توسعه و امنیت، بدون رسمیت؟
آن‌گونه که از دستور کار نشست تاشکند برمی‌آید، ظاهرا قرار است این نشست درباره امنیت و رشد اقتصادی در افغانستان برگزار شود؛ دو موضوعی که به عقیده کارشناسان به طور مستقیم با شناسایی رسمی دولت طالبان، ارتباط دارد و تا زمانی که مساله مشروعیت ملی و بین‌المللی دولت طالبان حل نشود، هیچ تضمین و تعهدی درباره استقرار امنیت و دستیابی به رشد و رونق اقتصادی در کشور نیز رخ وجود نخواهد داشت.
قرار است تا دو روز دیگر نشست بین‌المللی دو روزه تحت عنوان «امنیت و رشد اقتصادی افغانستان» در تاشکند؛ پایتخت ازبکستان با حضور نمایندگان دولت طالبان برگزار شود.
رسانه‌های هندی خبر داده‌‌اند که این نشست بین‌المللی به روز‌های دوشنبه و سه شنبه هفته جاری در تاشکند برگزار شده و هندوستان هم در آن حضور خواهد داشت.
در این نشست نمایندگان ۲۰ کشور جهان و برخی از سازمان‌های بین‌المللی شرکت کرده و وضعیت امنیتی و بحران بشری در افغانستان را بررسی می‌کنند.
وزارت خارجه ازبکستان هم گفته که در این نشست نمایندگان طالبان هم دعوت شده‌‌اند؛ اما این به معنی به رسمیت‌شناختن حکومت «امارت اسلامی» در افغانستان نیست.
نشست امنیتی و اقتصادی ازبکستان شاید مهم‌ترین نشستی باشد که پس از تسلط طالبان درباره افغانستان برگزار می‌شود. موضوع دیگری که بر اهمیت این نشست می‌افزاید، حضور نمایندگان طالبان در آن است.
این در حالی است که هنوز هیچ کشوری – از جمله ازبکستان- دولت طالبان را به رسمیت نشناخته‌است و این امر می‌تواند نشست یادشده و دستاوردهای آن را تحت تاثیر قرار دهد.
آن‌گونه که از دستور کار نشست تاشکند برمی‌آید، ظاهرا قرار است این نشست درباره امنیت و رشد اقتصادی در افغانستان برگزار شود؛ دو موضوعی که به عقیده کارشناسان به طور مستقیم با شناسایی رسمی دولت طالبان، ارتباط دارد و تا زمانی که مساله مشروعیت ملی و بین‌المللی دولت طالبان حل نشود، هیچ تضمین و تعهدی درباره استقرار امنیت و دستیابی به رشد و رونق اقتصادی در کشور نیز رخ وجود نخواهد داشت.
در این میان، بدیهی است که طالبان در نظر دارند از طریق تعامل با کشورهای همسایه، منطقه و جهان و اعزام نمایندگان‌شان در نشست‌هایی مانند نشست تاشکند، پیامدهای زیان‌بار عدم شناسایی بین‌المللی دولت خود را به حداقل ممکن کاهش دهند و به مثابه یک دولت مشروع و مقتدر، عمل کنند. آنها پیش از این هم گفته‌اند که سفر نمایندگان و دیپلمات‌های‌شان به سراسر جهان و تعامل و ارتباط آنان با کشورهای گوناگون، خود به معنای شناسایی غیررسمی است و هیچ تفاوتی با یک دولت مشروع و مورد تایید جامعه بین‌المللی ندارد؛ اما صرف نظر از جنبه شعاری این موضع‌گیری، اگر عدم شناسایی رسمی دولت طالبان، هیچ پیامد آسیب‌زا و زیان‌باری در پی نداشت، بدون شک، رهبران طالبان با استفاده از هر فرصت و مناسبت و تریبونی از جامعه جهانی نمی‌خواستند که دولت آنها را به رسمیت بشناسد.
در این میان، امنیت و شناسایی، مساله‌ای دوجانبه است. یعنی یکی از انتظارات جهان از طالبان، توانایی آنها برای تامین و استقرار ثبات سراسری در کشوری است که حدود ۴۴ سال جنگ را پشت سر گذاشته و هنوز به آرامش و پایداری نرسیده‌است. جامعه جهانی در حال راستی‌آزمایی ادعاهای طالبان مبنی بر استقرار امنیت سراسری و پایان‌دادن به جنگ چند ده ساله است؛ این راستی‌آزمایی اما برخلاف ادعاها یا انتظارات طالبان، با نتایج مطلوبی همراه نبوده؛ زیرا داعش قدرتمندتر شده، تروریست‌ها با قدرت و مصونیت بیشتری مانور و جولان می‌دهند، جبهات نظامی ضد طالبان نیز در شماری از نقاط کشور همچنان فعال هستند، و مهم‌تر از همه این‌که نارضایتی‌های قومی روز به روز در حال رشد است و طالبان نتوانسته با تشکیل یک دولت مشروع و ملی، زمینه تعامل مثبت و سازنده میان دولت و ملت را فراهم کنند.
از سوی دیگر، طالبان می‌گویند که آنها در صورتی به تعهدات امنیتی خود در قبال جهان، عمل می‌کنند که به عنوان یک دولت مشروع به رسمیت شناخته شوند. به این ترتیب، آنها به نحوی مبارزه با تروریزم، قطع ارتباط با گروه‌های تروریستی و استقرار امنیت در کشور را مشروط به شناسایی‌شان از سوی کشورها و سازمان‌های بین‌المللی می‌کنند.
این در حالی است که تا زمانی که مساله امنیت حل نشود، توسعه نیز رخ نخواهد داد؛ زیرا در افغانستان ناپایدار کنونی که فاقد هرگونه آینده پایدار و قابل اطمینان است، هیچ کشور، سازمان یا شرکتی حاضر به سرمایه‌گذاری و کار نیست و پروژه‌های بزرگ و سودآور اقتصادی هم بدون ایجاد یک امنیت مطمئن و مؤثر راه‌اندازی نشده و به سرانجام نخواهد رسید.
بنابراین، نشست ازبکستان در خوش‌بینانه‌ترین حالت به دولت تاشکند کمک می‌کند تا نقش خود را به مثابه یک بازی‌گر منطقه‌ای در معادلات افغانستان، تقویت کرده و بهبود بخشد و به طالبان نیز امکان خواهد داد تا سازمان‌های امدادرسان بین‌المللی را ترغیب کنند که برای جلوگیری از وقوع فاجعه، کمک‌های انسان‌دوستانه بیشتری را در اختیار آنان قرار دهند. جز این به نظر نمی‌رسد که نشست امنیتی و اقتصادی تاشکند، بدون برداشتن گامی عملی برای شناسایی رسمی دولت طالبان، منجر به نتایج امیدآفرین در حوزه امنیت و اقتصاد افغانستان شود.
