بحران اوکراین و تاثیر آن بر منطقه و جهان

افغانستان هم از جمله کشورهایی است که با بیرون شدن نیروهای امریکایی و ناتو و سقوط نظام جمهوری دچار بحران بشری شده‌است. جنگ اوکراین و توجه نهادهای بشری به آن کشور چالش‌های بشری افغانستان را در نظر جهان و نهاد‌های امداد‌رسان کمرنگ ساخته‌است. اولویت دادن به موضوع اوکراین و فراموشی بقیه مشکلات و بحران‌های جهانی به ویژه موضوع افغانستان، نگرانی‌های زیادی را برای آینده جهان به وجود آورده‌است.روابط روسیه و اوکراین از دیرزمانی دچار فراز و فرودهایی بود. موارد اختلافی که ظاهراً می‌رفت به مساله‌ای بزرگ جهانی تبدیل شود. مسایل با گذشت زمان و دخالت‌ قدرت‌های جهانی وضعیت بدتری به خود گرفت و درست زمانی به سوی بحران رفت که روسیه و اوکراین رسماً وارد جنگ شدند.

جرقه‌های اختلاف از سال ۲۰۱۴ به وجود آمد و در ماه فبروری ۲۰۲۲ جنگ آغاز شد. اولین تانک‌های روسیه وارد خاک اوکراین شدند؛ اما شروع جنگ اولین آسیب را به مردم زد؛ آری همانند هر جنگ دیگری این مردم ملکی بودند که قربانی جنگ شدند.

حدود هفت ماه از آغاز این جنگ می‌گذرد و روسیه و اوکراین هنوز از موقف‌شان عقب‌نشینی نکرده‌اند.

در تازه‌ترین گزارش از جنگ اوکراین، سازمان عفو بین‌الملل، نیروهای اوکراینی را متهم کرده که با استقرار در ساختمان‌های مسکونی، مکاتب و شفاخانه‌ها افراد ملکی را به خطر می‌اندازند. عفو بین‌الملل گفته است که محققان این سازمان سلسله‌ای از اقدامات نیروهای اوکراینی را مستند ساخته‌اند که هنگام عملیات در مناطق پرجمیعت، غیرنظامیان را در معرض خطر قرار می‌دهند.

با گذشت هر روز وضعیت انسانی در اوکراین با سیاست مقامات کی‌یف در قبال مردم خود، ابعاد فاجعه‌بارتری به خود گرفته است و هر روز بیش‌تر از روز دیگر زندگی را برای مردم آن کشور مرگ‌بار و طاقت‌فرسا می‌سازد.

در عین حال، مسکو با وجود مخالفت کی‌یف، هر روز ابتکار عمل را برای سازمان‌دهی دهلیزهای بشردوستانه و سازمان‌دهی برنامه توزیع مواد و اجناس ضروری، دارو و مواد غذایی به دوش می‌گیرد.

از آغاز عملیات نظامی در اوکراین، بیش از ۲٫۸ میلیون نفر به خاک روسیه تخلیه و نجات یافته‌اند. با ادامه این جنگ این رقم هر روز افزایش می‌یابد و به نظر می‌رسد مسکو مصمم است تا با مهیا کردن نیازمندی‌های بشری برای تخلیه‌شد‌گان، زمینه زندگی بهتر را مساعد کند؛ اما با ادامه سیاست‌های کی‌یف زمینه برای شهروندان اوکراینی تنگ‌تر می‌شود، شماری آواره شده‌اند، شماری در بی‌سرنوشتی به سر می‌برند و شماری نیز در کشوری که به میدان جنگ مبدل شده‌است، با مشقت و هراس زندگی می‌کنند.

با این حال بسیاری از کشورها در صدد رساندن کمک‌های بشردوستانه به شهروندان اوکراینی گیر‌مانده در جنگ هستند؛ اما در حال حاضر ۷۰ کشتی خارجی از ۱۶ کشور در بندر دریایی متوقف شده‌اند؛ زیرا تهدید گلوله‌باری و خطر ایجادشده به کشتی‌ها اجازه نمی‌دهد تا آزادانه به دریای آزاد رفت‌و‌آمد داشته‌باشند.

