طالبان و جهان از نشست ازبکستان چه می‌خواهند؟
اگرچه دیپلمات‌های طالبان از نشست‌هایی مانند نشست تاشکند انتظار دارند که به انزوای سیاسی دولت‌شان پایان دهد، مشکلات و فشارهای اقتصادی و مالی ناشی از تحریم، انسداد دارایی‌ها، قطع کمک‌های خارجی و عدم سرمایه‌گذاری کشورها و شرکت‌های بیرونی بر پروژه‌های عظیم در افغانستان را برطرف سازد و موجب تجدید نظر بر پیش‌شرط‌های جهان برای شناسایی و تعامل با طالبان شود؛ اما واقعیت این است که بدون تغییر سیاست‌های اصولی طالبان در حوزه‌هایی مانند ساختار سیاسی، حقوق اقوام، اقلیت‌ها، مذاهب، زنان، رسانه‌ها و فعالان سیاسی و مدنی، قطع ارتباط با تروریزم و مبارزه مؤثر و اطمینان‌بخش با گروه‌های تروریستی فرامنطقه‌ای تصور نمی‌شود که این اتفاق رخ دهد؛ نکته‌ای که در مواضع امریکا در قبال نشست تاشکند هم مشهود است.
هیاتی از مقام‌های طالبان برای شرکت در یک کنفرانس بین‌المللی برای افغانستان به تاشکند سفر کرده‌است. همزمان، توماس وست و رینا امیری؛ نمایندگان ویژه امریکا برای افغانستان نیز برای شرکت در این کنفرانس عازم تاشکند شده‌اند.
ازبکستان هدف از این نشست را کار روی ایجاد مجموعه‌ای از اقدامات و پیشنهادات در زمینه تعامل بهتر جهان با افغانستان در عرصه‌های مختلف خوانده‌است.
به گفته ازبکستان حدود ۲۰ کشور و سازمان در این نشست شرکت دارند.
وزارت خارجه امریکا هم گفته که در جریان این کنفرانس، هیات امریکایی «بر حمایت بی‌دریغ» از مردم افغانستان تاکید می‌کند و از طالبان خواهد خواست که «به تعهدات خود در قبال مردم افغانستان و جامعه بین‌المللی عمل کند».
به گفته این وزارت، جامعه جهانی متعهد به یک افغانستان باثبات، صلح‌آمیز و فراگیر است که به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی همه افغان‌ها – از جمله زنان و اقوام و مذاهب – احترام بگزارد و از تهدیدات تروریستی از خاک این کشور جلوگیری شود.
به این ترتیب، طالبان می‌خواهند با استفاده از بستر و فرصتی که این کنفرانس ایجاد می‌کند، روابط خود با جامعه جهانی را گسترش دهند و به دستاوردها و پیشرفت‌های تازه‌ای در این زمینه دست یابند.
آن‌ها در عین حال، تلاش می‌کنند به مثابه یک دولت مسئول در عرصه بین‌المللی ظاهر شوند؛ دولتی که از مشروعیت ملی برخوردار است، از مردم خویش نمایندگی می‌کند و توانایی دولت‌داری، تامین امنیت، مدیریت بحران و غلبه بر چالش‌ها و تحقق انتظارات داخلی و خارجی را دارد.
دیپلمات‌های طالبان همچنین سعی می‌کنند به یک زبان مشترک با جامعه جهانی دست پیدا کنند؛ زبانی که بتواند بسترساز تعامل سازنده آن‌ها با جهان درباره مواجهه با تهدیدها و تامین منافع مشترک شود.
افزون بر این، آن‌ها مأموریت دارند تا این پیام را به نمایندگی از رهبران‌شان به جهان منتقل کنند که افغانستان تحت سیطره طالبان یک واقعیت جدید است که باید درست درک شود و جهان خود را برای پذیرش آن، آماده کند؛ چیزی که در اظهار نظر امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت امور خارجه طالبان در جریان سفر به تاشکند نیز مورد تصریح قرار گرفت.
هدف آن‌ها این است که ساختار قدرت، مساله حقوق بشر، سرنوشت زنان و دختران، آزادی‌های انسانی و… مسایل داخلی افغانستان است و جامعه جهانی باید بپذیرد که افغانستان امروز با افغانستان دو دهه اخیر فرق دارد و آنچه شکل گرفته ریشه در فرهنگ‌ها و سنت‌های این جامعه دارد؛ فرهنگ‌ها و سنت‌هایی که باید از سوی دیگران به رسمیت شناخته و پذیرفته شود!
این در حالی است که ارکان اساسی سیاست‌های بحث‌برانگیز طالبان در حوزه‌های مانند ساختار قدرت، مساله مشارکت، حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی، وضعیت کار و آموزش زنان و دختران و آزادی‌های اساسی و انسانی نه تنها تغییر نکرده؛ بلکه روز به روز در حال تشدید و تقویت است.
این رویکرد، نوعی نگاه دوگانه جهان را نسبت به رهبری طالبان و کانون‌های تصمیم‌گیری آن‌ها در درون دولت‌شان در پی داشته‌است؛ زیرا این‌گونه به نظر می‌رسد که افراد و چهره‌هایی که به نمایندگی از طالبان در نشست‌های مهم منطقه‌ای و بین‌المللی شرکت می‌کنند، صلاحیت لازم برای تاثیرگذاری بر تصمیم‌های حیاتی دولت خود را ندارند و نمی‌توانند قدرت و نفوذ تندروهای تصمیم‌ساز مسلط بر کانون‌های سیاست‌گذاری دولت طالبان را محدود کنند.
بنابراین، اگرچه دیپلمات‌های طالبان از نشست‌هایی مانند نشست تاشکند انتظار دارند که به انزوای سیاسی دولت‌شان پایان دهد، مشکلات و فشارهای اقتصادی و مالی ناشی از تحریم، انسداد دارایی‌ها، قطع کمک‌های خارجی و عدم سرمایه‌گذاری کشورها و شرکت‌های بیرونی بر پروژه‌های عظیم در افغانستان را برطرف سازد و موجب تجدید نظر بر پیش‌شرط‌های جهان برای شناسایی و تعامل با طالبان شود؛ اما واقعیت این است که بدون تغییر سیاست‌های اصولی طالبان در حوزه‌هایی مانند ساختار سیاسی، حقوق اقوام، اقلیت‌ها، مذاهب، زنان، رسانه‌ها و فعالان سیاسی و مدنی، قطع ارتباط با تروریزم و مبارزه مؤثر و اطمینان‌بخش با گروه‌های تروریستی فرامنطقه‌ای تصور نمی‌شود که این اتفاق رخ دهد؛ نکته‌ای که در مواضع امریکا در قبال نشست تاشکند هم مشهود است.
با این حساب، نشست تاشکند ممکن است بخشی از اهداف ازبکستان برای تحکیم روابط خود با طالبان و تقویت نقش خود به مثابه یک بازیگر فعال و مؤثر در معادلات افغانستان را برآورده کند؛ اما برای مردم افغانستان، تغییر بزرگ و امیدبخشی در پی نخواهد داشت.
