوستانه به این باریکه نیز بسنده نیست.
بر بنیاد ارزیابیها بیش از ۷۰ درصد کل ساختمانهای نوار غزه به طور کامل نابود شدهاند و به این ترتیب بنای زندگیهای تازه و احداث سرپناههای نو برای ساکنان این منطقه ممکن است سالها طول بکشد و نیاز به کمکهای هنگفت جامعه بینالمللی دارد.
علاوه بر این، اگرچه بر اساس آمار منتشر شده از سوی وزارت صحت نوار غزه، مرگ حدود ۴۷ هزار نفر در نتیجه ۱۵ ماه نسلکشی مستمر اسرائیل در این منطقه به طور رسمی ثبت شده است؛ اما سازمانهای مستقل هشدار میدهند که اعداد واقعی قربانیان جنایتهای اسرائیل در نوار غزه ممکن است بسیار بیشتر از آن چیزی باشد که از سوی نهادهای دولتی این منطقه به ثبت رسیده است؛ زیرا به باور آنان وزارت صحت غزه تنها مرگهایی را ثبت کرده که طی آن اجساد قربانیان به شفاخانهها منتقل شده و در مراکز درمانی و بهداشتی توسط کادر پزشکی تایید شده است.
این در حالی است که بیم آن میرود که دهها هزار نفر دیگر که در نتیجه بمبارانهای وحشیانه اسرائیل کشته شدهاند همچنان زیر آوارهای ساختمانهای ویران شده غزه مدفون شده و یا به دلیل شرایط جنگی، فقدان امکانات و فرار مردم از مناطق جنگزده در خیابانها و بیابانها رها شده باشند و هیچ نهاد یا سازمانی آنها را در آمارهای رسمی و منابع دولتی ثبت نکرده باشد.
بنابراین انتظار میرود که مردم غزه حتی در روزهای برقراری آتشبس نیز روزگار سخت و توانفرسایی را سپری کنند، با مرگهای بیشتر روبهرو شوند و مهمتر از همه اینکه در مواجهه با خانههای ویران شده و زندگیهایی برباد رفته امیدشان نسبت به آینده را از دست بدهند. در چنین شرایطی نمیتوان انتظار داشت که استقرار آتشبس لزوماً برای صدها هزار شهروند غزه، پیامآور صلح و آشتی و آرامش و رفاه و امید به آینده خواهد بود.
مساله نگرانکننده دیگر ابهام درباره پایان مهلت ۶ هفتهای آتش بس به دست آمده است. بسیاری از کارشناسان میگویند که این آتشبس، شکنندهترین توافقی است که تاکنون در خاورمیانه به عنوان کانون جنگها و نبردهای خونین و فاجعهبار به دست آمده است و هیچ اطمینانی وجود ندارد که با پایان دوره ۴۲ روزه بار دیگر از سوی دوطرف جنگ تمدید شود.
در جانب فلسطینی این نگرانی وجود دارد که هدف اسرائیل از امضای توافقنامه آتش بس ممکن است صرفاً آزادی اسرا باشد و با تحقق این هدف، بار دیگر سران رژیم تل آویو جنگ را از سر بگیرند.
ناظران مستقل نیز میگویند که اسرائیل به هیچیک از اهداف خود در جنگ ۱۵ ماهه علیه مردم غزه دست نیافته است. مهمترین هدف اسرائیل در این جنگ، نابودی کامل حماس بود؛ گروهی که بلافاصله پس از اعلام آتشبس بار دیگر از تونلهای غزه سر برآورد و کنترل این باریکه جنگزده و مزدحم را به دست گرفت.
قدرت مقاومت شگفتانگیز و انعطافپذیری خیرهکننده حماس در برابر حملات کوبنده رژیم اسرائیل طی ۱۵ ماه گذشته نیز چشمانداز پیروزی رژیم تلآویو در جنگ را به حداقل ممکن کاهش داد و این یکی دیگر از مسائلی است که ممکن است بر دورنمای آتشبس تاثیر بگذارد و اراده اسرائیلیهای افراطی برای بازگشت دوباره به جنگ را تقویت کند.
افزون بر این، مساله مهمتر چشمانداز آینده صلح در خاورمیانه است؛ چیزی که به باور بسیاری از کشورها و ملتهای منطقه و جهان، تنها راه حل قابل دستیابی آن تاسیس دو کشور مستقل فلسطینی و اسرائیلی در کنار همدیگر است؛ اما این ایده با مخالفت شدید، آشکار و علنی دولتمردان اسرائیلی مواجه است؛ زیرا در این صورت بسیاری از شهرکهایی که در طول سالهای گذشته توسط اسرائیلیها در سرزمینهای فلسطینی ساخته شده غیرقانونی اعلام شده و به خاک فلسطین منضم خواهند شد. به همین دلیل، سران کنونی رژیم تلآویو بارها اعلام کردهاند که هرگز اجازه نمیدهند که دولت مستقل فلسطینی در همسایگی این رژیم شکل بگیرد.
در این زمینه حتی گفته میشود که رژیم اسرائیل تا پیش از حمله هفتم اکتبر سال ۲۰۲۳ میلادی از حاکمیت حماس بر غزه به منظور جلوگیری از تقویت دولت خودگردان فلسطین در کرانه باختری حمایت میکرد؛ زیرا این امر اجازه تشکیل کشور مستقل فلسطینی را نمیداد و هدف اسرائیل در دو پارچه نگه داشتن سرزمینهای فلسطینی را محقق میکرد.
بنابراین با وجود اینکه آتشبس موقت در غزه برقرار شده و میلیونها شهروند این منطقه جنگزده اکنون فرصت التیام زخمهای خود را پیدا کردهاند؛ اما هیچ تضمینی وجود ندارد که آتشبس کنونی در پایان ۶ هفته اول برای مدت زمانی طولانی تمدید شود و این امر در نهایت به یک راه حل پایدار و همیشگی به منظور استقرار صلح و ثبات دائمی در خاورمیانه بیانجامد.