با این حال اما روسیه، زیرساخت‌هایی را در حوزه آبی بندر ماریوپول بازسازی کرده و شرایط برای بهره‌برداری از دو دهلیز بشردوستانه دریایی فراهم شده‌است.

مقامات کی‌یف همچنان از تعامل با نمایندگان دولت‌های خارجی و شرکت‌های مالک کشتی‌ها در رابطه به حل مساله تضمین خروج ایمن کشتی‌های متوقف شده به منطقه جمع‌آوری سر باززده و تعهدی برای حل این معضل نداشته‌اند.

کشورهای غربی به رهبری ایالات متحده جنگ اطلاعاتی گسترده‌ای را علیه روسیه، به راه انداخته‌اند. به نقل از یکی از مقامات دولت روسیه اخیراً اوکراین در حال آماده‌سازی یک اقدام تحریک‌آمیز با استفاده از مواد سمی قوی است. این مقام گفته‌است که نیروهای امنیتی اوکراین قصد دارند ظرف روزهای آینده کانتینرهای حاوی مواد کیمیایی خطرناک «هگزان» را با حجم کل بیش از ۱۲۰ تن در یکی از کارخانه‌ها، منفجر کنند که در نتیجه تمام مناطق مسکونی شهرک‌های مجاور، در منطقه آسیب کیمیایی قرار خواهند گرفت و فاجعه بشری را به میان خواهد آورد.

به نظر می‌رسد این اقدام بر اساس سناریوی از قبل کار شده، برای متهم کردن روسیه به حملات غیرمجاز به اشیای بالقوه خطرناک صورت می‌گیرد، تا با این کار با پوشش رسانه‌ای گسترده، جنگ تبلیغاتی را علیه روسیه به راه اندازند؛ اما به چه قیمتی؟

برای دستیابی به این هدف؛ ده‌ها هزار شهروند اوکراینی و همچنین سربازان نیروهای مسلح این کشور قربانی خواهند شد و در نتیجه کشورهای اروپایی و در رأس آن ایالات متحده امریکا با تبلیغات منفی و ماجراجویانه علیه مسکو می‌کوشند تا بر اعمال خصمانه کی‌یف سرپوش گذاشته و آن را نادیده بگیرند؛ اما قربانی این سیاست‌ها تنها مردمانی خواهند بود که هیچ نقشی در این تراژدی ندارند و تنها به دلیل سیاست‌های خصمانه قربانی خواهند شد. افزون بر تاثیرگذاری منفی جنگ بر مردم اوکراین، تحولات ناشی از جنگ بر وضعیت بشری در جهان نیز بی‌تاثیر نبوده‌است. با افزایش نرخ مواد به ویژه مواد غذایی و سوخت، بسیاری از کشورهای فقیر و جنگ‌زده دنیا با چالش جدی اقتصادی مواجه شده‌است.

افغانستان هم از جمله کشورهایی است که با بیرون شدن نیروهای امریکایی و ناتو و سقوط نظام جمهوری دچار بحران بشری شده‌است. جنگ اوکراین و توجه نهادهای بشری به آن کشور چالش‌های بشری افغانستان را در نظر جهان و نهاد‌های امداد‌رسان کمرنگ ساخته‌است. اولویت دادن به موضوع اوکراین و فراموشی بقیه مشکلات و بحران‌های جهانی به ویژه موضوع افغانستان، نگرانی‌های زیادی را برای آینده جهان به وجود آورده‌است.

کشته شدن ایمن الظواهری؛ رهبر گروه القاعده در افغانستان بیانگر این است که جهان باید افزون بر تعقیب و توجه موضوع اوکراین، تهدید گسترش گروه‌های تروریستی در افغانستان را نیز جدی بگیرد. در صورت ادامه وضعیت جاری در افغانستان که از یک طرف وضعیت بشری به صورت بسیار اسفبار ادامه دارد و از سوی دیگر بستر مناسبی برای گسترش گروه‌های افراطی مذهبی به وجود آمده، امکان وقوع رویداد‌های تروریستی بیش‌تر‌ در نقاط مختلف جهان در آینده نه چندان دور متصور‌ است.